Mesut BUDAK

Sevdânın tabîʻatı bârid ve yâbisdir. Beden-i insânda mâdde-i şecâʻatdir. Sevdâ-i tabîʻî kanın dürdîsi ve bulanıkıdır. Kandan gal�... [Devamını Oku]

Safrâ bir hılttır. İti ve hiddetli kandan ıssı ve hafîfrekdir. Zîrâ köpüktür. Tabîʻîsinin rengi sarı ve kırmızıdır. Tabîʻatı hârr... [Devamını Oku]

Balgamın sâir ahlât gibi bir mahsûs yeri yoktur. Belki cümle bedendedir. Balgamın hadd-i zâtında bürûdeti şedîd değil. Bedene kıyâs olunsa... [Devamını Oku]

Kanın tabîʻatı hârr ve ratbdır. Menfaʻati budur ki bedeni besler. Ve endâmlar ondan artar. Kış faslında ve pîrlikde bedeni ısıcak tutar. Ka... [Devamını Oku]

Transkripsiyon Fasl-ı Fî Keyfiyyetihî Tevellüdüʼl-Ahlât (2) Suyu kuvvet-i dâfiʻa mesâne tarafına gönderir. Bevl olup çıkar. Ciğerde kala... [Devamını Oku]

Fasl-ı Fî Keyfiyyetihî Tevellüdüʼl-Ahlât Maʻlûm ola ki gıdâ çiynendiği vakit ağızda olan kuvvet-i hâzıme ve harâret ve ağzı yar ile b... [Devamını Oku]

Fasl-ı Fî Beyân-ı Alâyim-i İʻtidâliʼl-Mizâc Muʻtedil ve nâ-muʻtedil birkaç vechile bellidir. Birisi budur ki endâmlar üzerine el koyalar.... [Devamını Oku]

Transkripsiyon Fasl-ı Fiʼl-Aʻzâiʼl-Bâride Ol uzuv ki sâir uzuvlara nisbet en savıkdır, balgamdır. Ondan sonra iç yağıdır. Ondan etde ola... [Devamını Oku]

Transkripsiyon Fasl-ı Fiʼl-Mizâciʼl-Hâss Her şahsın bir mizâcı ve iʻtidâli vardır ki onunla sağdır. Meselâ Zeydʼin bir mizâc  ve iʻ... [Devamını Oku]

Transkripsiyon Fasl-ı Fî Beyâniʼl-Mizâc ve Keyfiyyetihî Hakîm-i aleʼl-ıtlâk ve mübdiʻ-i Hallâkʼın emri ile bu dört anâsır birbiri il... [Devamını Oku]

Transkripsiyon Fî Beyâniʼl-Erkâniʼl-Erbaʻa İnsânın ve sâir hayvânın bedeni aslında dört nesneden yoğrulmuşdur ki anâsır ve erkân der... [Devamını Oku]

Transkripsiyon Bâb-ı Sânî: Rîh-i Mesâne Beyânındadır Bu maraz kavukda yel olduğudur. Sebebi zaʻf-ı hazmdan veya nefh tevellüd iden eşy�... [Devamını Oku]

Transkripsiyon Gışâ beyânındadır Bu şol marazdır ki, gice görmez. Halk dilinde buna şebkûr dirler. Sebebi buhārât-ı galîzadır ki,... [Devamını Oku]

Usr-ı Bevl Usr-ı bevl güçle tebevvül eylemekdir. Sebebi zaʻf-ı mesânedir. Ya sû-i mizâc-ı sâdec ya sû-i mizâc-ı bedenî ile defʻaten tebe... [Devamını Oku]

Seder Beyânındadır Göz kararmakdır. Kaçan hâdis olsa başında sıkl-ı azîm olub ol kimesne mebhût olur. Ke-ennehû başına bedeninden duhân... [Devamını Oku]

Maʻlûm ola ki insan acıkmadıkça taâm yimemek gerek ve pek acıkdığı zaman dahi taʻâm te’hîr eylemeyeler. Zirâ bedenden miʻdeye rutûbet... [Devamını Oku]

İmdi lisân bir lahm-pâredir ki, nerm ve sefîddir. Ve anda damarlar ve şiryânlar bî-nihâyedir. Bu damarlar ve şiryânlar lisânın humretine seb... [Devamını Oku]

Sebebi damar boşalmakdan veya ishâl olmakdan veyâhud kan akıtmakdan veya çok cimâ eylemekden veyâ seyelân-ı demden veyâ ruâf olmaktan veyâ... [Devamını Oku]

Uzuvların Riyâzâtı Maʻlûm olâ ki her uzuv ki riyâzâtı yâni hareketi çok ola ol uzuv ki kâvî olur husûsân ol fiʻl üzerine ziyâde kâv�... [Devamını Oku]

Transkripsiyon Hüzâl-ı müfrit beyânındadır Bunun maʻnâsı ziyâde arık olmakdır. Sebebi ya kıllet-i demdir yahud teksîr-i deme bâʻis olma... [Devamını Oku]

İmdi kûluncla hasât-ı külâ mâbeyninde fark sekiz vech üzeredir. Meselâ vecaʻ-ı hasât sağîrdir, çuvaldız batmış gibidir. Vecaʻ-ı kûlu... [Devamını Oku]

Cefâfü’l-enf beyânındadır Türkîsi burun kuruluğudur. Yaʻnî burunda sümük ve rutūbet olmaya. Bunun emrâz olduğu tenkıyye zarar itdiği�... [Devamını Oku]

On altıncı bâbda baras ve behak illetlerin ve ilâcların beyân idelim. Ammâ behak iki nevʻdir. Birisi ak behakdır kim fâsid balgam deri yüzünd... [Devamını Oku]

Kırk ikinci bâbda yaralar ve nasurlar onuldur birkaç melhemler beyân idelim. Cümleden biri dehm-i haliyûndur [dahliyûndur]. Katı veremlere ve han... [Devamını Oku]

Sersâm-ı balgamî ki lîsergus dirler. Lafz-ı Yûnânîdir. Maʻnâsı nisyândır. Ve ıstılâhda verem-i bârid-i balgamî dirler. Dâhil-i kıhfda... [Devamını Oku]

Ciğerde ıssı şiş olmak ya sâfi kandan veya safrâ ile karışık kandan olur veya balgam veya sevdâ ile karışık kandan olur. Sebebi ciğerin zi... [Devamını Oku]

Her yer ki yüce ola anın havâsı ve nesîmi sovuk ola, eyü ola. Ol havâda nefes urmak âsânter ola. Ve her yir ki alçak ola, anun havâsı issirek... [Devamını Oku]

Yaʻni kurdlar dörd nevʻdir. Birine soğulcan dirler. Yukaru bağırsaklarda mütevellid olur. Uzun uzun olur. Kimisi bir zirâʻ olur, belki dahî ziy... [Devamını Oku]

Arapçada âna “sükûtü’s-sirrâ” dirler. Bu maraz halk içinde meşhurdur. Bu marazı mütekaddimîn yazmamışlardır. Şifâ sahibi yazmışd�... [Devamını Oku]

İshâl iki türlüdür. Birisi kanla karışık olur. Birisi kansız olur.Eğer kansız olursa Yunanca ânâ Disâryâ ve eğer kanla bile olursa Disân... [Devamını Oku]

Yirmi dokuzuncu bâbda gövde-i insânda peydâ olan yelleri ki âdemi zebûn ider beyân idelim. Pes imdi bu maraza sebeb ahlâtın ezdâdı yaʻnî bir... [Devamını Oku]

İnsâna müfîd olan mürekkeb gıdâları beyân idelim. Ammâ maʻlûmun olsun ki beden ile taʻâm mâbeyninde hem muvâfakat ve muhâlefet vardır. ... [Devamını Oku]

Çeviri Eğer haşhâş kabı ve içini (?) döğeler ve elini üzerine ursalar ıssıdan olan baş ağrısın giderir. Eğer âkırkarhâyı çiğneyel... [Devamını Oku]

Şifâ’da eydür; ol zamanda geçen ulu tabîbler ittifâk idiler kim diş ağrısına sovukdan veya ıssıdan olsun sarb sirke yumuşak tuzu döğüb ... [Devamını Oku]

Alîl, ale’r-rîk bir billûr kadehe tebevvül îde. Ba’dehû bu leğen içine ılıcak su koyalar. Ve ol suyun içine kandîli koyalar. Bir saat mü... [Devamını Oku]

Demâmîl Beyânındadır Demâmîl cemʻ-i dümmeldir ki çıbanlar dimekdir. Gāyetle yaramazdır. Eğer derin yerde bu dahi cerâhat kısmındandır.... [Devamını Oku]

Bu alâyim zikr olunan enzāra ilim vâkiʻ olana muhtefî değildir. Ammâ sâir nâs anınla bilmek olur ki, semâda çok şihâb atılsa husūsen âhi... [Devamını Oku]

Ma’lum ola ki; harekât-ı nefsâniye bedende nef’ ve zarar cihetinde ol kadar te’siri vardır ki bâd-ı zehrânın verdüğü nef’i virmeğe k�... [Devamını Oku]

Zükâm rutūbet-i galîzadır ki, burun deliklerine ine dimâğdan. Ve nezle oldur ki, boğaza ve göğüse ine. Sebebi ya sû-i mizâc-ı hârrdır ki,... [Devamını Oku]

Cereb ve hıkke beyânındadır Türkçe uyuz ve gicik dimekdir. İmdi cerebden baʻzı yâbisdir. Safrâ-yı muhterikden olur. Kâh olur ki, bu safrâ-i... [Devamını Oku]

Sûrincân: Hârr ve yâbisdir. Rutubet-i fazlayı ziyâde ider. Cimâʻa kuvvet virir. Tiryâk-ı mefâsıl ve nıkrîsdir. Zîrâ nıkrîsin vecaʻı ... [Devamını Oku]

Eyâric-i Feykarâ Bu zamanda isti‘mâl olunan budur. Dimâğ ve göğüs marazlarına ve mi‘deye ve ciğere ve dalağa ve bögreklere ve mesâneye v... [Devamını Oku]

Halk içinde dıyk-ı nefes dimekle meşhurdur. Bu bir marazdır ki alât-ı nefesde olur. Tiz tiz solur ve nefesini gücle alur ve yorgun âdem gibi sol... [Devamını Oku]

Kulak ağrısının beyânındadır Kulak ağrısı gâhice sovukdan olur. Alâmeti sovuk hava oldukda ağrısı artar ve issi şeylerden haz eyler. İla... [Devamını Oku]

Mâlihulyâ oldur ki, âdemin zannı ve fikri tabîʻî olmaya. Abes nesneler zann ide. Gayr-ı vâkiʻ korkmayacak nesnelerde korkmak gibi. Sebebi nefs-... [Devamını Oku]

Ammâ balgamdan olan sudâʻın sebebi başın damarları balgam ile dolmakdır. Sebeb-i sâbıkı bârid ve ratb gıdâları çok yemekdir. Ve tuhme olm... [Devamını Oku]

Ma‘lum ola ki çok yaş yemişler yemek kanın mâiyyetini arttırır. Bedende galeyân idüb ufûnete sebeb olur. Nitekim hâricde bazı sulu şeylere... [Devamını Oku]

  Vitiligo, Alaca Hastalığı Metnin Transkripsiyonu Bunlar dahi bir kaç dürlüdür. Karası olur. Beyazı olur. Baras ile behak’ın farkı budur ... [Devamını Oku]

Metnin Transkripsiyonu Evvel bahârda, balgam makhûr olur ve bedende kaçuk olur. Bu ayda fazla hacâmat ve cimâ’ ve tenkiye-i dimâğ itmek ve kıy... [Devamını Oku]

Fasd, istifrağ gelendir. Kaçan kan alsalar her hılttan biraz ekseler kanın menfaati bedende gayet çoktur ve hararet-i gariziye kandır. Kaçan fasd ... [Devamını Oku]

Koyunbabazâde Mehmed Efendi’nin ihtirâ‘ıdır. Müzmin baş ağrısına ve öksürüğe ve dıyka ve göğüs ağrısına ve süddelere ve seyelân... [Devamını Oku]

Metnin Güncel Çevirisi Alametler Hafekân-ı dâim, mukaddime-i mevt-i fece’dir. Kâbus-ı dâim, mukaddime-i sektedir. İhtilâc-ı daîm, bâis-i t... [Devamını Oku]

Metnin Transkripsiyonu Fârisîce turunc dirler. Türkçe ağaç kavunu dirler. Ekşidir, sovukdur, kurudur. Ahlâtı latîf ider. Katʻ ider. Sevretini... [Devamını Oku]

Metnin Transkripsiyonu Efdâli oldur ki; mustağrak ve muttasıl ola. Yani kuşku olmaya ve mutedilü’l-mikdâr ola ki ne katı çok ve ne katı az ol... [Devamını Oku]

Metnin Transkripsiyonu Badıncan Solanum melongena Meşhûrdur. Şol miʻdeye kim taʻâmı istifrâğ ide, fâide ider. Evet başa ve göze yaramazdır... [Devamını Oku]

  Metnin Transkripsiyonu Lahm Etdür. Be-gâyet eyü gıdadır. Muhkem kan eyler. Sahîh kişilere be-gâyet fâide ider. Etlerin eyüsü erkek koyun e... [Devamını Oku]

Metnin Transkripsiyonu Meşhûrdur. Miʻdeyi kavî ider. Ve iştihâ getürür. Ağız kokusun eyü eyler. Ekşi geğirmeği ıslâh ider. Kalbi kavî i... [Devamını Oku]

Mercimekdir. Eyüsü budur ki, tiz bişe. Ve ıslatsalar suyu kara itmeye. Eğer dâîm yiseler gözde perde eyler. Geç hazm olur. Miʻdeye ve bağırsa... [Devamını Oku]

Metnin Transkripsiyonu Mümkün oldukta tıfılı vâlidesi emzürmektir. Zirâ vâlidesinin südü tıfılın rahm-i mâderde iken gıdâsı olan demm-... [Devamını Oku]

Enârdır. Ekşi enâr alevlenen miʻdeye eyüdür. Ve sidüğü yürüdür. Eğer yağmur suyuyla ısladub içseler kan tükürmeğe fâide ide. Eğer �... [Devamını Oku]

Süttür. İçi yumuşadır. Ve miʻdede ve bağırsakda yel eyler. Eğer bişürüb yiseler içi kabz ider. Ve içdeki çıbanlara fâide ider. Husûsâ... [Devamını Oku]

Çörek otudur. Eğer yaku idüb alına ursalar baş ağrısına fâide ide. Eğer sahk itseler sûsen yağıyla buruna tamzursalar göze inen suya fâid... [Devamını Oku]

MetninTranskripsiyonu Rutûbet-ı bedeniyeden gayr-ı fuzûl dört kısımdır. Bir kısmı rutûbetdir ki; etrâf-ı urûk-ı sığârda olur. Bu rutû... [Devamını Oku]

Metnin Transkripsiyonu Zeytûn Meşhûrdur. Eğer döğüb yakı idüb ısırguya ve fenâ çıbanlara ve şerâ zahmetine ve kırluğana ursalar be-gâ... [Devamını Oku]