كوكدن كلەجگه خط تاریخ بوینجه یوللر سادەجه توزلی پاتيقەلردن عبارت اولمدی؛ كیمی زمان بر مدنیتڭ یورودیگی استقامت، كیمی زمان بر ملتڭ قدري، كیمی زمان ده بر جغرافیەنڭ چهرەسی اولدی. چیندن چیقوب بصره كورفزينه، اورادن آناطولی یه و آق دڭزە اوزانان ایپك یولی؛ ایشته تام ده بویله بر یولدی. سادەجه ماللرڭ دگل، فكرلرڭ، اينانچلرڭ، كولتورلرڭ ده آقديغي قديم بر طمار. بوكون او طمار یڭیدن جانلانييور. أوستەلك بو كز یالڭزجه بر تجارت خطی دگل؛ بر ژئوپولیتیك حمله، بر قالقينمه ويزيوني، بر كلەجك تاصاريمي اولارق. توركيەنڭ ”قالقينمه یولی پروژەسی“، بصرەدن باشلایوب آناطولینڭ درینلكلرینه اولاشان بو كذرگاهي هم بولكه باریشی هم اقونومیك انتكراسیون هم ده یڭی بر مدنیت دیلی ایچون یڭیدن حیاته دونديرمه چابەسيدر. بو صاييمزده سزلری، تاریخی ایپك یوللرینڭ ايزنده، بصره كورفزينڭ آڭلام دنیاسندن باشلایوب توركيەنڭ ستراتەژیك ويزيوننه اوزانان بر يولجيلغه دعوت ایدییورز. پروژەنڭ اقونومیك بويوطني، محلي ايليشكيلردەكي اتكيلريني، توركيەنڭ ژئوپولیتیك كيملگيله اولان باغلرینی و كچمشله قوردیغی سوركليلگي برلكده دگرلنديرييورز. چونكه اینانییورزكه، یوللر سادەجه كيديلن یرلری دگل، كیم اولدیغمزی و كیم اولمق ايستەديگمزي ده كوستریر. كیفلی اوقومەلر دیلرز.Tarih boyunca yollar sadece tozlu patikalardan ibaret olmadı; kimi zaman bir medeniyetin yürüdüğü istikamet, kimi zaman bir milletin kaderi, kimi zaman da bir coğrafyanın çehresi oldu. Çin’den çıkıp Basra Körfezi’ne, oradan Anadolu’ya ve Akdeniz’e uzanan İpek Yolu; işte tam da böyle bir yoldu. Sadece malların değil, fikirlerin, inançların, kültürlerin de aktığı kadim bir damar.Bugün o damar yeniden canlanıyor. Üstelik bu kez yalnızca bir ticaret hattı değil; bir jeopolitik hamle, bir kalkınma vizyonu, bir gelecek tasarımı olarak. Türkiye’nin “Kalkınma Yolu Projesi”, Basra’dan başlayıp Anadolu’nun derinliklerine ulaşan bu güzergâhı hem bölge barışı hem ekonomik entegrasyon hem de yeni bir medeniyet dili için yeniden hayata döndürme çabasıdır.Bu sayımızda sizleri, tarihî ipek yollarının izinde, Basra Körfezi’nin anlam dünyasından başlayıp Türkiye’nin stratejik vizyonuna uzanan bir yolculuğa davet ediyoruz. Projenin ekonomik boyutunu, mahalli ilişkilerdeki etkilerini, Türkiye’nin jeopolitik kimliğiyle olan bağlarını ve geçmişle kurduğu sürekliliği birlikte değerlendiriyoruz.Çünkü inanıyoruz ki, yollar sadece gidilen yerleri değil, kim olduğumuzu ve kim olmak istediğimizi de gösterir.Keyifli okumalar dileriz.

تاریخ صحنه سنده مزوپوتامیه، ساده جه مدنیتلرڭ بشیگی دگل، عین زمانده تجارتڭ، سیاستڭ و حاكمیت مجادله لرينڭ مركزیدر. فرات و دجله نهرلرینڭ حیات ویردیگی بو طوپراقلر، يوز ييللر بوینجه طوغو ایله باتينڭ قاوشاغی اولمش؛ هندستاندن آوروپه یه، بصره كورفزندن استانبوله  اوزانان تجارت یوللرینڭ آنا اومورغه سني اولوشدیرمشدر. عثمانلینڭ ١٦نجی یوز ییلده حاكمیتنه قاتديغي بو بولكه، ١٩نجی یوز ییلده انكلتره نڭ هندستان پوليتيقه سي چرچوه سنده بویوك بر مجادله آلاننه دونوشمشدر.انكلتره، هندستاني “تاج مجوهري” اولارق كوروركن، بو دگرلی مجوهره اولاشمه نڭ و اونی محافظه ایتمه نڭ اڭ ستراتژیك كذركاهي اولارق بصره - فرات خطنی كورمشدر. نهر طاشيمه جيلغي ایله بصره كورفزندن آناطولی یه، اورادن ده آوروپه یه اوزاناجق بر یول خیال ایتمش؛ بو خطڭ قونترولي ایچون عثمانلی ایله یوغون بر دیپلوماتیك و اقتصادی مجادله یه كيريشمشدر. بو مجادله نڭ اڭ كورونور یوزی، لينچ شركتی أوزرندن يوروتولن نهر طاشيمه جيلغي اوزرنده كی نفوذ صاواشي اولمشدر.بو تاریخی آرقه پلان، كونمز ایچون چوق أونملی ايپ اوجلري ویرر. بوكون توركیه، ساده جه جغرافی اولارق دگل، عین زمانده اقونومیك و ستراتژیك باقیمدن ده آسیه ایله آوروپه آراسنده بر كوپرو قونومنده در. پكيندن لوندره يه اوزانان اورته قوريدورڭ مركزنده یر آلان توركیه، بصره دن باشلایوب قوزيه، اورادن مرمره يه و آوروپه یه آچیلاجق یڭی تجارت یوللرینڭ اڭ قریتیك حلقه سيدر.بصره كورفزی: طوغونڭ باتي يه آچیلان قاپوسیبوكون بصره كورفزی، ساده جه زنكین پترول ياتاقلريله دگل، عین زمانده دنیانڭ اڭ یوغون انرژی و مال ترانسفر كذركاهلرندن بری اولمه سیله ده دقّت چكمكده در. كورفزدن چیقان بر كمی، سويشي قوللانارق آوروپه یه اولاشابیلیر؛ فقط قره أوزرندن توركيه يه اوزاناجق بر كذركاه، داها اقونومیك، كوگنلی و قیصه بر یول صونمقده در. بو باغلامده، توركیه - ایراق - بصره خطی یڭیدن احیا ایدیلمك زورنده در. مودرن ایپك یولنڭ قره باغلانتيسنده بو خط، آسیه نڭ قلبندن آوروپه نڭ قاپولرینه طوغریدن اولاشيمي صاغلاياجقدر.ژئوپولیتیك آوانتاژڭ فرقنده اولمق: توركيه نڭ یڭی رولیعثمانلی، ١٩نجی یوز ییلده انكلتره ایله فرات - دجله خطی أوزرندن كيريشديگي مجادله ده یرل امكانلريني كليشديرمه يه چالیشمش، نهر طاشيمه جيلغي ایچون ترسانه لر قورمش، واپور خطلری ايشلتمش، فقط كرك تكنیك كرك سیاسی نه دنلرله بو ياريشده ایسته دیگنی الده ایده مه مشدر. بوكون ایسه توركیه چوق داها كوچلی بر آلت یاپی و دیپلوماتیك مانوره قابلیتنه صاحبدر.بصره دن توركيه يه اوزاناجق بر قره و دمير يولي خطی، ساده جه ایكی أولكه یی دگل، كورفز أولكه لريني، اورته آسیه یی و آوروپه یی بربرینه باغلایان دیو بر اقونومیك قوشاغڭ چكردگی اولاجقدر. بو خط، چينڭ قوشاق - یول كيريشيمنه بر آلترناتیف دگل، عكسنه تماملاییجی بر عنصر اولارق دگرلنديريلملي؛ توركیه، بو كذركاهڭ مركز أولكه سي اولارق كندی مدنیت هندرلانديني یڭیدن قورمليدر.تاریخ تكرّر دگل، دعوتتاریخ، تكرّردن عبارت دگلدر؛ فقط كچمش، كله جگه یاپیلان بر دعوتدر. عثمانلینڭ فرات و دجله اوزرنده كی مجادله سی، بوكون توركيه نڭ اوڭنه یپ یڭی بر فرصت اولارق چيقمقده در. بصره دن یوله چیقاجق بر یوكڭ استانبول أوزرندن آوروپه یه اولاشمسي، آرتیق ساده جه بر خیال دگل؛ سیاسی اراده و ستراتژیك پلانلامه يله كرچكلشه بيله جك بر پروژه در.بو پروژه يه ساده جه اقونومیك دگل، عین زمانده كولتورل و ژئوپولیتیك بر پرسپكتيفله باقمق كركير. چونكه بو كذركاه، ساده جه مال طاشيماياجق؛ عین زمانده باریش، رفاه و ایش برلگنڭ ده یولنی آچاجقدر.Tarih sahnesinde Mezopotamya, sadece medeniyetlerin beşiği değil, aynı zamanda ticaretin, siyasetin ve hâkimiyet mücadelelerinin merkezidir. Fırat ve Dicle nehirlerinin hayat verdiği bu topraklar, yüzyıllar boyunca Doğu ile Batı’nın kavşağı olmuş; Hindistan’dan Avrupa’ya, Basra Körfezi’nden İstanbul’a uzanan ticaret yollarının ana omurgasını oluşturmuştur. Osmanlı’nın 16. yüzyılda hâkimiyetine kattığı bu bölge, 19. yüzyılda İngiltere’nin Hindistan politikası çerçevesinde büyük bir mücadele alanına dönüşmüştür.İngiltere, Hindistan’ı “taç mücevheri” olarak görürken, bu değerli mücevhere ulaşmanın ve onu muhafaza etmenin en stratejik güzergâhı olarak Basra-Fırat hattını görmüştür. Nehir taşımacılığı ile Basra Körfezi’nden Anadolu’ya, oradan da Avrupa’ya uzanacak bir yol hayal etmiş; bu hattın kontrolü için Osmanlı ile yoğun bir diplomatik ve iktisadi mücadeleye girişmiştir. Bu mücadelenin en görünür yüzü, Lynch Şirketi üzerinden yürütülen nehir taşımacılığı üzerindeki nüfuz savaşı olmuştur.Bu tarihî arka plan, günümüz için çok önemli ipuçları verir. Bugün Türkiye, sadece coğrafi olarak değil, aynı zamanda ekonomik ve stratejik bakımdan da Asya ile Avrupa arasında bir köprü konumundadır. Pekin’den Londra’ya uzanan orta koridorun merkezinde yer alan Türkiye, Basra’dan başlayıp kuzeye, oradan Marmara’ya ve Avrupa’ya açılacak yeni ticaret yollarının en kritik halkasıdır.Basra Körfezi: Doğu’nun Batı’ya Açılan KapısıBugün Basra Körfezi, sadece zengin petrol yataklarıyla değil, aynı zamanda dünyanın en yoğun enerji ve mal transfer güzergâhlarından biri olmasıyla da dikkat çekmektedir. Körfez’den çıkan bir gemi, Süveyş’i kullanarak Avrupa’ya ulaşabilir; fakat kara üzerinden Türkiye’ye uzanacak bir güzergâh, daha ekonomik, güvenli ve kısa bir yol sunmaktadır. Bu bağlamda, Türkiye-Irak-Basra hattı yeniden ihya edilmek zorundadır. Modern ipek yolunun kara bağlantısında bu hat, Asya’nın kalbinden Avrupa’nın kapılarına doğrudan ulaşımı sağlayacaktır.Jeopolitik Avantajın Farkında Olmak: Türkiye’nin Yeni RolüOsmanlı, 19. yüzyılda İngiltere ile Fırat-Dicle hattı üzerinden giriştiği mücadelede yerel imkânlarını geliştirmeye çalışmış, nehir taşımacılığı için tersaneler kurmuş, vapur hatları işletmiş, fakat gerek teknik gerek siyasi nedenlerle bu yarışta istediğini elde edememiştir. Bugün ise Türkiye çok daha güçlü bir altyapı ve diplomatik manevra kabiliyetine sahiptir.Basra’dan Türkiye’ye uzanacak bir kara ve demiryolu hattı, sadece iki ülkeyi değil, Körfez ülkelerini, Orta Asya’yı ve Avrupa’yı birbirine bağlayan dev bir ekonomik kuşağın çekirdeği olacaktır. Bu hat, Çin’in Kuşak-Yol Girişimi’ne bir alternatif değil, aksine tamamlayıcı bir unsur olarak değerlendirilmeli; Türkiye, bu güzergâhın merkez ülkesi olarak kendi medeniyet hinterlandını yeniden kurmalıdır.Tarih Tekerrür Değil, DavetTarih, tekerrürden ibaret değildir; fakat geçmiş, geleceğe yapılan bir davettir. Osmanlı’nın Fırat ve Dicle üzerindeki mücadelesi, bugün Türkiye’nin önüne yepyeni bir fırsat olarak çıkmaktadır. Basra’dan yola çıkacak bir yükün İstanbul üzerinden Avrupa’ya ulaşması, artık sadece bir hayal değil; siyasi irade ve stratejik planlamayla gerçekleşebilecek bir projedir.Bu projeye sadece ekonomik değil, aynı zamanda kültürel ve jeopolitik bir perspektifle bakmak gerekir. Çünkü bu güzergâh, sadece mal taşımayacak; aynı zamanda barış, refah ve iş birliğinin de yolunu açacaktır.

يوز ييللر بوینجه ایپك یولی، طوغويله باتي يي بربرینه باغلایان یالڭزجه بر تجارت یولی دگل، عین زمانده كولتورلرڭ، فكرلرڭ و مدنیتلرڭ بولوشدیغی بر كوپرويدي. چیندن یوله چیقان كروانلر، اورته آسیه یی آشارق مزوپوتاميه دن آناطولی یه اولاشييور، اورادن ده آوروپه یه كچییوردی. بوكون بو قديم كذركاه، یڭی بر اسمله و چاغڭ امكانلريله یڭیدن جانلانييور: قالقينمه یولی. قالقينمه یولی، ايراقڭ كونينده كي فاو ليمانندن باشلایارق توركیه أوزرندن آوروپه یه اوزاناجق بر اولاشیم و لوژيستيك خطی. بو یول، ساده جه قره و دمیر یوللرندن عبارت دگل؛ عین زمانده ليمانلردن، كومروك قاپيلرندن، لوژيستيك مركزلردن و دیژیتال آغلردن اولوشان بویوك بر سیستم. توركیه بو پروژه نڭ مركزنده یر آلییور. آماچ، بصره كورفزندن یوكلنن بر مالڭ توركیه أوزرندن آوروپه یه كسینتیسز بر شكلده اولاشمه سني صاغلامق. بو ده ساده جه بر طاشیمه جیلق قولایلغی دگل، عین زمانده بولكه ایچون بویوك بر اقونومیك و ستراتژیك فرصت آڭلامنه كلییور. جمهور باشقانی ارطوغان بو پروژه يي “باریش یولی” اولارق طانيملييور. كرچكدن ده قالقينمه یولی یالڭزجه اقونومیك بر حمله دگل؛ عین زمانده استقراری، ایش برلگنی و محلي انتگراسيوني هدفله ين بر ویزیون. ایراق كبی طوپارلانمه يه چالیشان أولكه لر ایچون بو خط، طیش دنیایله داها كوچلی بر باغ قورمه نڭ و اقونومیك اولارق آیاغه قالقمه نڭ یولی اولابیلیر. توركیه ایچونسه كونيدن قوزيه اوزانان بو خط، طوغو - باتی اكسنلي اورته قوريدورله برلشه رك أولكه یی تام آڭلاميله بر لوژيستيك قاوشاغه دونوشديرمه پوتانسييلي طاشییور. پروژه نڭ اقونومیك كتيريسي ده اولدقجه دقّت چكیجی. قالقينمه یولی تام قپاسيته يله چاليشديغنده ییلده یاقلاشیق ٥٠ میلیار دولارلق بر أورتیم حجمي اولوشديراجغي تخمین ایدیلییور. اون ییل ایچنده بیڭلرجه كیشی یه ایش امكانی صاغلاياجق. ساده جه اولاشیم سكتوري دگل؛ صنایع، طاریم، خدمت و تجارت ده بو حركتليلكدن طوغریدن اتكيلنه جك. بو ده دیمك اولویوركه بو یول، ساده جه قاميونلرڭ، ترنلرڭ كچدیگی بر خط دگل؛ شهرلرڭ بویودیگی، اقونوميلرڭ جانلانديغي بر طمار حالنه كله جك. توركیه بو پروژه يله “كوپرو أولكه” اولمه نڭ أوته سنه كچییور. آرتیق ساده جه كچیش یاپان دگل؛ یوڭ ویرن، يونتن، مركزده طوران بر أولكه قونومنه كلییور. بصره دن آوروپه یه، قوزيدن كونيه و طوغودن باتی یه اوزانان بو آغلرڭ قاوشاغنده اولمق، توركيه يه ساده جه اقونومیك دگل، سیاسی و دیپلوماتیك آڭلامده ده بویوك بر آوانتاژ صاغلييور. كوزوكن او كه قالقينمه یولی، كچمشڭ بویوك تجارت یوللرینی بوكونڭ امكانلريله یڭیدن انشا ایتمه چابه سيدر. صينيرلري آشان بر ویزیون، قطعه لری بولوشديران بر پلان و بولكه مزي ساده جه خريطه لرده دگل، ذهنلرده ده مركز حالنه كتیرن بر ستراتژيدر. بو پروژه تماملانديغنده، بصره دن یوله چیقان بر یوك ساده جه آوروپه یه دگل، عین زمانده یڭی بر دونمڭ قاپوسنه ده اولاشمش اولاجق. توركیه ایسه او قاپونڭ آناختارینی ألنده طوتان أولكه اولاجق.Yüzyıllar boyunca İpek Yolu, doğuyla batıyı birbirine bağlayan yalnızca bir ticaret yolu değil, aynı zamanda kültürlerin, fikirlerin ve medeniyetlerin buluştuğu bir köprüydü. Çin’den yola çıkan kervanlar, Orta Asya’yı aşarak Mezopotamya’dan Anadolu’ya ulaşıyor, oradan da Avrupa’ya geçiyordu. Bugün bu kadim güzergâh, yeni bir isimle ve çağın imkânlarıyla yeniden canlanıyor: Kalkınma Yolu.Kalkınma Yolu, Irak’ın güneyindeki Faw Limanı’ndan başlayarak Türkiye üzerinden Avrupa’ya uzanacak bir ulaşım ve lojistik hattı. Bu yol, sadece kara ve demir yollarından ibaret değil; aynı zamanda limanlardan, gümrük kapılarından, lojistik merkezlerden ve dijital ağlardan oluşan büyük bir sistem. Türkiye bu projenin merkezinde yer alıyor. Amaç, Basra Körfezi’nden yüklenen bir malın Türkiye üzerinden Avrupa’ya kesintisiz bir şekilde ulaşmasını sağlamak. Bu da sadece bir taşımacılık kolaylığı değil, aynı zamanda bölge için büyük bir ekonomik ve stratejik fırsat anlamına geliyor.Cumhurbaşkanı Erdoğan bu projeyi “barış yolu” olarak tanımlıyor. Gerçekten de Kalkınma Yolu yalnızca ekonomik bir hamle değil; aynı zamanda istikrarı, iş birliğini ve bölgesel entegrasyonu hedefleyen bir vizyon. Irak gibi toparlanmaya çalışan ülkeler için bu hat, dış dünyayla daha güçlü bir bağ kurmanın ve ekonomik olarak ayağa kalkmanın yolu olabilir. Türkiye içinse güneyden kuzeye uzanan bu hat, doğu-batı eksenli orta koridorla birleşerek ülkeyi tam anlamıyla bir lojistik kavşağa dönüştürme potansiyeli taşıyor.Projenin ekonomik getirisi de oldukça dikkat çekici. Kalkınma Yolu tam kapasiteyle çalıştığında yılda yaklaşık 50 milyar dolarlık bir üretim hacmi oluşturacağı tahmin ediliyor. On yıl içinde binlerce kişiye iş imkânı sağlayacak. Sadece ulaşım sektörü değil; sanayi, tarım, hizmet ve ticaret de bu hareketlilikten doğrudan etkilenecek. Bu da demek oluyor ki bu yol, sadece kamyonların, trenlerin geçtiği bir hat değil; şehirlerin büyüdüğü, ekonomilerin canlandığı bir damar haline gelecek.Türkiye bu projeyle “köprü ülke” olmanın ötesine geçiyor. Artık sadece geçiş yapan değil; yön veren, yöneten, merkezde duran bir ülke konumuna geliyor. Basra’dan Avrupa’ya, kuzeyden güneye ve doğudan batıya uzanan bu ağların kavşağında olmak, Türkiye’ye sadece ekonomik değil, siyasi ve diplomatik anlamda da büyük bir avantaj sağlıyor.Gözüken o ki Kalkınma Yolu, geçmişin büyük ticaret yollarını bugünün imkanlarıyla yeniden inşa etme çabasıdır. Sınırları aşan bir vizyon, kıtaları buluşturan bir plan ve bölgemizi sadece haritalarda değil, zihinlerde de merkez hâline getiren bir stratejidir. Bu proje tamamlandığında, Basra’dan yola çıkan bir yük sadece Avrupa’ya değil, aynı zamanda yeni bir dönemin kapısına da ulaşmış olacak. Türkiye ise o kapının anahtarını elinde tutan ülke olacak.

١٩ نجی یوز ییل عثمانلی جغرافیاسنده انكلتره ایله یاشانان اڭ دقّت چكیجی چاتيشمه لردن بری، دجله و فرات نهرلری أوزرنده يوروتولن حاكميت مجادله سیدر. بو ایكی نهر، تاریخ بوینجه اولدیغی كبی او دونمده ده ساده جه صو و طاریم آچيسندن دگل، عین زمانده اولاشیم و تجارت باقیمندن بویوك ستراتژیك أونمه صاحبدي. انكليزلر، هندستانه  داها قیصه و كوگنلی بر كذرگاه آراركن كوزلرینی بو نهر خطنه چویرمش، بولكه يه سیویل كورونومده اما درین بر اتكی كوجنه صاحب بر آقتورله كیرمشدی: لينچ قومپانيه سي. ١٨٦١‘ده قورولان بو شركت، دجله نهري أوزرنده بخارلی كميلرله یوك و یولجی طاشيمه جيلغي یاپمه یه باشلادی. آنجق فعالیتلری بسیط بر تجارت ايشندن عبارت دگلدی. لينچ قومپانيه سي، اینكلتره نڭ بولكه ده كي چيقارلريني تمثیل ایدییور، عثمانلینڭ طوپراقلرنده نره ده یسه كندی قوراللريني اويغولايارق حركت ایدییوردی. نهرلرده كي بو فعالیت، انگلیز ماللرینڭ عثمانلی ایچ پازارینه داها قولای و اوجوز اولاشمه سني صاغلاديغي كبی، یرلی تجارلري ده جدّی شكلده زورلييوردي. بونڭ یانی صیره، شركتڭ انكلیز قونسولوسلقلريله قوردیغی صیقی ایلیشكی و بولكه ده كي خبرلشمه آغلريني قوللانمسی، عثمانلی آچيسندن مسئله ڭ ساده جه اقونومیك دگل، سیاسی و كوگنلك بويوطنڭ ده اولدیغنی كوسترییوردی. بو طورومی فرق ایدن عثمانلی يوڭتيمي، یرل والیلر آراجيلغيله لينچڭ اتكیسینی قيرمه يه چالیشدی. باشده مدحت پاشا اولمق أوزره بر چوق والی، عثمانلینڭ كندی طاشیمه جیلق خطلريني قورمق ایچون كيريشيملرده بولوندی. “عمّان عثماني” و “ادارۀ نهريه” كبی دولت دستكلی قوروملرله نهرلرده عثمانلی وارلغی تأسیس ایدیلمگه چالیشیلدی. فقط هم تكنیك آلت یاپی اكسيكلكلري هم ده اداری صورونلر نه دنيله بو كيريشيملر لينچ قارشوسنده قالیجی بر باشاری الده ایده مدی. انكليزلر بو سورچده یالڭزجه اقونومیك دگل، دیپلوماتیك باصقيلرله ده عثمانلي يه يوڭلدي. عثمانلینڭ طاشیمه جیلق قيصيتلامه لرينه قارشیلق انكلتره طونانمه سنه عائد صاواش كمیلری زمان زمان بصره یه كوندریلدی؛ قونسولوسلر آراجيلغيله پادشاهه و باب عالي يه باصقیلر یاپیلدی. عثمانلی ایسه بر یاندن كندی خطلريني كوچلنديرمه يه چالیشیركن بر یاندن ده شركتڭ يتكيلريني صینیرلایاجق حقوقي دوزنله مه لرله قونترول صاغلامه یه اوغراشدي. یرل تپكیلر ده زمانله كوچلندي. بو تپكیلر، ١٩٠٩‘ده لينچڭ عثمانلی طاشیمه جیلق شركتيله اورتاقلق قورمه كيريشيميله ذروه يه اولاشدي. مجلس مبعوثانده و قامو اوينده بویوك اعتراضلر یوكسلدی، پروژه ابطال ایدیلدی. ٢نجی عبد الحمید دونمنده بو دیرنیش داها قورومسال بر ياپي يه دونوشدی. “حمیدیه واپور اداره سی” قورولارق آلمانيه دن كوچلی كميلر كتیریلدی. آنجق تكنیك صورونلر، ايشلتمه يترسزلكلري و لیاقت اكسیكلگی نه دنيله بو كیریشیم ده ايستنن صوڭوجي ويره مدي. لينچ قومپانيه سي مسئله سي، عثمانلینڭ بر طاشیمه جیلق شركتی أوزرندن ویردیگی چوق قاتمانلی بر حاكميت مجادله سیدر. بو مسئله، عین زمانده دولتڭ اقونومیك باغيمسزلغنى قورومه، طیش تجارت دنكه لريني صاغلامه و یبانجی نفوذي صينيرلامه چابه سنڭ بر يانسيمسيدر. نهرلر ساده جه جغرافی دگل، ژئوپولیتیك طمارلر اولارق كورولمش؛ دجله و فرات أوزرنده قورولان هر اسكه له، اصلنده بر حاكمیت آلانی صاييلمشدر. لينچ قومپانيه سنڭ بو آلانلرده قزاندیغی أوستونلك، عثمانلینڭ نهرلرده كي وارلغنی صارصمش؛ آنجق كوستریلن دیرنچ، دولتڭ حاكميتنى قورومه يوڭنده كي قرارليلغنى ده آچیقجه اورته یه قویمشدر. بو اولای، ١٩نجی یوز ییل عثمانليسنڭ قلاسیك عسكری جبهه لرڭ طیشنده، اقونومیك آلانده ده نه دڭلی چتین بر مجادله يوروتديگني و مودرن آڭلامده “ژئو اقونوميك اكه منلك” قاورامنڭ او دونمده نه قدر حياتي اولدیغنی كوسترمسی باقیمندن دقّت چكيجيدر.19. yüzyıl Osmanlı coğrafyasında İngiltere ile yaşanan en dikkat çekici çatışmalardan biri, Dicle ve Fırat nehirleri üzerinde yürütülen egemenlik mücadelesidir. Bu iki nehir, tarih boyunca olduğu gibi o dönemde de sadece su ve tarım açısından değil, aynı zamanda ulaşım ve ticaret bakımından büyük stratejik öneme sahipti. İngilizler, Hindistan’a daha kısa ve güvenli bir güzergâh ararken gözlerini bu nehir hattına çevirmiş, bölgeye sivil görünümde ama derin bir etki gücüne sahip bir aktörle girmişti: Lynch Kumpanyası.1861’de kurulan bu şirket, Dicle Nehri üzerinde buharlı gemilerle yük ve yolcu taşımacılığı yapmaya başladı. Ancak faaliyetleri basit bir ticaret işinden ibaret değildi. Lynch Kumpanyası, İngiltere’nin bölgedeki çıkarlarını temsil ediyor, Osmanlı’nın topraklarında neredeyse kendi kurallarını uygulayarak hareket ediyordu. Nehirlerdeki bu faaliyet, İngiliz mallarının Osmanlı iç pazarına daha kolay ve ucuz ulaşmasını sağladığı gibi, yerli tüccarları da ciddi şekilde zorluyordu. Bunun yanı sıra, şirketin İngiliz konsolosluklarıyla kurduğu sıkı ilişki ve bölgedeki haberleşme ağlarını kullanması, Osmanlı açısından meselenin sadece ekonomik değil, siyasi ve güvenlik boyutunun da olduğunu gösteriyordu.Bu durumu fark eden Osmanlı yönetimi, yerel valiler aracılığıyla Lynch’in etkisini kırmaya çalıştı. Başta Midhat Paşa olmak üzere birçok vali, Osmanlı’nın kendi taşımacılık hatlarını kurmak için girişimlerde bulundu. “Umman-ı Osmanî” ve “İdare-i Nehriye” gibi devlet destekli kurumlarla nehirlerde Osmanlı varlığı tesis edilmeye çalışıldı. Fakat hem teknik altyapı eksiklikleri hem de idari sorunlar nedeniyle bu girişimler Lynch karşısında kalıcı bir başarı elde edemedi.İngilizler bu süreçte yalnızca ekonomik değil, diplomatik baskılarla da Osmanlı’ya yöneldi. Osmanlı’nın taşımacılık kısıtlamalarına karşılık İngiltere donanmasına ait savaş gemileri zaman zaman Basra’ya gönderildi; konsoloslar aracılığıyla padişaha ve Babıâli’ye baskılar yapıldı. Osmanlı ise bir yandan kendi hatlarını güçlendirmeye çalışırken bir yandan da şirketin yetkilerini sınırlayacak hukuki düzenlemelerle kontrol sağlamaya uğraştı.Yerel tepkiler de zamanla güçlendi. Bu tepkiler, 1909’da Lynch’in Osmanlı taşımacılık şirketiyle ortaklık kurma girişimiyle zirveye ulaştı. Meclis-i Mebusanda ve kamuoyunda büyük itirazlar yükseldi, proje iptal edildi. 2. Abdülhamid döneminde bu direniş daha kurumsal bir yapıya dönüştü. “Hamidiye Vapur İdaresi” kurularak Almanya’dan güçlü gemiler getirildi. Ancak teknik sorunlar, işletme yetersizlikleri ve liyakat eksikliği nedeniyle bu girişim de istenen sonucu veremedi.Lynch Kumpanyası meselesi, Osmanlı’nın bir taşımacılık şirketi üzerinden verdiği çok katmanlı bir hakimiyet mücadelesidir. Bu mesele, aynı zamanda devletin ekonomik bağımsızlığını koruma, dış ticaret dengelerini sağlama ve yabancı nüfuzu sınırlama çabasının bir yansımasıdır. Nehirler sadece coğrafi değil, jeopolitik damarlar olarak görülmüş; Dicle ve Fırat üzerinde kurulan her iskele, aslında bir hâkimiyet alanı sayılmıştır. Lynch Kumpanyası’nın bu alanlarda kazandığı üstünlük, Osmanlı’nın nehirlerdeki varlığını sarsmış; ancak gösterilen direnç, devletin hakimiyetini koruma yönündeki kararlılığını da açıkça ortaya koymuştur.Bu olay, 19. yüzyıl Osmanlı’sının klasik askerî cephelerin dışında, ekonomik alanda da ne denli çetin bir mücadele yürüttüğünü ve modern anlamda “jeoekonomik egemenlik” kavramının o dönemde ne kadar hayati olduğunu göstermesi bakımından dikkat çekicidir.

دولت ايشله يشنده، أوزللكله بوروقراتیك دوزنله مه لرده دقّت ایدیلمسی كركن تمل اساسلردن بری أوڭجه دن بیلدیریلمش قوراللره و اصوللره رعایت ایتمكدر. عكس تقدیرده، هم زمان هم قایناق اسرافی هم ده قامو كوروليلري آراسنده كركسز يازيشمه و یاڭلیش آڭلامه لر میدانه كلمكده در. ١٩٠٥ ییلنده یاشانان بر حادثه، بو طورومه أورنك تشكیل ایده جك نيته لكده در. او دونم عثمانلی بوروقراسيسنده، تجّارلرڭ كومروك ايشلملريني یاپابیلمسی ایچون تعیین ایتدكلری وكيللرڭ، وكالت ايليشكيسني اثبات ایدن بلكه لري، یعنی وكالتنامه لري، اصوله اویغون اولارق دوزنله مه لري كركييوردى. بو بلگه لرڭ، أوزرنده آچیقجه بلیرتیلدیگی أوزره، اون غروش قیمتنده أوزل كاغدلره یازیلمه سی زورونلی قیلینمش و بو قورال بر كنلكه يله بتون طشره بريملرينه ايلتيلمشدي. یعنی هركسڭ بو اصولدن خبردار اولمسی بكلنییوردی.آنجق طرابزون كومروك مدیری نوری افندی، بو آچیق كنلكه يه رغمًا، قونویی یڭیدن صورمق أوزره بر تلغراف چكمش، یعنی حال حاضرده ویریلمش بر أمری صورغولامشدى. بو هم زمان غيبنه هم ده لزومسز خرجامه يه سبب اولدی. نتیجه ده، سوز قونوسي تلغرافڭ اجرتی ایلكیلی مدیردن تحصیل ایدیلمك أوزره پوسته و تلغراف نظارتنه بیلدیریم یاپیلدی.Devlet işleyişinde, özellikle bürokratik düzenlemelerde dikkat edilmesi gereken temel esaslardan biri önceden bildirilmiş kurallara ve usullere riayet etmektir. Aksi takdirde, hem zaman hem kaynak israfı hem de kamu görevlileri arasında gereksiz yazışma ve yanlış anlamalar meydana gelmektedir. 1905 yılında yaşanan bir hadise, bu duruma örnek teşkil edecek niteliktedir.O dönem Osmanlı bürokrasisinde, tüccarların gümrük işlemlerini yapabilmesi için tayin ettikleri vekillerin, vekâlet ilişkisini ispat eden belgeleri, yani vekâletnameleri, usule uygun olarak düzenlemeleri gerekiyordu. Bu belgelerin, üzerinde açıkça belirtildiği üzere, on kuruş kıymetinde özel kâğıtlara yazılması zorunlu kılınmış ve bu kural bir genelgeyle bütün taşra birimlerine iletilmişti. Yani herkesin bu usulden haberdar olması bekleniyordu.Ancak Trabzon Gümrük Müdürü Nuri Efendi, bu açık genelgeye rağmen, konuyu yeniden sormak üzere bir telgraf çekmiş, yani hali hazırda verilmiş bir emri sorgulamıştı. Bu hem zaman kaybına hem de lüzumsuz harcamaya sebep oldu. Neticede, söz konusu telgrafın ücreti ilgili müdürden tahsil edilmek üzere Posta ve Telgraf Nezaretine bildirim yapıldı. (BEO.002546.190877.001)

بویوك كورونمه، كوچولورسڭ “ ای أناسی چفتەلی، قفاسی ده كبرلی! شو میزانی بیلملی: هر آدم ایچون البت جمعيت بشرده، اجتماعی بناده، كورمك كورونمك ایچون شو مرتبه دینیلن بر پنجرەسی وار. كر پنجره قامت قیمتندن یوكسكسه، تكبرله تطاول ایدەجك، اوزاناجق. كر پنجره قامت همتندن آلچاقسه، تواضعله تقوّس ایدەجك، اگیلەجك. كامللرده بویوكلك مقياسيدر، كوچكلك. ناقصلرده كوچكلك میزانیدر، بویوكلك“Büyük görünme, küçülürsün”Ey enesi çifteli, kafası da kibirli! Şu mîzânı bilmeli: Her adam için elbet cem‘iyet-i beşerde, ictimâî binada, görmek görünmek için şu mertebe denilen bir penceresi var. Ger pencere kāmet-i kıymetinden yüksekse, tekebbürle tetâvül edecek, uzanacak. Ger pencere kāmet-i himmetinden alçaksa, tevâzu‘la tekavvüs edecek, eğilecek. Kâmillerde büyüklük mikyâsıdır, küçüklük. Nâkıslarda küçüklük mîzânıdır, büyüklük.  (Osmanlıca Sözler. s. 349)1.  Beyitبوى كبر و بوى حرص و بوى آزدر سخن گفتن بيايد چون پيازBûy-ı kibr u bûy-ı hırs u bûy-ı âzDer sahn goften beyâyed çün piyâzMevlânâ(8)*Kibir kokusu, hırs kokusu, tamah kokusu, söz söylerken soğan kokusu gibi duyulur. (Batınındaki çirkinlikler zahirine akseder.)  2. Beyitایلمه كبر و حسد مردود اولان شیطانه باقزهديكه طایانمه كل كور نولدی بلعام بعورEyleme kibr ü hased merdûd olan şeytâna bakZühdüne dayanma gel gör n’oldu Bel’âm-ı Ba’ûrMuhibbi(3)*Bal’âm-ı Ba’ûr: Bu kimse Kenanlılardandı. İsm-i azam bilir idi. Gayet abid ve perhiz-kârdı. İsm-i azam berekâtıyla duaları kabul edilirdi. Hazret-i Mûsâ Aleyhisselam Beni İsrail üzerlerine memuren geldiklerinde kavmi def-i Mûsâ bâbında dua eylemesini istedi. Hazret-i Mûsâ hakkında duaya cesaret eyleyince derunundan bir bembeyaz kuş kanatlanarak çıktı ve lisanı göğsüne kaçtı. Sonra susuzluktan dili dışarı çıkmış vaziyette öldü. Neûzu billâhi minel-hizlâni. (Zelil ve sefil olmaktan Allah’a sığınırız.)*Zaman-ı Âdem ve Mûsâ’dan (as.) şu asrın sahiline, atîk (eski) bir yâdigâr-ı ibret!3. Beyitصوفیآ صافی دل اولمزسك صفآ كلمز سكاخود نماسن ذوق پیغام خدا كلمز سكاSûfiyâ sâfî-dil olmazsan safâ gelmez sanaHod-nümâsın zevk-i peygâm-ı Hudâ gelmez sanaUsuli(6)*Safâ: Bir nesne bulanık olmayıp duru ola, gönül açıklığıHod-nümâ: (fa.) Kendini üstte tutan*Nasıl gönül şenliği, gönlünü kirden arıtana gelirse; Huda’nın ihsanı olan manevi zevkler de kibri söküp Hüdabin olana ulaşır. (Manevi güneşlerden feyiz almanın yolu, gönül semasındaki kibir ve benlik bulutlarını dağıtmaktan geçer.) 4. Beyitای مست سه روزۀ دولت پابهوانخوتله عجب شیشوب قبردك امّامانند غنم سنی بوبسملكهدهاوفلر شیشورر صویمغه سلّاخ قضاEy mest-i se-rûze-i devlet-i pâ-be-hevâNehvetle aceb şişüb kabardun ammâMânend-i ganem seni bu bismilgehdeÜfler şişürür soymağa sellâh-ı kazâNabi(4)*Nehvet: (fa.) YüksekManend-i ganem: (fa.) Koyun gibiBismilgeh: (fa.) MezbahaneSellâh: Deri Yüzücüsü*Ey üç günlük dünyanın heva ve hevesiyle sarhoş olan! Kibirle şişip kabarırsın ama… Bu mezbahanede seni koyun gibi soymak için kader yüzücüsü nasıl da üfler, şişirir ona bak! (Mâlik-i Hakîkî’yi unutma, kibir ve gurur kuyusuna düşme.)5. Beyitبو دورانك اولو الامری نیه مغرور اولور یاربدوریسر دفترك خود آخرا لامر اشبو دورانكBu devrânun ulü’l-emri niye magrûr olur yâ RabDüriser defterün hod âhirü’l-emr işbu devrânunEdirneli Nazmi(5)*Devrân: Zaman, dünya, rahat içindeki hayat*Ya Rab, bu fani dünyanın devlet reisleri acaba niye büyüklenirler ki? İşin sonunda bu alayişli zamanın defterini yine kendi (yaptıkları) dürmeyecek mi? (Mağrurane divanelik… Sultanların gönül kulağına, “… Senden büyük Allah var.” nasihatini salık veren ecdada binler rahmet!) 6. Beyitشجر بی ثمره بكزر او عالملر كمعلم ایله كبر ایدوب اتمزسه خلوص ایله عملŞecer-i bî-semere benzer o ‘âlimler kim‘İlm ile kibr idüb etmezse hulûs ile ‘amelHami (2)*Evet, o âlimler ki meyvesiz ağaca benzerler: İlimleriyle büyüklenmiş, ihlasla amel etmemişlerdir. (Cisimleri ölüp kendilerini elân rahmetullahi aleyh ismiyle yad ettiren, ilmiyle amil âlimlerin semeredar hallerine özenç duymalıdır!)7. Beyitكرچك عاشق اولنلرك همان دوستی سور جانیاوندر كبر و كنی ترك ایلمكدر جانیGerçek ‘âşık olanlarun hemen dostı sever cânıUnıdur kibr ü kini terk eylemekdür cânıYunus Emre(7)*Sevdiğinde fena olmak makamının önündeki en büyük mâni: kibir. Ey gönül! Yol: acz/fakr/şefkat/tefekkür ile “tekbir”e kapı aralamak.Kaynakça1. BEDİÜZZAMÂN, Saîd Nursî, (2009), Sözler, İstanbul: Altınbaşak Neşriyât2. Divan-ı Hami, Millet Yazma Eser Kütüphanesi, Ali Emiri Manzum, No: AEmnz103 (v. 89B)3. Divan-ı Muhibbi, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, No: TY005467 (v. 98A)4. Divan-ı Nabi, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Lala İsmail, No: 00488 (v. 246B)5. Divan-ı Nazmi, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, No: TY00920 (v. 302B)6. Divan-ı Usuli, Selim Ağa Yazma Eser Kütüphanesi, Kemankeş, No: 00446 (v. 160B)7. Kelimât-ı Yunus Emre, Nuruosmaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Nuruosmaniye, No: 04904/027 (v. 183A)8. Mevlânâ Celâlüddin-i Rûmi, (1968), Mesnevî, (Tâhir-ul Mevlevî. Ter. ve Şerh.), Konya: Selâm Yayınları (c. 9; s. 46)9. https://imla.kabikavseyn.com/10. https://kulliyat.risale.online/11. https://portal.yek.gov.tr/

قیمتلی دوستلر، كیشینڭ قوللاندیغی كلمه لر، افاده لر، بڭزتمه لر اونڭ قراقترينڭ طيشه ووروميدر. بزلر كلمه لرله دوشونوب، كلمه لرله دويغولريمزي و فكرلريمزي طیش دنیاده رسم ايدرز. قوللانديغمز كلمه لر صانكه بر رسامڭ فيرچه سنده كي رنكلر كبیدر. رسامڭ ألنده نه قدر چوق و قالیته لی رنك وارسه او قدر سیاه بياضلغڭ طوڭوقلغندن قورتولوب، صنعتلی و افاده كوجی یوكسك أثرلر اورته یه قویار. جانلی، رنكلی بر افاده قوتنی الده ایدر. بو آچیدن هر كلمه نڭ ده كندیڭه كوره رنكی، طوني، تأثیر كوجی چوق فرقلیدر. بو ندنله ذهن دنیامزی طیش دنیاده رسم ايدركن قوللانديغمز كلمه لری ایی طانیملی یز. ظفرلر آیی اولان آغستوس آیی ده ظفر كلمسنڭ كوزللگی ایله بويانمشدر. سلطان آلپ آرسلان، ١٠٧١ سنه سنڭ صیجاق بر آغستوس آینده ملازكرد ظفرینی قزانان اوردوسنڭ اوڭنه كفن نیتیله كیدیگی بیاض البسه لرله چیقمش و نتیجه ده اسلام آدينه او محتشم ظفری الده ایتمشدی. ١٩٢٢ آغستوسنده ده قهرمان اجدادیمزڭ طورونلري اولان ایمانلی محمدجكلر، ساقاريه ده أوزرلرنده كی البسه لری كفن بیلمش يونانه  كچيد ويرمه مشدي. ایشته ظفرلر آیی اولان بو آیده كوكن اعتباریله قرآن قايناقلي بر كلمه نڭ كوكنلرينه بر یولجیلق یاپاجغز. ایشته ایلك كلمه مز “ظفر”Kıymetli dostlar, kişinin kullandığı kelimeler, ifadeler, benzetmeler onun karakterinin dışa vurumudur. Bizler kelimelerle düşünüp, kelimelerle duygularımızı ve fikirlerimizi dış dünyada resmederiz. Kullandığımız kelimeler sanki bir ressamın fırçasındaki renkler gibidir. Ressamın elinde ne kadar çok ve kaliteli renk varsa o kadar siyah beyazlığın donukluğundan kurtulup, sanatlı ve ifade gücü yüksek eserler ortaya koyar. Canlı, renkli bir ifade kuvvetini elde eder. Bu açıdan her kelimenin de kendine göre rengi, tonu, tesir gücü çok farklıdır. Bu nedenle zihin dünyamızı dış dünyada resmederken kullandığımız kelimeleri iyi tanımalıyız. Zaferler ayı olan ağustos ayı da zafer kelimesinin güzelliği ile boyanmıştır.Sultan Alparslan,1071 senesinin sıcak bir ağustos ayında Malazgirt zaferini kazanan ordusunun önüne kefen niyetiyle giydiği beyaz elbiselerle çıkmış ve neticede İslam adına o muhteşem zaferi elde etmişti. 1922 Ağustos’unda da kahraman ecdadımızın torunları olan imanlı Mehmetçikler, Sakarya’da üzerlerindeki elbiseleri kefen bilmiş Yunan’a geçit vermemişti.İşte zaferler ayı olan bu ayda köken itibariyle Kur’an kaynaklı bir kelimenin kökenlerine bir yolculuk yapacağız. İşte ilk kelimemiz “zafer”ZAFER: Köken itibariyle Kur’an kaynaklı bir kelimedir, “zafira” fiilinden köken alır. “Bir düşmanı veya avı tırnak pençesi ile alt etmek, elde etmek” manalarına gelir. Genel mana olarak ise “Savaşta gayretle kazanılan galibiyete ve başarılı neticeye” zafer denir. Bozuk batı düşüncesinden dünyaya yayılan, zalimce bir söz olan “Zafere giden her yol mubahtır.” Sözü ne insancadır ne de Müslümancadır. İslamiyet’te iman şuuruyla söylenen “Sefer bizden, zafer Allah’tandır” hakikati esastır. Zira bir Müslüman zaferi Allah’ın bir nimeti ve ihsanı olarak bilir. Kendisini de şartlarına uyarak sefere çıkmakla, seferin hakkını vermekle yükümlü bilir. Elinden geleni yapar, neticeyi Cenab-ı Hakkın takdiri ve lütfu bilir. İnancı ona “Ölürsem şehid, kalırsam gazi” olurum dedirtir, kahramanca ölümü gülerek karşılar.MUZAFFER: Aynı kökten türeyen bu kelime dilimizde çok kullanılır. “Savaşta zafer kazanmış, bir mücadelede başarı, üstünlük elde etmiş, galip” kişiye “muzaffer” denir. Ecdadımız bu ismi çocuklara isim olarak verirdi. Ta ki kahramanlık, bahadırlık, yiğitlik ruhu o isimle çocuğa geçsin, ismiyle müsemma olsun… Bu isim konusu çok ehemmiyetlidir, bu konuda birinci cihan harbinden sonra kurtuluş savaşı yıllarında Eskişehir’de yaşanmış anlamlı bir hadiseyi paylaşmak istiyorum: Fransa’nın ünlü gazetelerinden Le Monde muhabiri 1922 yılında Türkiye’ye gelir. Savaş yorgunu Türkiye’de hayatın akışına bakacaktır. İstanbul’u gezer, görür, araştırır ve Anadolu’ya doğru yola çıkar. Eskişehir’de trenden iner, Eskişehir’in sokaklarını dolaşırken, 9 ila 11 yaşları arasında üç çocukla karşılaşır. Çocukların üzerindeki elbiseleri yırtık çuvallardandır. Ayaklarında ayakkabı yoktur ve neşe içerisinde oynamaktadırlar. Muhabir bu çocuklara yaklaşır ve babalarının ne iş yaptıklarını sorar. Birinci çocuk, babasının Çanakkale’de şehid olduğunu söyler. İkinci çocuk, babasının Sarıkamış’ta şehid olduğunu söyler, üçüncü çocuk da buna benzer bir cevap verir. Muhabir son bir soru sorar; “Peki size kim bakıyor” der. Bu soruya şöyle cevap verirler: “Şu küçük evde oturan ihtiyar bir teyze var, bize o bakar. Muhabir çok şaşırır, ne diyeceğini bilemediği bir sırada çocukların oyun oynadığı yere yakın küçük evin penceresinden ihtiyar bir kadın çocukları isimleriyle çağırır. “Gazanfer, Muzaffer, Mücahid, haydi çorba hazır gelin artık” der. Muhabir bu küçük röportajdan sonra gezisini yarıda keser ve memleketine döner. Döndüğünde gazetesinde şöyle yazar. “Elde yok, avuçta yok, üstleri çıplak, başları açık, ayakları ıslak. Ekmekleri yok aşları yok. Ama çocuklarının adları; ‘Gazanfer (Aslan gibi cesur kimse), Muzaffer (Zafer kazanan kimse), Mücahid (Allah yolunda cihat eden kimse)’ Bu memlekete ve bu millete bir şey olmaz, bunlar kısa sürede ayağa kalkar, bunlar yenilmez.”ZAFER-YAB: Arapça zafer kelimesine Farsça “bulan” anlamındaki “yab” eki getirilmesi ile elde edilir. “Zafer bulan, zafere ulaşan, başarı gösteren” kimse anlamındadır.MUZAFFERÂNE: “Zafer kazananlara yakışır şekilde” manasına gelir. Zafer kelimesine Farsça “yakışır” anlamındaki “âne” eki getirilmesi ile elde edilir. Mesela “İslam ordusu fethettiği şehre kılıçlarıyla muzafferâne girer lakin zaferi Allah’tan bildikleri için mütavazıane hareket ederlerdi.”MUZAFFEREN: Kelime sonuna gelen tenvinle “zafer kazanarak, galip gelerek, muzaffer olarak” anlamlarına gelir. Aşağıdaki dörtlükte bu kelime çok güzel ifade edilmiştir.“Donanma, ordu yürürken muzafferen ileri,Üzengi öpmeye hasretti Garbın elçileri!O ihtişamı elinden niçin bıraktın da,Bugün yatıp duruyorsun ayaklar altında?”MUZAFFERİYET: Muzaffer kelimesine “lık-lik” manasındaki yapma mastar eki olan “iyyet” getirilerek yapılır. “Muzafferlik, muzaffer olma” anlamındadır.

جمعه سلاملغي، عثمانلی دولتنده پادشاهلرڭ جمعه نمازینه كیدیش و كليشلري صیره سنده، دولت كوروليلريني، خلقی و یبانجی زیارتجیلری سلاملامه لري تورنلرينه ویریلن آددر. جمعه سلاملقلري، هر آڭی أوڭجه دن پلانلانمش بر شكلده یاپیلان دولتڭ اڭ أونملی تورنلرندن بريدي. هر هفته ياپيلدقلري ایچون ده تورنلر آراسنده بر نومره يه يرلشديريلسه یریدر. سلطان ٢نجی عبد الحميده  قدر پادشاهلر، جمعه سلاملغنه آت أوزرنده كليرلردي. اونلره أوست دوزَی دولت كوروليلري اشلك ایدردی. جمعه نمازینڭ آردندن طلبلري اولانلرڭ عرضحاللري طوپلانیردی. آیریجه محتاجلره صدقه طاغيتيليردي. جمعه نمازندن صوڭره پادشاهلر یبانجی ایلچیلری قبول ایدرلردی. جمعه سلاملغي، دورینه كوره فرقلی جامعلرده یاپیلمشدر. قايناقلردن ايدينيلن بيلكيلره كوره أوزللكله ١٥٠٠‘لي ييللردن ١٧٠٠‘لي ييللره قدر جمعه سلاملغي ایچون آنا جامع آیاصوفیه ایدی. بونڭله برلكده بایزید، ايوب سلطان، سلطان احمد، سلیمانیه و یاووز سلطان سلیم جامعلرينه ده كیدیلدیگی اولویوردی. استانبوله  يڭي سلاطین جامعلرينڭ اكلنمسی و عثمانلی پادشاهلرینڭ بشیك طاش طرفنده كی سرایلرده اقامت ایتمگه باشلامه لری ایله برلكده جمعه سلاملغي یاپیلان جامعلرڭ ليسته سنه یڭیلری اكلنمشدر. بونلر، بزم عالم والده سلطان، فندقلی ملّا چلبی، قیلیچ علی پاشا، مجیدیه، نصرتيه، اورته كوی، سنان پاشا و طوپخانه جامعلری اولارق صاییلابیلیر. آیریجه اسكدارده ده جمعه سلاملغي ياپيلابيلييوردي. سلاملق تورنلرنده كیمی زمان غریب اولایلر ده ياشانييوردي. سلطان ٢نجی عبد الحمید زماننده بر سلاملق صیره سنده بر تگمن، قور كنرال أونيفورمه سي كییه رك و پادشاه یاوری قوردوني طاقارق تورنه قاتيلير. بونڭ أوزرینه بو تگمن كوز آلتنه آلینارق طوروم ٩ قاسم ١٩٠٧ تاریخلی یازی ایله ییلدیز سراينه بیلدیریلیر.Cuma Selamlığı, Osmanlı Devleti’nde Padişahların Cuma Namazına gidiş ve gelişleri sırasında, devlet görevlilerini, halkı ve yabancı ziyaretçileri selamlamaları törenlerine verilen addır. Cuma Selamlıkları, her anı önceden planlanmış bir şekilde yapılan devletin en önemli törenlerinden biriydi. Her hafta yapıldıkları için de törenler arasında bir numaraya yerleştirilse yeridir. Sultan 2. Abdülhamid’e kadar Padişahlar, Cuma Selamlığına at üzerinde gelirlerdi. Onlara üst düzey devlet görevlileri eşlik ederdi. Cuma Namazının ardından talepleri olanların arzuhalleri toplanırdı. Ayrıca muhtaçlara sadaka dağıtılırdı. Cuma Namazından sonra Padişahlar yabancı elçileri kabul ederlerdi. Cuma Selamlığı, devrine göre farklı camilerde yapılmıştır. Kaynaklardan edinilen bilgilere göre özellikle 1500’lü yıllardan 1700’lü yıllara kadar Cuma Selamlığı için ana cami Ayasofya idi. Bununla birlikte Beyazıt, Eyüpsultan, Sultanahmed, Süleymaniye ve Yavuz Sultan Selim Camilerine de gidildiği oluyordu. İstanbul’a yeni selâtin camilerinin eklenmesi ve Osmanlı Padişahlarının Beşiktaş tarafındaki saraylarda ikâmet etmeye başlamaları ile birlikte Cuma Selamlığı yapılan camilerin listesine yenileri eklenmiştir. Bunlar, Bezmialem Valide Sultan, Fındıklı Molla Çelebi, Kılıç Ali Paşa, Mecidiye, Nusretiye, Ortaköy, Sinan Paşa ve Tophane Camileri olarak sayılabilir. Ayrıca Üsküdar’da da Cuma Selamlığı yapılabiliyordu. Selamlık törenlerinde kimi zaman garip olaylar da yaşanıyordu. Sultan II. Abdülhamid zamanında bir selamlık sırasında bir teğmen, korgeneral üniforması giyerek ve padişah yaveri kordonu takarak törene katılır. Bunun üzerine bu teğmen gözaltına alınarak durum 9 Kasım 1907 tarihli yazı (BOA, Y.MTV, 303/90) ile Yıldız Sarayı’na bildirilir. Transkripsiyonu: Tarih: 9 Kasım 1907(1)Hû(2)Nezâret-i Umûr-ı Bahriye(3)Dünkü Cuma günü Selâmlık Resm-i Âlîsinde bahriye ferîk üniformasını lâbis ve yaverlik kordonunu hâmil olarak gelen ve bilâhare tahkîkât (4)netîcesinde çarkçı mülâzımlarından Rodoslu Ömer Lütfî oduğu tebeyyün eden şahıs ile merkûmun i’t-tedârik üzerinde bulundurduğu (5)sahte yaverlik kordonu ve kılıç ve üzerinde zuhûr eden umûr-ı bahriyeye âid bazı şeyler yazılı bulunan bir cep defteri (6)ve bazı süfün-i harbiyenin resimlerini hâvî yirmi beş aded kartpostal ve tersâne-i âmire kumandanlığının 15 Mayıs sene 1323 (7)tarihli teblîğ-i vazîfe ve me’mûriyet varakası ve Dedeağaç liman reîsi İbrahim bin Ömer mührüyle merkûma gelen 10 Ağustos sene 1323 (8)tarihli bir kıt’a mektûb ve fıstıkî renkli bir püskül ve bir ağaç tesbîh ve merkûmun Ömer Lütfî nâmına mahkûk mührü ve bir kibrit kutusu (9)ve derûnunda otuz iki kuruş otuz para ile bir sedef düğme bulunan para çantası ve bir pomadadan ibâret olan (10)eşyâ yâverân-ı hazret-i şehriyârîden kolağası Osman ve tüfengiyân-ı hazret-i şehriyârîden Feyzullah Beyler ma’rifetiyle gönderilerek (11)nezâret-i âcizîden ahz ve teslîm edilmiş olduğu 3 Şevval sene 1325 ve 27 Teşrinievvel sene 1323 tarihli tezkire-i aliye-i âsaf-ı ekremîleriyle (12)emir ve teblîğ buyurulan irâde-i seniye-i cenâb-ı Hilâfetpenâhî îcâb-ı âlîsine tevfîkan işbu sened-i âcizânem bi’t-tanzîm arz ve takdîm kılındığı (13)arz olunur ol-bâbda emr u fermân hazret-i veliyyü’l-emrindir fî 3 Şevval sene 1325 ve fî 27 Teşrinievvel sene 1323(14)Bahriye Nâzırı(15)Bende(16)Hasan Rami bin Ferhad

19. yüzyıl sonlarında Osmanlı Devleti, milliyetçilik akımlarının meydana getirdiği dağılma riskine karşı merkezî otoriteyi güçlendirmek ve ekonomik kalkınmayı sağlamak için demiryollarını stratejik bir araç olarak benimsemiştir. Bu projeler, hem iç güvenliği sağlama hem de dış tehditlere karşı savunma amacı taşımıştır. II. Abdülhamid Han döneminde bu vizyon somut bir şekle bürünmüş, Asya’yı İstanbul’a ve Avrupa’ya bağlayan büyük demiryolu projeleri tasarlanmıştır. Bağdat-Basra demiryolu, Osmanlı’nın doğusunu batıya bağlayarak Hindistan ile Avrupa arasındaki ticareti güçlendirecek önemli bir proje olarak öne çıkmıştır.Fransız mühendis Charles Cotard (Şarl Kotar), Süveyş Kanalı gibi büyük projelerde çalışmış, Osmanlı Devleti’nde de İzmir–Kasaba demiryolu gibi önemli işlerde vazifeler yapmıştır. Vesikamızda okuyacağınız üzere Cotard, II. Abdülhamid’e sunduğu raporda, Bağdat-Basra demiryolunun sadece bir ulaşım hattı olmadığını, aynı zamanda Osmanlı’nın ekonomisini canlandıracağını, stratejik gücünü artıracağını ve dünya ticaretinde söz sahibi yapacağını belirtmiştir. Rapor, hattın Süveyş Kanalı’na alternatif ve en az onun kadar önemli bir ticaret yolu olacağını, İstanbul’dan Basra’ya uzanan güzergâhta tarım, hayvancılık, madencilik ve taşımacılık gibi alanlarda büyük bir hareketlilik sağlanacağını ifade etmektedir. Cotard’ın teknik ve coğrafi bilgilere dayanan analizleri, hattın ekonomik ve stratejik önemini isabetli bir şekilde ortaya koymaktadır.Bu rapor, sadece bir mühendislik önerisi değil, aynı zamanda Osmanlı’nın ulaşım ve kalkınma hayallerinin bir yansıması olarak değerlendirilebilir. Bağdat-Basra hattı, Osmanlı’nın güney şehirlerini İstanbul’a ve Avrupa’ya bağlayan bir ana hat gibi görülmüştür. 1899’dan itibaren hattın yapımı için görüşmeler hızlanmış, 1902’de Almanlara inşa izni verilerek ilk adımlar atılmıştır. Ancak coğrafi zorluklar, siyasi sorunlar ve savaşlar nedeniyle Basra’ya uzanan kısım gecikmiş; hat, 1920’lerden 1960’lara kadar aşamalı olarak tamamlanmıştır. Cotard’ın öngörüleri zamanla gerçek olmuş, ancak Osmanlı Devleti’nin yıkılışı bu hayalin tam olarak gerçekleşmesini engellemiştir.Osmanlı’nın İstanbul-Basra demiryolu hayali, bugün Türkiye-Basra Körfezi Kalkınma Yolu Projesi ile yeniden canlanmıştır. Bu proje, Basra Körfezi’ndeki Büyük Faw Limanı’ndan başlayarak Irak’ın kuzeyine uzanan yaklaşık 1.200 km’lik karayolu ve demiryolu ağını kapsamaktadır. Basra, Bağdat ve Musul gibi şehirleri Türkiye’nin demiryolu sistemine bağlamayı hedefleyen proje, hızlı trenlerle Türkiye ile Körfez arasında birkaç saatte ulaşımı sağlamayı amaçlamaktadır.2023’te Türkiye, Irak, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri arasında imzalanan anlaşmayla proje resmiyet kazanmıştır. 2024 itibarıyla, Büyük Faw Limanı’nın inşasında %80 ilerleme sağlanmıştır ve demiryolu ile karayolu bağlantılarının planlama ve yapım süreçleri devam etmektedir. Proje, Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi’ne alternatif bir ticaret yolu olarak görülmekte ve Avrupa ile Asya arasındaki taşımacılık süresini kısaltmayı vadetmektedir. Ayrıca enerji hatları ve iletişim altyapılarıyla bölgenin ekonomik canlılığı artırılacaktır.Kalkınma Yolu Projesi, Os­man­lı’nın 19. yüzyıl hayalini modern teknoloji ve uluslararası iş birliğiyle hayata geçirmektedir. Toplam 17 milyar dolarlık yatırımla, 2028’de ilk etabın tamamlanması ve 2050’ye kadar projenin bitirilmesi planlanmıştır. Bu proje, Türkiye ve bölge ülkeleri için ekonomik ve stratejik bir fırsat sunacaktır. Vesika 1 İstanbul’dan Bağdad’a uzanan demiryolu hattının Basra’ya kadar uzatılarak Süveyş Kanalı’nın gördüğü işlevi görecek bir demiryolu hattı oluşturulması projesi hakkında Mühendis Mösyö Charles Cotard’ın padişaha sunduğu ayrıntılı rapor (20 Mayıs 1895)(1) Mühendis Mösyö Charles Cotard (Şarl Kotar)’ın 12 Mayıs sene 1311 Efrencî müverrah ve sûreti merbûtan takdîm kılınan teklîfâtının te’yîdi hakkında (2) îzâhât-ı lâzımeyi yaʻnî Bağdad-Basra demiryolunun vâdî-i Fırat’dan mürûr ve Dersaʻâdet’den temdîd olunan hat ile (3) iltisâkı ve Irâk-ı Arabî’de icrâsı musammem olan ʻameliyât-ı fenniyeyi mübeyyin tafsîlâtdır.(4) Şevketlü kudretlü Sultân [ibn] es-Sultân Abdülhamîd Hân hazretlerinin cülûs-ı hümâyûnlarından berü memâlik-i şâhânelerinin kıtaʻât-ı vâsiʻalarında ve ʻale’l-husûs Asya kıtʻasında (5) icrâ olunan en münbit ve müsmir icrâât turuk-ı nakliyenin kesretle vücûda getürülmesi emr-i mühimmidir. Zâten memâlik-i şâhânelerinin sevâhili nukât-ı muhtelifelerinden bed’en dâhil-i (6) memâlike tedrîcen timur yolları temdîd olunmuşdur. İzmir hattı Ankara ve Konya’ya, İzmir hattı Aydın kasaba ve Alaşehir’e, Beyrut hattı Şâm-ı şerîfe, Mersin’den Adana’ya (7) ve Yafa’dan Kudüs-i şerîfe değin temdîd olunmakdadır. Hâlbuki memâlik-i mezkûrede temdîd olunan hutût-ı mezkûre ʻale’s-seviyye birbirine nâ-muʻâdil arâzîden mürûr olunmasına (8) mebnî inşââtı hükûmet-i seniyye içün mesârifât-ı külliyeyi mûcib olmuşdur. Ber-vech-i maʻrûz timur yollarına sâir vesâit ve merâkiz-i ticâret ʻilâve olunmadıkça zirâʻatin tebeddülü ve (9) fiyâtlarının tenezzülü ve vâridâtın kifâyetsizliği melhûzdur. İmdi hutût-ı mezkûrenin bir an evvel temdîdi lâzım gelür. Velâkin inşââtı hazîne-i celîleye mûcib (10) olacağı mesârifât nazar-ı dikkate alındığı hâlde esâs müşkilât derkâr olur. Zât-ı hazret-i şehriyârîlerinin himem-i seniyyelerine şâyeste olan emr-i mühimm-i mezkûrenin hall olunabileceği (11) şübhesizdir. El-hâletü hâzihî bulunan timur yollarına netîce virecek işbu hattın sûret-i inşââtı içün lâzım gelen şerâiti tedkîk itmekden ʻibâretdir. Katar-ı mezkûr memâlik-i (12) şâhânenin Asya kıtʻasının en ganî arâzîsinden bed’en hutût-ı mevcûdeye yaʻnî Basra-Bağdad hattı vâdî-i Fırat’dan mürûr ile Dersaʻâdet’e değin temdîd olunacaktır. Hatt-ı maʻrûzadır ki (13) hutût-ı mevcûde ile iltisâk olunarak lüzûmu derkâr olan ticâret noksânını ikmâl eyleyecekdir. Cenûben İran Körfezi’nin tensîb görülecek bir merkezine ve şimâlen doğrudan (14) doğru Dersaʻâdet hattına iltisâk olunacak hatt-ı mezkûr Avrupa ile aksâ-yı şark meyânında hatt-ı irtibât-ı kebîri teşkîl eyleyecekdir. Asya dili meyânından mürûr ile (15) Avrupa denizlerini Hind denizlerinden tefrîk eyleyen fevka’l-ʻâde mevkiʻ-i zoğrafyası fi’l-vâkiʻ hatt-ı mezkûru Süveyş Kanalı misillü gerek yolcular ve gerek en muhtasar tarîkle (16) nakli lâzım gelen emtiʻa içün mecbûrî bir tarîk eyleyecekdir. İmtiyâzı Devlet-i ʻAliyye-i Osmâniye ʻuhdesinde bulunacak hatt-ı mezkûr dünyanın en büyük tarîk-i ticâriyelerinden biri yaʻnî (17) berren bir nevʻ Süveyş Kanalı müşâbehetinde bulunacaktır. Süveyş Kanalı’ndan sekiz milyon tonilata sıkletinde emtiʻa ve iki yüz bin seyyâhîn mürûr eylediği nazar-ı dikkata alındığı (18) hâlde hatt-ı mezkûrun istikbâl-i fevka’l-ʻâdesi hakkında kanâʻat hâsıl olunacağı esheldir. Bu mikdârdan her ne de tenzîl olunsa yine hatt-ı mezkûrun fevâidi gâyet (19) mühim bir vâridât olacakdır. İmdi hatt-ı mezkûrun istikbâli muhakkak olduğu hâlde birinci hat Basra’dan Bağdad’a ve buna ʻilâve olmak üzere Bağdad’dan Haniken’e ve Bağdad’dan Kerbela (20) ve Necef’e değin hutûtun inşââtına mübâşeret olunur. Şimdiki oraca olan muʻâmelât-ı ticâriyenin mikdâr-ı kifâyede olup olmadığı suâl olunabilir. Bu bâda olan (21) mecmûʻ-ı istatistikler bu şübheyi zâil eyler. Hatt-ı mezkûr Devlet-i ʻAliyye-i Osmâniye’nin en münbit ve en ahâlîsi çok arâzîsinden mürûr eyleyecekdir. Hınta mahsûlâtı (22) senevî iki ve baʻzen üç defʻa hâsıl olur. Diğer mahsûlât nitekim erüz ve pamuk mûcib-i hayret olacak sûretde ve bunlardan başka mahsûlât-ı arziyye olarak arâzî-i (23) mezkûrede harîr ve cild ve yük ve duhân ve şaʻîr ve şeker kamışı ve kendîr ve kettân ve revgan hâsıl iden envâʻ-ı tohum ve samg ve portakal ve envâʻ-ı meyve hâsıl (24) eylediği gibi dört milyonu mütecâviz bârgîr ve ağnâm beslemekdedir. Kaht u galâ zamânında Hindistan ahâlîsi oradan defʻ-i ihtiyâc eyler ve Bombay şehri (25) ticâret ve sınâʻî lâzımesiçün oradan eşyâ-yı mütenevviʻa celb eyler ve bunlardan mâʻadâ kıtʻa-i mezkûrede tuz maʻdeniyâtı bulunur ki bunların yalnız biri senevî on (26) beş bin tonilata hâsıl eyler ve şimâl cihetine doğru kömür maʻdeniyâtı ile neft menbaʻları bulunur. İran Körfezi ile Fırat ve Dicle mültekâsı meyânında bulunan (27) 250 kilometro arâzî üzerinde ve nehreyn-i mezkûre sevâhili üzerinde hurma ağaçları bulunur. Bunların meyvesi mühim bir mâdde-i ticâret olup Basra’dan bir(1) milyon sandık ve küfe mikdârı ihrâc olunur. Bağdad ve İran Körfezi meyânındaki arâzîde sâkin ahâlînin mikdârı takrîben iki milyon nüfûsu ve Bağdad (2) ve civârı sekenesi iki yüz bin ve Basra sekenesi altmış bin nüfûs iʻtibâr olunduğu gibi bunlardan mâʻadâ bir takım kabâil-i bedevî ve fazla olarak kârvân ile gelen (3) elli bini mütecâviz yolcular ve arâzî-i mübârekeye ve Kerbela ve Necef müteʻaddid türbelerine ʻazîmet iden hüccâcîn bulunur. Mezkûr türbeler hazînelerinin serveti bir (4) milyar frank tahmîn olunur. Basra Limanı üç dört bin tonilata sıkletinde merâkib-i bahriyeye müsâʻid bulunduğu gibi liman-ı mezkûrede müteʻaddid vapur şirketleri (5) mutasarrıf oldukları müteʻaddid vapurlar seyr-i sefâin icrâ eylerler. Basra ve Bağdad meyânında vukûʻ bulan nakliyât vapur ve kayık vâsıtasıyla icrâ olunur. Vesâit-i (6) mezkûre ile nehir üzerinde icrâ olunan muʻâmelât-ı ticâriyenin mikdârı on beş bin tonilata tahmîn iʻtibâr olunur mesârif-i nakliye kırk ile elli frank ve (7) yolcu sefer ücreti ise kırkdan yüz frank iʻtibâr olunur. Yolculara ve emtiʻa nakliyesine nazar-ı dikkat celb idecek derecede az bir mesârifi mûcib yaʻnî (8) dört beş gün yerine on beş yirmi sâʻat zarfında icrâ olunabilecek mesâfede bulunan hatt-ı mezkûr muʻâmelât-ı ticâreti serîʻan ve kâmilen yed-i zabtına geçirecekdir. (9) Velev muʻâmelât-ı ticâriyenin yalnız sülüsânını celb itse yüz bin tonilata mikdârı bir muʻâmelât tahmîn ve iʻtibâr olunur. Böyle kesîrü’l-ahâlî olan bir arâzînin (10) hatt-ı mezkûr sâyesinde yevmen fe-yevmen tezâyüdü tabîʻî olan yolcuların âmed-şüdü ʻilâve olunsa gâyet az bir mesârifle inşââtına hitâm virilecek böyle bir (11) hattın hîn-i küşâdında bir vâridât-ı mühimme kesb olunacaktır. Hatt-ı mezkûr inşââtı hasebiyle icrâsı mukarrer olan ʻameliyât-ı fenniye sâyesinde arâzî-i mezkûrenin (12) zirâʻat emr-i mühimmi ıslâhâtı nokta-i nazarınca celb ideceği fevâid-i ʻazîmeye nisbeten ber-vech-i maʻrûz fevâid-i cüz’ görülmesi lâzım gelür. Bir milyon hektar (13) (beher hektar on bin metro murabbaʻ) arzında balçık ve batak hâlini kesb itmiş arâzî-i vâsiʻa tecfîf ve tathîr ve arâzî-i sâire îvâ ve iskâ olunabilir (14) ʻameliyât-ı maʻrûza mecmûʻu ancak otuz milyon frank mesârif keşf olunduğu hâlde mukâbeline yüz milyonlar tahsîl olunacağı melhûzdur. Ol civârlarda Devlet-i ʻAliyye-i ʻOsmâniye (15) içün bi-gâyet bir mâdde-i saʻâdet ve ikbâl bulunur. Bu sâyede timur yollarını ikmâl içün lâzım gelen vâridât-ı matlûbe ve Cenâb-ı Hakk’ın niʻmet-i İlâhiyeleri (16) ile muhît olan bu civâr arâzîsinin evâildeki şerefi isticlâb olunabilecekdir. Basra-Bağdad hattı ile ibtidâr olunmuş teşebbüs-i mezkûr ifâdât-ı maʻrûzadan (17) anlaşılacağı vechile bilâ-muʻâvenet ve taʻahhüdât-ı nakdiye kendi kendine kâfi olacak ve bu vechile ikmâl olunabilecekdir. Şerâit-i mezkûre mûcebince hazîne-i celîle (18) vâridât-ı müktesebelerini zâyiʻ itmeyüb bi’l-ʻakis aʻşârın derhâl tezyîdi ve teşebbüsât-ı mezkûreden hükûmet-i seniyye hissesine isâbet idecek menfaʻat (19) sâyesinde vâridât-ı devletin terakkîsi der-ʻakab müşâhede olunacakdır.(20) Teklîf-i maʻrûza esâsı bunlardan ʻibâret olup tedkîkini kemâl-i tasrih ile temennî eyler.(21) Dersaʻâdet, fî 20 Mayıs sene 1895(22) Bende Charles Cotard (Şarl Kotar) Vesika 2 Mösyö Charles Cotard’ın özet raporu (24 Mayıs 1895)Hüve(1) Devlet-i ʻAliyye-i ʻOsmâniye içün fevka’l-ʻâde bir menbaʻ-ı servet ve saʻâdet ve Süveyş Kanalı mertebesinde mühim bir teşebbüs memâlik-i şâhânenin Irâk-ı ʻArabî (2) kıtʻasında mevkiʻ-i icrâya vazʻ olunabilir. Teşebbüs-i mezkûr İran Körfezi’ni bir şimendifer hattıyla Avrupa ile iltisâk eylemek yaʻnî Basra’dan hareket ile (3) Bağdad ve nehr-i Fırat vâdîsinden mürûr ve Dersaʻâdet’den temdîd olan hat muvâcehesine değin temdîd olunmakdan ve kezâlik Fırat ve Dicle sularını bir tertîb-i (4) fenniyeye ifrâğ ile nehreyn-i mezkûre meyânında bulunan münbit ve vâsiʻ arâzîyi zirâʻat nokta-i nazarınca ehemmiyet kesb itdirmekdir. (5) Ber-vech-i maʻrûz teşebbüsât-ı nâfiyenin [nâfiʻanın] icrâsı zımnında teşkîl idecek şirket ilk evvel Basra’dan Bağdad’a temdîd olunacak şimendifer hattını inşâ (6) idecek ve bu müddet zarfında mevâkiʻ-i mezkûrede icrâsı lâzım gelen iskâ ve tecfîf muʻâmelâtı zımnında lâzım gelen lâyihalar tanzîm idilecekdir. (7) Bağdad ve Basra hattı ve teşebbüsât-ı sâire vâridâtından hatt-ı mezkûr vâdî-i Fırat’dan ilerüye temdîd olunarak Dersaʻâdet hattı ile iltisâk olunabilecekdir. (8) Devlet-i ʻAliyye içün hiçbir mesârif ve te’mînât-ı menâfiʻiye ve muʻâvenet-i nakdiyeyi mûcib olmamak şart ve esâsı üzerine binâ olunan teklîfât-ı maʻrûza hakkında bir kıtʻa imtiyâz (9) şartnâmesini tedkîk eylemek zımnında bendegân-ı sadaka-i şâhânelerinden birinin zîrde vâzıʻu’l-imzâ bendelerine lutf-i seniyye olmak üzere terkîn olunmasını zât-ı (10) hazret-i şehriyârîlerinden istirhâma ictisâr eyler.(11) Dersaʻâdet, fî 12 Mayıs 1311(12) Bende, Beyoğlu’nda Pera Palas Oteli’nde Süveyş Kanalı İnşâât Ser-mühendis-i kadîmesi ve Fransa devleti Zirâʻat Nezâreti meclis-i kebîr aʻzâsından Charles Cotard (Şarl Kotar)KELİMELER:Ağnâm: Koyunlar, davarlarAksâ-yı şark: En uzak doğuAle’s-seviyye: Eşit şekilde, aynı düzeydeÂmed-şüd: Gelen, gelmiş olanBârgîr: Yük hayvanı (genellikle at veya katır)Bed’en: Vücutça, bedenenBerren: KarayoluylaBer-vech-i maʻrûz: Arz olunduğu üzereDerkâr: Gereken, lazım olanDil: Denize uzanmış engebesiz, düz, dar kara parçası (metindeki anlamıyla)Duhân: DumanEl-hâletü hâzihî: Bu durumda, şu andaErüz: PirinçEshel: En kolay, daha uygunHarîr: İpekHınta: BuğdayHüccâcîn: Hacılarİctisâr: Kısaltma, özetlemeİltisâk: Bağlanma, bitişmeİskâ: Sulama, su vermeİsticlâb: Kabul etme, karşılamaÎvâ: Barınak, sığınakKaht u galâ: Kıtlık ve pahalılıkKendîr: KenevirKettân: KetenMelhûz: Dikkate alınan, göz önünde bulundurulanMerâkiz: MerkezlerMerbûtan: Bağlı olanMusammem: Kasıtlı, bilinçliMübâşeret: Doğrudan yapma, başlamaMübeyyin: Açıklayan, gösterenMültekâ: Kavşak, buluşma yeriMürûr: Geçme, geçişMüsmir: Verimli, etkiliMüşâbehet: BenzerlikMüverrah: Tarihli Nâ-muʻâdil: Dengesiz, eşit olmayanNeft: Gaz yağı, petrolNehreyn: İki nehir (Fırat ve Dicle)Nukât: Noktalar, önemli detaylarRevgan: YağSamg: Zift, katranSevâhili: Sahiller, kıyılarSülüsân: Üçte ikiŞaʻîr: ArpaŞimendifer: TrenTathîr: Temizleme, arındırmaTecfîf: Kurutma, katılaştırmaTemdîd: Uzatma, süre vermeTonilata: Tonilato (gemi hacim birimi)Turuk: YollarVâzıʻu’l-imzâ: İmzayı atanYevmen fe-yevmen: Günden güneZîr: Aşağı, alt

Kāle Resûlullâh sallallâhu ʻaleyhi ve sellem: “Terkü’l-gadâ’i meskametün ve terkü’l-ʻaşâ’i mehrametün.”Sabâh vaktinde tenâvülü muʻtâd olan taʻâmı terk itmek mûris-i maraz ve sekamdır. Ve ahşâm vaktinde ekli muʻtâd olan taʻâmı terk itmek bâʻis-i şeyb ü heremdir. Kütüb-i tıbbda rakamzede-i kilk-i taʻyîndir ki sabâhlarda miʻde taʻâmdan hālî olıcak safrâ galeyân idüb etrâf-ı bedene sirâyet itmekle sebeb-i hudûs-i emrâz ve eskām olur. Vakt-i mesâda harâret-i garîziyye zahir-i bedenden cânib-i bâtına teveccüh itmekle kuvvet-i hâzıme kemâlin bulub tasarruf idecek taʻâmdan miʻdeyi tehî buldukda bî-vakt şeyb ü hereme bâʻis olur. Pes tālib-i hıfz-ı sıhhat olan erbâb-ı tabîʻate münâsib olan budur ki, kānûn-ı tıbba mürâʻât idüb gadâ ve ʻaşâyı terk ile nizâm-ı bedeni halel-pezîr ve sekam ü herem urûzu [aʻrāzı olmalı] ile rahne-gîr eylemeye.KıtʻaGadâ ile ʻaşâdır cümle halkınVücûduna viren nazm-ı kıvâmıMürâʻât eyleyüb kānûn-ı tıbbaSakın fevt eyleme vakt-i taʻâmıKELİMELER:ʻAşâ: Akşam yemeği Bâʻis: Sebep Fevt eylemek: Kaçırmak, kaybetmek Gadâ: Öğle yemeği Halel-pezîr: Zarar gören Herem: İhtiyarlık, kocama Mûris: Sebep Mürâʻât: Uymak Pes: Artık Rahne-gîr: Yara alan Rakamzede-i kilk: Kalemle yazılmış Sekam (ç. Eskām): Hastalık, dert Şeyb: Yaşlılık Tehî: Boş Tenâvül: Yeme içmeKaynak: Osmanzâde Tâib Ahmed (v.1136/1724)

Bu sayımızda öğrendiğimiz harflerden “ف” (Fe)’nin diğer harflerle birlikte nasıl yazılacağını göreceğiz. Harfleri yazarken, daha önce öğrendiğimiz başlama ve bitiş şekillerini unutmayalım.

Dergiyi takip edenler, yazmanın da zevkine ulaşıyorlar. Her ay ilerlediğinizi sizler de fark ediyorsunuz. Her işte olduğu gibi, bu işte de bizzat kendimizin gayret göstermesi önemli olacaktır.Gidiyoruz Gündüz Geceİnsan, dünyaya adım attığı anda bir yola da çıkmış olur. Bu yol bazen incedir, bazen uzun, ama hep ilerlemeyi ister. Gündüz gece demeden yürürüz; gittiğimiz yerin keyfiyetini bilmeden belki, ama gitmeyi bırakmadan. Çünkü yol hem arayıştır hem de oluş. Ve her yol, insanı önce kendine ulaştırır, sonra başkasına. Ç Ö Z Ü M

آیلردن تشرين اوّلدي. هوا سرينله مش، روزكار صوغومه یه باشلامشدی. آغاچ یاپراقلری صاراروب دوكولویور، چیچكلر صولويوردي. كوچمن قوشلر استانبول سمالريني ترك ایتمش، بلبللر صوصمشدي. عزّت ملّانڭ شو بیتی عادتا شهرڭ روحنی أوزتلييوردى:“بر موسم بهارینه كلدككه عالمڭ، بلبل خموش، حوض تهی، كلستان خراب.” فاطمه شرفڭ بڭزي ده صوڭ بهار كبی صولويوردي. هنوز اون یدی ياشنده يدي. كچن یاز داخلیه قلمندن بر كنچله نشانلانمش، كله جك بهارده یاپیلمه سی دوشونولن دوگونڭ حاضرلقلري باشلامشدی. فقط خسته لغنه نه تشخیص قونابيلدي نه ده درمان بولونابيلدي. فاطمه كوندن كونه ارييوردي. نه واركه بدنی صاراردقجه روحی صانكه يشرييور، اولغونلاشييوردي.خسته لغنه حكمت نظریله باقییور، “ناصلكه بو عالمڭ بر صاحبی وارسه، بنم ده صاحبم وار؛ ایستر یاننه آلیر، ایستر امتحان میداننده بیراقیر،” دییوردی. بو حالنی بر صابون كبی تمیزلنمك، كناهلرندن آرینمق اولارق كورویوردی. باشنه كلن هیچ بر شیئڭ بوشنه اولمدیغنه اينانييور، خسته لغی بر رحمت تجلّیسی اولارق كورویوردی. اڭ چوق ده یونس امره نڭ شو ديزه لريني تكرار ایدردی:خوشدر بڭا سندن كلن؛یا خلعت و یاخود كفن،یا تازه گل یاخود دیكن،قهرڭ ده خوش، لطفڭ ده خوش!او كون صفيه يله صالينجاقده سسسزجه صاللانييورلردي. خفیف بر أوكسوروك طوتدی فاطمه شرفي. قرداشی همن، “ایچری كچه لم، داها فضله أوشومه،” دیدی. باشنی یاواشجه صاللايارق اونايلادى. قونوشمه یه مجالی قالمامشدي. اوه كچدیلر. فاطمه شرف، جام كنارنده كی ديوانه اوتوردی. اوڭنده كی كركفه باقدی. بر آیدر تماملاياماديغي گل دسنلی مندیلی كورنجه محزونلاشدي. نشانليسي یارین عائله سیله برلكده زیارته كله جكدی؛ “ان شأ الله یارینه بيتيريرم،” دییه كچیردی ایچندن. صوڭره شو بیتی فيصيلدادي:بوي گل تقدیر اولونمش، نازڭ ایشلنمش اوجی؛ بری اولمش خوي، بریسی دستمال اولمش سڭا.آننه سی ایچری كیروب، “علاج وقتڭ كلدی،” دیدیگنده باشده براز اعتراض ایتدیسه ده صوڭره سسسزجه قبول ایتدی. علاجنی ایچدی. صوڭره كركفه دوندی. ساده جه گل موتيفي قالمشدی.“صفیه،” دییه سسلندي. صفیه، “بویور آبلاجغم؟” دیدی. فاطمه، “ دولابڭ آلت چكمه جه سندن قرمزی نقش ایپنی كتیریرمیسڭ؟” دیدی. او ده “تمام!” دییه جواب ویردی.فاطمه شرف یینه أوكسورمه يه باشلادی. أویله شدّتليديكه، صانكه جگرلريني پارچه لایور كبيدي. و او آنده، حیات آغاجندن قوپاریلان بر گل كبی، دیزلرینڭ اوزرنده كی مندیلڭ أوستنه ییغیلدی. آغزندن سوزولن بر طامله قان، كركفڭ أوزرینه طاملادى. او قان، بر گل اداسیله مندیل أوزرنده یاییلدی. بو منظره نیازئ مصرینڭ شو بیتنی خاطرلاتييوردي:دل بقاسن، حق فناسن ایسته دی ملك تنم؛بر دواسز درده دوشدم، آه كه لقمان بیخبر.فاطمه شرف وفات ایتمشدی. اونڭ وفاتی عائله سنی درین بر حزنه بوغدي. باباسی، كلینلك كبی حاضرلاتديغي مزار طاشنه بر ده قیریق گل موتيفي ايشلتدي. بوكون حالا آیاقده طوران بو مزار طاشی، ظریف بر كليني آڭديرمقده و یانندن كچنلري حكايه سيله محزون ایتمگه دوام ایتمكده در.Aylardan teşrin-i evveldi. Hava serinlemiş, rüzgâr soğumaya başlamıştı. Ağaç yaprakları sararıp dökülüyor, çiçekler soluyordu. Göçmen kuşlar İstanbul semalarını terk etmiş, bülbüller susmuştu. İzzet Molla’nın şu beyti adeta şehrin ruhunu özetliyordu:“Bir mevsim-i bahârına geldik ki âlemin, Bülbül hâmûş, havz tehî, gülistân harâb.”Fatma Şeref’in benzi de sonbahar gibi soluyordu. Henüz on yedi yaşındaydı. Geçen yaz dâhiliye kaleminden bir gençle nişanlanmış, gelecek baharda yapılması düşünülen düğünün hazırlıkları başlamıştı. Fakat hastalığına ne teşhis konabildi ne de derman bulunabildi. Fatma günden güne eriyordu. Ne var ki bedeni sarardıkça ruhu sanki yeşeriyor, olgunlaşıyordu.Hastalığına hikmet nazarıyla bakıyor, “Nasıl ki bu âlemin bir sahibi varsa, benim de sahibim var; ister yanına alır, ister imtihan meydanında bırakır,” diyordu. Bu hâlini bir sabun gibi temizlenmek, günahlarından arınmak olarak görüyordu. Başına gelen hiçbir şeyin boşuna olmadığına inanıyor, hastalığı bir rahmet tecellisi olarak görüyordu. En çok da Yunus Emre’nin şu dizelerini tekrar ederdi:Hoştur bana senden gelen; Ya hil’at ü yahut kefen, Ya taze gül yahut diken, Kahrın da hoş, lütfun da hoş!O gün Safiye’yle salıncakta sessizce sallanıyorlardı. Hafif bir öksürük tuttu Fatma Şeref’i. Kardeşi hemen, “İçeri geçelim, daha fazla üşüme,” dedi. Başını yavaşça sallayarak onayladı. Konuşmaya mecali kalmamıştı. Eve geçtiler. Fatma Şeref, cam kenarındaki divana oturdu. Önündeki gergefe baktı. Bir aydır tamamlayamadığı gül desenli mendili görünce mahzunlaştı. Nişanlısı yarın ailesiyle birlikte ziyarete gelecekti; “İnşallah yarına bitiririm,” diye geçirdi içinden. Sonra şu beyti fısıldadı:Bûy-i gül takdir olunmuş, nâzın işlenmiş ucu; Biri olmuş hoy, birisi destmâl olmuş sana.Annesi içeri girip, “İlaç vaktin geldi,” dediğinde başta biraz itiraz ettiyse de sonra sessizce kabul etti. İlacını içti. Sonra gergefe döndü. Sadece gül motifi kalmıştı. “Safiye,” diye seslendi. Safiye, “Buyur ablacığım?” dedi. Fatma, “Dolabın alt çekmecesinden kırmızı nakış ipini getirir misin?” dedi. O da “Tamam!” diye cevap verdi.Fatma Şeref yine öksürmeye başladı. Öyle şiddetliydi ki, sanki ciğerlerini parçalıyor gibiydi. Ve o anda, hayat ağacından koparılan bir gül gibi, dizlerinin üzerindeki mendilin üstüne yığıldı. Ağzından süzülen bir damla kan, gergefin üzerine damladı. O kan, bir gül edasıyla mendil üzerinde yayıldı. Bu manzara Niyazî-i Mısrî’nin şu beytini hatırlatıyordu:Dil bekâsın, Hak fenâsın istedi mülk-i tenim; Bir devasız derde düştüm, âh ki Lokman bî-haber.Fatma Şeref vefat etmişti. Onun vefatı ailesini derin bir hüzne boğdu. Babası, gelinlik gibi hazırlattığı mezar taşına bir de kırık gül motifi işletti. Bugün hâlâ ayakta duran bu mezar taşı, zarif bir gelini andırmakta ve yanından geçenleri hikâyesiyle mahzun etmeye devam etmektedir.

Ömer Ağa Mezar KitabesiHüve’l-Hallâku’l-BâkîRumeli eşrâfındanHâlâ İznik kazâsıHâkimi Ateşîzâde DervîşAhmed Hamdî Efendi’ninHazînedârı diyâr-ı gurbettederdine dermân bulmayıpgençliğine doymayan merhûmve mağfûrü’l-muhtâc ila rahmetiRabbihi’l-Gafûr Ömer Ağarûhuna Fâtihasene 1202KELİMELER:Hüve’l-hallâku’l-bâkî: O (Allah), çokça yaratan ve bâkî (ebedî) olandır. Rumeli: Osmanlı döneminde Balkanları kapsayan bölge, Anadolu’nun karşısı. Eşrâf: Soylu, asil, itibarlı kişiler; ileri gelenler. Dervîş: Tarikata mensup, zâhidâne yaşayan kimse. Hazînedâr: Hazine görevlisi; bir kimsenin özel kasasına bakan kişi (burada şahsî hizmetkâr anlamında). Diyâr-ı gurbet: Gurbet diyarı; memleketinden uzak yer. Merhûm: Allah’ın rahmetine kavuştuğuna inanılan kişi; vefat etmiş kimse. Magfûr: Allah tarafından bağışlandığı umulan kişi. Rabbu’l-gafûr: Bağışlayan Rab (Allah). Rûhuna el-Fâtiha: Ruhu için Fâtiha (sûresi) okunması niyazı. Sene 1202: Hicrî 1202 yılı (Miladî yaklaşık 1787/1788).Seyyid Hâfız Mehmed Sürûrî Mezar KitabesiHüve’l-Hayyü’l-BâkîEy felek! senden kime etsem şikâyet, âh kimHânedân-ı nesl-i Hayreddîn’i yıktın bî-gümânMîr-i zîşân-ı Mustafa kim server-i ehl-i ‘izziEyleyüp terk-i fenâ dâr-ı bekâya attı cânHânedânın ekremi erbâb-ı cûdun hâtemiEttiler hep matemi oldukda ‘ukbâya revânBir dıraht-ı sâyedâr idi ki zıllinde ânınNice sad murg-ı şikeste-bâl iderdi âşiyân… Hayreddîn Paşa olduğu esrârı kimDâimâ hayrâta idi himmet ü sa’yi hemânBâ-husus el-ân makam-ı eşrefi tecdîd edipEyledi rûh-ı şeref-bahş o zatın şâdmânRûz-i mahşerde şefî’i olub ânın .. azizİde hem-sâye âna cennette Hallâk-ı cihânBöyle imiş tâ ezel-i hükm-i Hudâ-yı lem yezelNâgehân erse ecel fark eylemez pîr ü civân… es-Seyyid Hâfız Mehmed Sürûrî ufiye anhKELİMELER:Hüve’l-Hayyü’l-Bâkî: O (Allah), diri ve bâkîdir (sonsuzdur) hânedân-ı nesl-i Hayreddîn: Hayreddîn soyunun hanedanı bî-gümân: şüphesiz mîr-i zîşân-ı Mustafa: şanlı Mustafa Bey server-i ehl-i ‘izz: izzet ehlinin önderi terk-i fenâ: fânî dünyayı terk ediş dâr-ı bekâ: âhiret yurdu, sonsuzluk diyarı attı cân: ruhunu teslim etti erbâb-ı cûdun hâtemi: cömertlik ehlinin sonuncusu/en üstünü ‘ukbâ: âhiret revân: göçmüş, ölmüş dıraht-ı sâyedâr: gölge veren ulu ağaç zıll: gölge murg-ı şikeste-bâl: kanadı kırık kuş âşiyân: kuş yuvası; burada “hane, vatan” anlamında sa’y: emek, çaba bâ-husus: özellikle el-ân: şimdi tecdîd: yenileme rûh-ı şeref-bahş: şeref veren ruh şâdmân: sevinçli, bahtiyar rûz-i mahşer: mahşer günü şefî’: şefaatçi hem-sâye: komşu Hallâk-ı cihân: âlemleri yaratan Allah tâ ezel: ezelden beri, başlangıçsız zamandan hükm-i Hudâ-yı lem yezel: ebedî Allah’ın hükmü nâgehân: ansızın pîr ü civân: yaşlı ve genç es-Seyyid: Hz. Peygamber soyundan ufiye anh: Allah ondan razı olsun (rahmet niyazı) 

قسطمونینڭ مركزنده، قره چوماق چایی أوزرینه انشا ایدیلن قنبور كوپرو، ١٦نجی يوز ييلدن كونمزه اولاشان أونملی عثمانلی اثرلرندن بریدر. ١٥٠٦ ییلنده دونمڭ قسطمونی قاضیسی نصرالله قاضی طرفندن جامع، شادروان، كوپرو و مدرسه دن اولوشان بر كلیه اولارق انشا ایتدیریلمشدر. بو ياپيلر برلكده نصرالله كليه سي آدینی طاشیمقده و قسطمونی شهر مركزينڭ تاریخی روحنی یاشاتمقده در.باشلانغيچده درت كمرلی اولارق انشا ایدیلن كوپرو، زمانله یاشانان یول كنيشلتمه چالیشملری صیره سنده بر كوزینی غیب ایتمش و بو ندنله اوریژینال سیمتریك كورونومني غائب ايتمشدر. بو آسیمتریك حالی نه دنيله خلق آراسنده “قنبور كوپرو” اولارق آڭیلمه یه باشلانمشدر.كوپرونڭ اڭ دقّت چكیجی يوڭلرندن بری ایسه، اورته قسمنده یر آلان ایكی صدقه طاشیدر. بو طاشلرڭ یانندن كچنلرڭ ديلكلرينڭ قبول اولاجغنه دائر خلق آراسنده یایغین بر اینانچ واردر. آیریجه بر باشقه روایته كوره، بو كوپروده دیلك ديله ين كیشی اگر قسطمونیده اقامت ايتمييورسه، بر كون مطلقا یڭیدن بو كوپرودن كچه جكدر.يونتمه طاشله انشا ایدیلن كوپرونڭ اوریژینال اوزونلغی یاقلاشیق ٤٠ متره، كنیشلگی ایسه ٤ متره ایدی. كمرلري دائره بيچيمنده اولوب، قلاسیك عثمانلی معماريسنڭ ساده اما قوللانیشلی كوزللگنی طاشیر. صوڭ دونم رستوراسيونلرنده كوپرویه مردیون اكلمه لري ده یاپیلمش و كچیش قولايلاشديريلمشدر.قنبور كوپرو ساده جه معماري دگل، عین زمانده ملّی حافظه آچيسندن ده أوكملیدر. استقلال مارشمزڭ يازاري محمد عاكف ارصوي، ملّی مجادله دونمنده قسطمونی یه كله رك نصرالله جامعنده حلقه خطاب ایتمش، ملّی برلك چاغريسنده بولونمشدر. نصرالله كليه سي و اونڭ بر پارچه سی اولان بو كوپرو، آناطولینڭ قلبنده هم تاریخی هم معنوی بر سمبول اولارق یاشامه یه دوام ایتمكده در. Kastamonu’nun merkezinde, Karaçomak Çayı üzerine inşa edilen Kambur Köprü, 16. yüzyıldan günümüze ulaşan önemli Osmanlı eserlerinden biridir. 1506 yılında dönemin Kastamonu Kadısı Nasrullah Kadı tarafından cami, şadırvan, köprü ve medreseden oluşan bir külliye olarak inşa ettirilmiştir. Bu yapılar birlikte Nasrullah Külliyesi adını taşımakta ve Kastamonu şehir merkezinin tarihî ruhunu yaşatmaktadır.Başlangıçta dört kemerli olarak inşa edilen köprü, zamanla yaşanan yol genişletme çalışmaları sırasında bir gözünü kaybetmiş ve bu nedenle orijinal simetrik görünümünü kaybetmiştir. Bu asimetrik hali nedeniyle halk arasında “Kambur Köprü” olarak anılmaya başlanmıştır.Köprünün en dikkat çekici yönlerinden biri ise, orta kısmında yer alan iki sadaka taşıdır. Bu taşların yanından geçenlerin dileklerinin kabul olacağına dair halk arasında yaygın bir inanç vardır. Ayrıca bir başka rivayete göre, bu köprüde dilek dileyen kişi eğer Kastamonu’da ikamet etmiyorsa, bir gün mutlaka yeniden bu köprüden geçecektir.Yontma taşla inşa edilen köprünün orijinal uzunluğu yaklaşık 40 metre, genişliği ise 4 metre idi. Kemerleri daire biçiminde olup, klasik Osmanlı mimarisinin sade ama kullanışlı güzelliğini taşır. Son dönem restorasyonlarında köprüye merdiven eklemeleri de yapılmış ve geçiş kolaylaştırılmıştır.Kambur Köprü sadece mimari değil, aynı zamanda millî hafıza açısından da önemlidir. İstiklâl Marşımızın yazarı Mehmet Akif Ersoy, Millî Mücadele döneminde Kastamonu’ya gelerek Nasrullah Camii’nde halka hitap etmiş, millî birlik çağrısında bulunmuştur. Nasrullah Külliyesi ve onun bir parçası olan bu köprü, Anadolu’nun kalbinde hem tarihî hem manevi bir sembol olarak yaşamaya devam etmektedir.

عثمان غازينڭ قومشولق آڭلاییشی عثمان بگ، قراجەحصارده اوتوروردي و حربدن زیاده سیاستله بلدەلر فتح ایتمك ایستردی. بر كون قرداشی كوندوز بگله بو مسئلەيي مذاكره ایتدی. مناقشه اپی حرارتلی اولدی. كوندوز بگ دیدیكه: - اطرافمزدەكی غیر مسلم بلدەلری وورآلم، دوزنلريني بوزالم. عثمان بگ شو جوابی ویردی: - بو كوروشڭ طوغری دگلدر. اطرافمزدەكی قومشولريمزله ایی كچينمزسەك قراجەحصار ده معمور اولماز. طوغری اولان، قومشولريمزله دوستلق ایتمكدر. أوزللكله بیلەجك تكفورينه قارشی كوستردیگی معامله، هپ بو سیاستڭ نتيجەسيدي. حتّي بيلەجكليلرله صميميتي هركسڭ دقتنی چكردی. یایلەیه چیقدقلری زمان امانت اشیالرینی بیلەجك تكفورينه امانت ایدر، دونوشده اكسیكسز آلیردی. بو یاردیمی قارشولغنده بیلەجك تكفورينه یاغ، پینیر، یوغورت كبی هدیەلر ویرردی. بر دفعه كندیسنه بونڭ سببنی صوردیلر. شو جوابی ویردی: - بونلر بزم قومشولريمزدر. بز بو ولایته غریب كلدك. بونلر بزی خوش طوتدیلر. شیمدی بزه واجبدركه بونلره حرمت ایدەلم.Osman Gazi’nin Komşuluk AnlayışıOsman Bey, Karacahisar’da otururdu ve harpten ziyade siyasetle beldeler fethetmek isterdi. Bir gün kardeşi Gündüz Bey’le bu meseleyi müzakere etti. Münakaşa epey hararetli oldu.Gündüz Bey dedi ki:- Etrafımızdaki gayrimüslim beldeleri vuralım, düzenlerini bozalım.Osman Bey şu cevabı verdi:- Bu görüşün doğru değildir. Etrafımızdaki komşularımızla iyi geçinmezsek Karacahisar da mamur olmaz. Doğru olan, komşularımızla dostluk etmektir. Özellikle Bilecik tekfuruna karşı gösterdiği muamele, hep bu siyasetin neticesiydi. Hatta Bileciklilerle samimiyeti herkesin dikkatini çekerdi. Yaylaya çıktıkları zaman emanet eşyalarını Bilecik tekfuruna emanet eder, dönüşte eksiksiz alırdı. Bu yardımı karşılığında Bilecik tekfuruna yağ, peynir, yoğurt gibi hediyeler verirdi. Bir defa kendisine bunun sebebini sordular. Şu cevabı verdi:- Bunlar bizim komşularımızdır. Biz bu vilayete garip geldik. Bunlar bizi hoş tuttular. Şimdi bize vaciptir ki bunlara hürmet edelim.رابعة العدويه رابعة العدويەنڭ باباسی صوڭ درجه دیندار و فقیر بر آدمدي. رابعەنڭ طوغدیغی كیجه أوده احتیاج اولان شیلردن هیچ بری يوقدي. آننەسی بو طورومده چوق محزون اولدی و قوجەسنه: - فلانجه قومشويه كیت، بر مقدار قندیل یاغی ایسته، دیدی. رابعەنڭ باباسی، كیمسەدن بر شی ايستەمەمه قونوسنده اللّٰهە سوز ویرمشدی. قاریسنی أوزمەمك ایچون قومشويه كیتدی. قاپویه ألنی سوردی اما بر شی ايستەيەمدن كری كلدی. رابعەنڭ آننەسی چوق أوزولدي و آغلادی. باباسی كیجه رؤیاسنده پیغمبریمزی كوردی. پیغمبر افندیمز كندیسنه بویوردیكه: - هیچ أوزولمه! بو قيزڭ أویله بر خانم اولاجقكه امتمدن یتمش بیڭ كیشی یه شفاعت ایدەجك. یارین بر كاغده شویله یاز: ”سن هر كیجه پیغمبریمزه یوز صلوات، جمعه كیجەلری ده درت یوز صلوات كوندريردڭ. بو جمعه كیجەسی اونوتدڭ. بونڭ كفارتي اولارق بو یازی یی سڭا كتیرن كیشی یه درت یوز آلتون ویر!“ صوڭره بو یازی یی بصره والیسنه ویر. رابعەنڭ باباسی اويانديغنده آغلادی. همن قالقدی، دينيلني یاپدی و بصره والیسنڭ یاننه كیتدی. والی عیسی زادان، اللّٰه رسولنڭ كندیسنی مخاطب آلدیغی بو رؤيادن طولایی سوينەرك شكر ایچون فقیرلره بیڭلرجه آلتون طاغیتدی. رابعەنڭ باباسنه ده احسانلرده بولونور و هر احتیاجی اولدیغنده كلمەسنی تنبیه ایدر.Rabiatü’l-AdeviyeRabiatü’l-Adeviye’nin babası son derece dindar ve fakir bir adamdı. Rabia’nın doğduğu gece evde ihtiyaç olan şeylerden hiçbiri yoktu. Annesi bu durumda çok mahzun oldu ve kocasına:- Falanca komşuya git, bir miktar kandil yağı iste, dedi. Rabia’nın babası, kimseden bir şey istememe konusunda Allah’a söz vermişti. Karısını üzmemek için komşuya gitti. Kapıya elini sürdü ama bir şey isteyemeden geri geldi. Rabia’nın annesi çok üzüldü ve ağladı. Babası gece rüyasında Peygamberimizi gördü. Peygamber Efendimiz kendisine buyurdu ki:- Hiç üzülme! Bu kızın öyle bir hanım olacak ki ümmetimden yetmiş bin kişiye şefaat edecek. Yarın bir kâğıda şöyle yaz: “Sen her gece Peygamberimize yüz salavat, cuma geceleri de dört yüz salavat gönderirdin. Bu cuma gecesi unuttun. Bunun kefareti olarak bu yazıyı sana getiren kişiye dört yüz altın ver!” Sonra bu yazıyı Basra valisine ver. Rabia’nın babası uyandığında ağladı. Hemen kalktı, denileni yaptı ve Basra valisinin yanına gitti. Vali İsa Zâdân, Allah Resulü’nün kendisini muhatap aldığı bu rüyadan dolayı sevinerek şükür için fakirlere binlerce altın dağıttı. Rabia’nın babasına da ihsanlarda bulunur ve her ihtiyacı olduğunda gelmesini tembih eder.ظلم ايتمەيه كلمدك! یاووز سلطان سلیمڭ مرج دابق ظفری صوڭرەسی عثمانلی خزینەسنڭ پارەیه احتیاجی اولور. بونڭ أوزرینه دفترداردن قایناق بولمسنی ایستر. دفتردار سلطانه شونی تكلیف ایدر: - سلطانم، خزينۀ همايوني طولديرمق ایچون بر فرصت طوغدي. شامڭ اڭ زنكین آدمی یاقین زمانده وفات ایتدی. كری یه آلتی آیلق بر اوغلی قالدی و اوڭا یوكلی مقدارده میراث بیراقدی. بو ماللره ال قویارق خزينەيه قید ایدەلم. فرمان سزڭدر افندم. یاووز سلطان سلیم بو تكليفي دوینجه یرندن فیرلار: - بره دفتردار! بو ناصل بر تكليفدر؟ بیلمز ميسڭكه بز بورالره خلقه ظلم ايتمەيه كلمدك؟ خلقی ظلمدن قورتاروب راحت ایتدیرمگه كلدك، دیر و تكليفي رد ایدر.Zulmetmeye Gelmedik!Yavuz Sultan Selim’in Mercidabık Zaferi sonrası Osmanlı hazinesinin paraya ihtiyacı olur. Bunun üzerine defterdardan kaynak bulmasını ister. Defterdar sultana şunu teklif eder:- Sultanım, Hazine-i Hümayun’u doldurmak için bir fırsat doğdu. Şam’ın en zengin adamı yakın zamanda vefat etti. Geriye altı aylık bir oğlu kaldı ve ona yüklü miktarda miras bıraktı. Bu mallara el koyarak hazineye kaydedelim. Ferman sizindir efendim. Yavuz Sultan Selim bu teklifi duyunca yerinden fırlar:- Bre defterdar! Bu nasıl bir tekliftir? Bilmez misin ki biz buralara halka zulmetmeye gelmedik? Halkı zulümden kurtarıp rahat ettirmeye geldik, der ve teklifi reddeder.قهرمان چوجق روس اوردوسی، ١٨٥٣ ییلنده طونه قييسنده یر آلان سلسترەيي محاصره ایتمشدی. سلسترەيه یاردیم ایچون آناطولی و بالقانلرڭ هر یرندن كوڭلليلر آقین آقین كلییوردی. بو كوڭلليلر آراسنده آيدينڭ طانینمش افەلرندن بری و معیتنده یاقلاشیق یوز كیشی واردی. بونلر آراسنده اڭ چوق كوزه چارپان ایسه یدی یاشنده، سلاحلی بر چوجقدي. قلعه قوماندانی بو چوجغه دقّتلی بر شكلده باقارق: - بو كیمدر؟ دییه صوردی. چوجغڭ باباسی سلام ویرەرك اوڭه چیقدی: - بو بنم اوغلمدر افندم. روسە قارشي محاربه آچيلديغني دوینجه يانمدن آيريلمدي. دین و دولت اوغرنده أولمەيه كلدی. بو جواب أوزرینه قلعەيي قورویان عسكرلرڭ كوزلری ياشاردي. قلعه قوماندانی چوجغڭ باشنی اوخشایوب اونی تقدیر ایتدی. محاربه بوینجه بو ییگیت آناطولی چوجغی، باباسنڭ یانندن بر دقیقه دخی آيريلمدي و ییگیتجه حرب ایتدی. بو ییگیت چوجق، بر دفعەسنده باباسی اسیر دوشەجگی صیرەده اونی قورتارمەیه موفّق اولدی.Kahraman ÇocukRus ordusu, 1853 yılında Tuna kıyısında yer alan Silistre’yi muhasara etmişti. Silistre’ye yardım için Anadolu ve Balkanlar’ın her yerinden gönüllüler akın akın geliyordu. Bu gönüllüler arasında Aydın’ın tanınmış efelerinden biri ve maiyetinde yaklaşık yüz kişi vardı. Bunlar arasında en çok göze çarpan ise yedi yaşında, silahlı bir çocuktu. Kale kumandanı bu çocuğa dikkatli bir şekilde bakarak:- Bu kimdir? diye sordu.Çocuğun babası selam vererek öne çıktı:- Bu benim oğlumdur efendim. Rus’a karşı muharebe açıldığını duyunca yanımdan ayrılmadı. Din ve devlet uğrunda ölmeye geldi. Bu cevap üzerine kaleyi koruyan askerlerin gözleri yaşardı. Kale kumandanı çocuğun başını okşayıp onu takdir etti. Muharebe boyunca bu yiğit Anadolu çocuğu, babasının yanından bir dakika dahi ayrılmadı ve yiğitçe harp etti. Bu yiğit çocuk, bir defasında babası esir düşeceği sırada onu kurtarmaya muvaffak oldu. 

Aşağıdaki sualleri Arapça-Farsça kelimelerin imlası konusunda dikkat ederek cevaplayalım.