اوموت هپ وار! عثمانليجه  چاليشمه لري كوندممزي مشغول ايدركن بز ده  بر طرفدن بو ييلڭ صوڭ چاليشمه لرينى ياپييور، ديگر طرفدن يڭي سنه  ايچون حاضرلقلر ياپييورز. قونويله  ايلگيلي سزلره  اولاشمق و فكرلريڭزي آلمق ده  ايستييورز. سزلر يڭي سنه ده  درگيده  نه لر كورمك ايسترسڭز؟ عثمانليجه نڭ حياتڭ ايچريسنده  داها ير بولابيلمه سي ده  أونم عرض ايدييور، تقدير ايدرسڭز. بو آڭلامده  تقويم، ساعت، آژانده  كبي چاليشمه لر ياپمشدق. بو سنه  آژانده ده  فرقلي بر اويغولامه  ده  ياپدق. آژانده لر، ايسته ينلر ايچون شخصه  أوزل اولاجق. يعني قپاقده  ايسته ديگڭز –اڭ فضله  أوچ كلمه لك- يازيلري يازديرابيله جكسڭز. ”جانم قرداشمه “، ”احمد محمد اوغلي“، ”او شيمدي عسكر“ كبي… آژانده  دييوب كچمه يڭ. عثمانليجه مزي كليشديرمك حشنده  صوڭ درجه  فائده سني كوردك. ناصلمي؟ البته  نوطلر يمزي عثمانليجه  طوتارق… أوگرنمه نڭ اڭ قولاي يولي يازمقدر معلوم. ياز آيلرنده  درگيدن فائده لانارق عثمانليجه دن قوپمامق ده  أونملي اولدي. ديگر بر طرفدن يڭي عقد غزته سنده  درگيمز طرفندن حاضرلانوب دوام ايدن هفته لق عثمانليجه  صحيفه  ده  چوق فائده لي اولدي. ٦٠ ياشنده كي بر عمجه مزڭ بورايي تعقيب ايدرك عثمانليجه  اوقور حاله  كلمسي كرچكدن سويندير يجي. هفته لق بر صحيفه نڭ تعقيبي ايله  بيله  عثمانليجه  أوگرنمه  آديملرينڭ آتيلد يغني كورمك، عين زمانده  اوموت وير يجي. عثمانليجه  اگيتيم سيته سي أوزرندن يايينلانان عثمانليجه  اگيتيم ويديولري ده  بر طيق أوته مزده يدي هر دائم. صوسيال مد يانڭ ضررلي طرفلري معلوم، فقط عثمانليجه  قونوسنده  أوزللكله  درگيمزڭ حسابلري بر اوقول اولدي دیرسه ك آبارتمش اولمايز. درگينڭ يان أورونلري اولارق چيقان اگيتيم كتابلري ده  بو ايشڭ طالبلري ايچون صوڭ درجه  قوللانيشلي و اگيتيجي اولدي، سزلردن كلن بيلگيلره  كوره . بو آي ده  درگيده ، هر آي اولد يغي كبي يينه  اڭ احتياج دويد يغمز هر سويه  و قونو ايله  ايلگيلي چاليشمه لر بولابيليرسڭز. ملاقات كوشه مزده  پروف. در. عمر ايشبيليري مسافر ايدييورز. عثمانليجه  اگيتيمي قونوسنده  كرك أونيورسيته  كركسه  چشيتلي قوروم و قورولوشلرله  ياپديغي چاليشمه لردن ايدنديگي بيلگيلري بزلرله  پايلاشدي. بز ده  سزلره  اولاشديردق. أوزللكله  ليسه  تاريخ و ادبيات أوگرتمنلر يمزڭ دقّتنى چكه جك بيلگيلر وار. البته  باقانلق ده  قولاق ويرسه  ايي اولور. سوزڭ كوزلي قيصه  اولانده در. بن قاپي يي آچدم، بويوريڭز… Osmanlıca çalışmaları gündemimizi meşgul ederken biz de bir taraftan bu yılın son çalışmalarını yapıyor, diğer taraftan yeni sene için hazırlıklar yapıyoruz. Konuyla ilgili sizlere ulaşmak ve fikirlerinizi almak da istiyoruz. Sizler yeni senede dergide neler görmek istersiniz? Osmanlıcanın hayatın içerisinde daha yer bulabilmesi de önem arz ediyor, takdir edersiniz. Bu anlamda takvim, saat, ajanda gibi çalışmalar yapmıştık. Bu sene ajandada farklı bir uygulama da yaptık. Ajandalar, isteyenler için şahsa özel olacak. Yani kapakta istediğiniz –en fazla üç kelimelik- yazıları yazdırabileceksiniz. “Canım Kardeşime”, “Ahmet Mehmetoğlu”, “O Şimdi Asker” gibi… Ajanda deyip geçmeyin. Osmanlıcamızı geliştirmek huşunda son derece faydasını gördük. Nasıl mı? Elbette notlarımızı Osmanlıca tutarak… Öğrenmenin en kolay yolu yazmaktır malum. Yaz aylarında dergiden faydalanarak Osmanlıcadan kopmamak da önemli oldu. Diğer bir taraftan Yeni Akit Gazetesinde dergimiz tarafından hazırlanıp devam eden haftalık Osmanlıca sayfa da çok faydalı oldu. 60 yaşındaki bir amcamızın burayı takip ederek Osmanlıca okur hale gelmesi gerçekten sevindirici. Haftalık bir sayfanın takibi ile bile Osmanlıca öğrenme adımlarının atıldığını görmek, aynı zamanda umut verici. Osmanlıca Eğitim sitesi üzerinden yayınlanan Osmanlıca Eğitim Videoları da bir tık ötemizdeydi her daim. Sosyal medyanın zararlı tarafları malum, fakat Osmanlıca konusunda özellikle dergimizin hesapları bir okul oldu dersek abartmış olmayız. Derginin yan ürünleri olarak çıkan eğitim kitapları da bu işin talipleri için son derece kullanışlı ve eğitici oldu, sizlerden gelen bilgilere göre. Bu ay da dergide, her ay olduğu gibi yine en ihtiyaç duyduğumuz her seviye ve konu ile ilgili çalışmalar bulabilirsiniz. Mülakat köşemizde Prof. Dr. Ömer İşbilir’i misafir ediyoruz. Osmanlıca eğitimi konusunda gerek üniversite gerekse çeşitli kurum ve kuruluşlarla yaptığı çalışmalardan edindiği bilgileri bizlerle paylaştı. Biz de sizlere ulaştırdık. Özellikle lise Tarih ve Edebiyat öğretmenlerimizin dikkatini çekecek bilgiler var. Elbette bakanlık da kulak verse iyi olur. Sözün güzeli kısa olandadır. Ben kapıyı açtım, buyurunuz…

Mülakat: Prof. Dr. Ömer İŞBİLİRMülakatı Yapan: Metin UÇAR باشقه لرينڭ ایزندن يوروينلر كله جك نسللره  بر مدنيت دور ایده مزلر عثمانليجه  أوگرتيمي شو آن ئولكه مزده  هم عرض هم ده  طلب نقطه سنده  أونملي درجه ده  قارشيلق بولويور، بوني ناصل دگرلنديرييورسڭز؟ أوڭجه  دتاينه  كيرمدن ”عثمانليجه “ دييه  اسملنديرمه نڭ اصلنده  ياڭليش اولديغني و فقط مرامي قيصه جه  آڭلاتابيلمك ايچون همن هركس طرفندن قوللانيلديغني سويله يه لم. اصل صوریڭزه  كله جك اولورسه ق، بر دفعه  اڭ باشده  بونڭ مثبت بر كليشمه  اولديغني سويله مك لازم. بوندن ٣٠-٤٠ ييل كري يه  كيده جك اولورسه ق عثمانليجه  بيلنلر، يا عثمانلي بقيه سي بعض كيمسه لر يا ده  ايلك تحصيلنى هنوز حرف انقلابي ياپيلمادن آلمش اولان كيشيلر ايدي. بونلرڭ ده  صاييلري أويله  پك فضله  دگلدي. يينه  بو دونملرده  بر كيشي عثمانليجه  أوگرنمك ايسته ديگنده  بو آرزوسني يرينه  كتيره بيله جگي، خلقه  آچيق مؤسّسه لر بولمسي نره ده يسه  ممكن دگلدي. تاريخ، ترك ديلي و ادبياتي بولوملري و قسمًا الهيات فاكولته لرنده  عثمانليجه  درسلري واردي. بونلرڭ خارجنده  عثمانليجه  درس ويرن بر قوروم ده  يوقدي. بونڭله  برابر حرف انقلابنڭ ياپيليشندن كونمزه  قدر عثمانليجه  أوگرنمه  و أوگرتمه يي مهم بر وظيفه  تلقّي ايدرك وار كوچلريله  تركيه نڭ اڭ اوجرا كوشه لرينه  قدر فرد فرد خدمت ايدن كوڭل انسانلرينڭ ده  وار اولديغني بيلييورز. كونمزده  ايسه  سزڭ ده  سؤالڭزده  سويله ديگڭز كبي، آرتق عثمانليجه  أوگرنمه يه  هم اولدقجه  فضله  طلب وار هم ده  أوگرته جك ألمان صاييسنده  جدّي بر آرتيش وار. بو، البته كه  چوق سوينديريجي بر حادثه در. بر باقيمه  خلقمزڭ تاريخيله  باريشمسي ويا اڭ آزندن مراق دويمسيله  ده  ياقيندن علاقه لي اولسه  كركدر. زمينڭ مساعدلگي، چشيتلي قوروملرڭ چيقاردقلري پوپولر تاريخ درگيلري، غزته لرده  نشر ايديلن تاريخ مقاله لري و نهايت چوق الشديريله جك يوڭلري اولمقله  برابر تلويزيونلرده  كوستريلن تاريخي ديزيلر هم تاريخه  هم ده  عثمانليجه يه  ايلگي يي آرتيرمشدر دييه  دوشونويورم. سز هم أونيورسيته ده  هم ده  سيويل تشكّللرده  عثمانليجه  درسلري ويرييورسڭز. هركسڭ عثمانليجه  أوگرنمسي طوغريمي؟ نه دن؟ بو كيشينڭ كنديسنڭ نه  اولمق ايسته ديگي ايله  علاقه لي بر شيدر. بر شيئي أوگرنمك ايسته ين كيشي يه ، يوق أوگرنمه ، طوغري دگل دينمز. هله  تاريخ خزينه سنڭ قاپيسني آچاجق عثمانليجه  كبي بر شيئي، ”أوگرنمه !“ ديمك شويله  طورسون، تشويق ايتمك لازم. تركيه ده  ياشايان همن همن هركسڭ آتالرندن، دده لرندن قالمه  عثمانليجه  ايله  يازيلمش ويا باصيلمش كتاب، بلگه ، طاپو، قارت پوصتال وس. كبي شيلري واردر. بيوك شهرلريمزده ، اجداد يادگاري تاريخي اثرلرڭ أوزرلرنده  و مزارلقلريمزده كي طاشلرده  بولونان كتابه لر اسكي يازيله  يازيلمشلردر. بونلري اوقويامايان كيشي تاريخندن قوپوق، عادتا كندي ئولكه سنده  بر توريست وضعيتنه  دوشر. عثمانليجه  أوگرنن هر هانگي بري نه  قازانير، أوگرنمه ين نه  غائب ايدر؟ اسكي حرفلرله  اوقويوب يازابيلمك محتشم بر خزينه نڭ آناختارينه  صاحب اولمق ديمكدر. سلچوقليلردن عثمانليلره  آقتاريلان كولتور و مدنيت بريكيمي بو خزينه ده  صاقلانييور. بيڭ ييللق بر بريكيم بو. بو مدنيت خزينه سي الآن المزڭ آلتنده  موجود. استفاده نڭ يولي عثمانلي تركجه سي أوگرنمكدن كچييور. تركلرڭ اسلاميتي قبولي ايله  باشلايان و عثمانلي دولتي دورنده  زنگينلشن بو كولتور خزينه سي، عين زمانده  ملّت اولارق بزم حافظه مز مثابه سنده در. حافظه سني غائب ايدن انسان ناصل تداوي يه  محتاج ايسه ، كچمشله  علاقه سني غائب ايدن ملّتلر ده  عادتا خسته لقليدر. حافظه سني غائب ايدن انسان، كيم اولديغني، نه لر ياپديغني، دنياده  هدفلرينڭ نه  اولديغني بيله مز. بر آنده  حيات اونڭ ايچون معناسز حاله  كلير. عين طوروم ملّتلر ايچون ده  كچرليدر و نتيجه لري اعتباريله  ايراث ايده جگي ضررلر برنجيسيله  قياسلاناماز بيله . كندي مدنيتندن، كچمشندن، آتالرينڭ انسانلق تاريخنه  ياپمش اولديغي قاتقيلردن خبردار اولمايان ملّتلر باشقه لريني تقليد ايتمه يه ، باشقه  ملّتلرڭ ايزلرندن يورومه يه  باشلارلر. باشقه لرينڭ ایزندن يوروينلر دنياده  كندينه  عائد بر ايز بيراقامازلر. بويله لكله  نه  كچمشڭ ميراثجيلري اولورلر نه  ده  كنديلرندن صوڭره  كلن نسللره  بر مدنيت دور ایده بيليرلر. تداوينڭ يولي بو ارتباطي يڭيدن تأمين ايتمكدر. ارتباطي صاغلامەنڭ يولي ده  عثمانلي تركجه سي أوگرنمكدن كچييور. عثمانلي تركجه سي أوگرنمك، تاريخمزله ، كوكلريمزله  ارتباط آچيسندن أونملي اولديغي كبي، بو كولتور و عرفان خزينه سنه  كيرمك، دوشونجه  و تفكّر دنيامز آچيسندن ده  صوڭ درجه  اهمّيتليدر. عثمانلي دونمي تركجه سي، كونمز تركجه سيله  قياسلاناماياجق قدر زنگين كلمه  و قاوراملري احتوا ايتمكده در. عثمانلي تركجه سي، عثمانلي دولتنڭ احتشامنه  ياراشير بر ديلدر. انسانلر بيلدكلري كلمه  و قاوراملرله  دوشونورلر، دوشونجه  أورتيرلر. كلمه لر و قاوراملر، عادتا بر بنایي انشا ايتمك ايچون المزده كي مالزمه لر كبيدر. مالزمه نڭ بوللغي و قاليته سي بنانڭ ياپيسنه ، بيوكلگنه ، تزيينات و تفريشاتنه  ناصل تأثير ايدرسه ، كلمه  و قاوراملرڭ زنگينلگي ده  عين شكلده  فائده لي و زنگين بر تفكّر دنياسنه  صاحب اولمه مزه  وسيله  اولاجقدر. عثمانلي تركجه سي بيلن و عثمانلي دونمنده  يازيلان اثرلري اوقويابيلن كيشيلر، اڭ آزندن كونلك ياشاملرنده  أوچ-درت بيڭ كلمه يي راحت قوللانابيليرلر. كونمز انساننڭ اورته لامه  بش التي يوز كلمه  ايله  قونوشديغني دوشونورسه ك أوچ- درت بيڭ كلمه  خاطري صاييلير بر كلمه  خزينه سي ديمكدر. سوزڭ أوزي، عثمانليجه  أوگرنن چوق شي قازانابيلير، أوگرنمه ين ده  يوقاريده  بحث ايديلن خصوصلردن محروم قالير. عثمانليجه نڭ ليسه  دنگي اوقوللرده  زورونلي اولمسي تكليفنى ناصل دگرلنديرييورسڭز، سزجه  ده  زورونلي اولمليمي؟ بو درسي ويره جك يترلي صاييده  أوگرتمنمز وارمي؟ تاريخ، ترك ديلي و ادبياتي ويا الهيات فاكولته سي مأذوني أوگرتمنلريمز وار، فقط هپسنڭ چوق ايي عثمانليجه  بيلدكلري سويلنه مز. آيريجه  بر شيئي بيلمك آيريدر، أوگرته جك درجه ده  ايي بيلمك آيريدر. عثمانليجه نڭ زورونلي اولمسي طورومنده ، ليسه  دوزيي اوقوللريمزده كي -يوقاریده  سويلنن بولوملردن مأذون اولان و چوغي عثمانليجه يي اونوتمش ويا يترلي طونانيمدن محروم- أوگرتمنلريمز يا اداره نڭ زورلامەسي ايله  يا ده  باشقه  سائقلرله  بو درسلره  كيره جكلر و كنديلرنده كي اكسيكلكلر عثمانليجه يه  مال ايديله جكدر. عثمانليجه نڭ ليسه لرده  زورونلي درس اولمه سني ايسته ينلر، بوني ايي نيتله  و خيرلي بر ايش ياپاجقلريني دوشونه رك تكليف ايتمش اولابيليرلر. لكن بنم كورديگم، شو آنده  آلت ياپي بوڭا تام مساعد دگل. ”كروان يولده  دوزولور“ منطقي ايله  حركت ايتمك ياڭليش نتيجه لر ويره بيلير. أوڭجه  يترلي صاييده  أوگرتمن يتيشديرملي يز.كه  بونلر، بو ايشي سون، عبادت عشقيله  ياپان و سوديره جك كيشيلر اولمليدر. أونيورسيته لرده كي عثمانليجه  أوگرنمه  سويه سي نه در؟ براز أوڭجه كي سؤالڭزه  ويرديگم جوابده  قسمًا بوڭا دگينمشدم. براز داها دتاينه  كيره لم ايسترسه ڭز. كنل اولارق تاريخ و ترك ديلي و ادبياتي بولوملرينڭ برنجي و ايكنجي صنفلرنده  زورونلي عثمانليجه  درسلري (عثمانلي تركجه سي، عثمانليجه يه  كيريش، عثمانلي پاله ئوغرافياسي، عثمانليجه  متنلر، عثمانلي تاريخي متنلري وب. اسملرله ) موجوددر. بونلرڭ هفته لق درس ساعتلري ايسه  أونيورسيته دن أونيورسيته يه  دگيشيكلك كوسترير. بعض تاريخ بولوملرينڭ ايسه  أوچنجي و دردنجي صنفلرنده  ده  زورونلي عثمانليجه  درسلري وار. زورونلي درسلره  علاوه  اولارق سچمه لي عثمانليجه  درسلريني آلان و جدّي اولارق چاليشان أوگرنجيلريمزڭ مأذون اولدقلرنده  ايي دوزيده  عثمانليجه  أوگرندكلريني كورويورز. بوراده  أوگرنجينڭ طوتومي ده  أونمليدر البته . برچوق أوگرنجيمز ده  أوگرنمه  دگل، صنف كچمه  انديشه سيله  درسلره  دوام ايدييور. هدف يوقسونلغي و ايده ئولوژيك قايغيلرڭ بوراده  ده  اتكين اولديغني كورويورز. استثنالري اولمقله  برابر، عثمانليجه يي ايي بر شكلده  أوگرنمه يه  چاليشان أوگرنجيلر داها زياده  يوكسك ليسانس و دوقتوره  ياپمق ايسته ين أوگرنجيلريمزدر. ليسه لرده  درس ويرن ادبيات و تاريخ أوگرتمنلريمزي تكرار كوزدن كچيرملي يز، دييورسڭز… ديديگڭز كبي، أونيورسيته ده  عثمانليجه  درسنى آلانلرڭ برچوغي كرچكدن درس ويره جك اهليتده  اولمايابيلييور. مأذون اولدقدن صوڭره  قوللانمدقلرندن، عثمانليجه  متنلر اوقويوب يازمقله  مشغول اولمادقلرندن اونوتمش اولويورلر. اڭ باشده  عثمانليجه  درسنه  كيره جك أوگرتمنلريمزي، مأذون اولدقلري بولوملري نظر دقّته  آلمقسزين، داها آچيق بر افاده يله ، ”بو آرقداشلر تاريخ و ادبيات بولوملري مأذونلري، ناصل اولسه  بيلييورلر“ ديمه دن هپسني يڭيدن بر اگيتيم سمينرندن كچيرمك كركير. آنجق بو سمينرلرده  باشاريلي اولانلرڭ عثمانليجه  درسنه  كيرمه سنه  مساعده  ايديلملي. ليسه  سويه سنده  ويريله جك درسلرڭ ده  بسيط دوزيده  طوتولمسي كركير. كونمزده  عثمانليجه  أوگرنمك ايسته ينلر ايچون نه  كبي قولايلقلر ويا نه  كبي زورلقلر وار؟ كونمزده  عثمانليجه  أوگرنمك ايسته ينلر ايچون بر زورلق يوق آرتق. أونيورسيته لرڭ طيشنده  برچوق قوروم عثمانليجه  أوگرتييور. ملّي اگيتيم باقانلغنه  باغلي خلق اگيتيم مركزلرنده ، چشيتلي وقفلرده ، بلديه لرڭ كولتور- صنعت مركزلرنده  مختلف سويه لرده  عثمانليجه  قورسلري دوزنلنييور. زورلقلر و امكانسزلقلر ماضيده  قالدي دييه بيليرز. آيريجه  اينترنت و صانال عالم ده  عثمانليجه  أوگرنمك ويا ايلرلتمك ايسته ينلره  غايت كوزل امكانلر صونمقده . عثمانليجه  أوگرنمك ايسته ينلره  ناصل بر يول توصيه  ايدرسڭز؟ ساده جه  الفبا أوگرنمكله  قالينمامليدر. البته كه ، باشلانغيجده  قولايلق ايچون بسيط متنلر، حكايه لر و مصاللر اوقونابيلير. آنجق داها صوڭره  علاقه يه  كوره  ادبي و تاريخي متنلر اوقونملي. عثمانلي تركجه سي أوگرننلر، اجداديمزڭ ٩٠٠ سنه دن فضله  بو يازي يي قوللاندقلريني دوشونه رك ذهنلرنده  بو ايشڭ أوسته سندن قولايلقله  كله بيله جكلرينه  اينانمليلر؛ بو چوق أونملي بنجه . بويله  اينانيرلرسه  باشاريلي اولورلر. بسيط متنلري اوقومه ده  بللي بر دوزيه  كلدكدن صوڭره  ياقين تاريخدن باشلايارق كري يه  طوغري محمد عاكف، نامق كمال، نديم، نابي، فضولي و باقي كبي شاعرلريمزڭ شعرلرندن، غزللرندن بعض بولوملر ازبر ايديله بيلير. بويله لكله  كلمه  خزينه مز كنيشلر و قاليجي اولور. يري كلديگنده  بعضًا هر بر مصراعي برر وجيزه  اولان بو شعرلري سويله مك افاده  قدرتمزڭ ده  آرتمه سنه  وسيله  اولاجقدر. بونڭ طيشنده  فاتح دونمندن جودت پاشايه  قدر چشيتلي مورّخلرڭ اثرلرندن تاريخ متنلري ده  اوقونمليدر. متن اوقومه لري صيره سنده  لغات قوللانمه يي اهمال ايتمه مه يي ده  خاطرلاتالم بو آراده . لغات المزدن دوشمه مليدر. بيلديگمزي ظنّ ايتديگمز كلمه لر ايچون دخي لغاته  باقمقده  فائده  وار. يعني لغاتڭ المزده  پاره لانمسي كركير. بو خصوصده  اسكي حرفلره  كوره  ترتيب ايديلمش لغاتلري ترجيح ايتمك داها طوغري اولاجقدر. قاموس تركي و ردهاوس  لغاتلري بنم اڭ چوق توصيه  ايتديگم لغاتلردر. ردهاوسڭ مودرن باصقيسني قصد ايتمييورم البته . عثمانلي دولتي زماننده ، ١٩نجی يوز ييلڭ صوڭلرنده  انگليزلره  تركجه  أوگرتمك ايچون ياپيلان باصقيدن سوز ايدييورم. بونلرڭ طيشنده  يڭي حرفلرله  حاضرلانمش باشقه  سوزلكلر ده  وار. آنجق بونلردن استفاده  ايده بيلمك ايچون كلمه يي طوغري اوقومق كركير. بو آراده  شوني ده  سويله يه لم: هر شيئڭ بر زورلغي واردر. آنجق، بو زورلقلره  قاتلانانلر صوڭنده  فائده سني ده  كورورلر. اونوتمايالمكه  ميوه لرڭ اڭ اولغون و اڭ كوزللري اڭ يوقاريده ، اوچده  اولانلريدر. اونلري قوپارمه  زحمتنه  قاتلانانلر اڭ كوزل ميوه لري ييه بيليرلر. علم يولنده كي زورلقلره  قاتلانانلر ده  صوڭنده  اڭ كوزل ميوه يي ييه بيلن كيشيلر اولاجقلردر. يوقاريده  بحث ايتديگم خصوصلر ساده جه  أوگرنمك ايسته ينلر ايچون دگل عين زمانده  خواجه لر ايچون ده  كچرليدر و اونلر عثمانليجه  أوگرنجيلرينه  كوره  چوق داها فضله  چاليشمليدرلر. تاريخي و ادبي متنلرڭ محتوالريني، اسلوب أوزللكلريني ايي قاورامەلري لازمدر. بو متنلري ايي قاورامق ايچون ده  تاريخدن، ادبياتدن و اسلامي علملردن اڭ آزندن تمل سويه ده  معلومات صاحبي اولمق كركير.    عثمانليجه  أوگرتيمي قونوسنده  پيياسه ده  وار اولان چاليشمه لري يترلي بولويورميسڭز؟ بزم أونيورسيته يه  باشلادیغمز زمانله  قياس ايديله ميه جك درجه ده  هم عثمانلي تركجه سي غرامرينه  دائر هم ده  اسكي حرفلرله  متنلر احتوا ايدن يايينلر وار. صوڭ زمانلرده  آرشيو مالزمه لريني اوقومه يه  يوڭليك ده  تورلي كتابلر نشر ايديلدي. بو نشريات ايچنده ، تركيه ده  ايلك و تك اولان عثمانليجه  درگيسني آيري بر يره  قويمق كركير. بو درگيده ، اسكي يازيله  كونمز متنلري، اسكي متنلر، جامع، چشمه  و مزار كتابه لري، آيريجه  چشيتلي تورلردن آرشيو بلگه لري چوزوملريله  برلكده  ويريلييور. أوزللكله  آرشيو وثيقه سي و كتابه  اوقومه نڭ پوف نقطه لري ده  كوستريلييور. يعني عثمانليجه  درگيسنڭ تك باشنه  بر مكتب كبي فعاليت كوسترديگني سويله يه بيليرز. بونڭله  برابر چشيتلي سويه لره  خطاب ايدن داها باشقه  يايينلر ده  ياپيلمليدر.    Osmanlıca öğretimi şu an ülkemizde hem arz hem de talep noktasında önemli derecede karşılık buluyor, bunu nasıl değerlendiriyorsunuz? Önce detayına girmeden “Osmanlıca” diye isimlendirmenin aslında yanlış olduğunu ve fakat meramı kısaca anlatabilmek için hemen herkes tarafından kullanıldığını söyleyelim. Asıl sorunuza gelecek olursak, bir defa en başta bunun müsbet bir gelişme olduğunu söylemek lazım. Bundan 30-40 yıl geriye gidecek olursak Osmanlıca bilenler, ya Osmanlı bakıyyesi bazı kimseler ya da ilk tahsilini henüz harf inkılabı yapılmadan almış olan kişiler idi. Bunların da sayıları öyle pek fazla değildi. Yine bu dönemlerde bir kişi Osmanlıca öğrenmek istediğinde bu arzusunu yerine getirebileceği, halka açık müesseseler bulması neredeyse mümkün değildi. Tarih, Türk Dili ve Edebiyatı bölümleri ve kısmen İlahiyat Fakültelerinde Osmanlıca dersleri vardı. Bunların haricinde Osmanlıca ders veren bir kurum da yoktu. Bununla beraber harf inkılabının yapılışından günümüze kadar Osmanlıca öğrenme ve öğretmeyi mühim bir vazife telakki ederek var güçleriyle Türkiye’nin en ücra köşelerine kadar ferd ferd hizmet eden gönül insanlarının da var olduğunu biliyoruz. Günümüzde ise sizin de sualinizde söylediğiniz gibi, artık Osmanlıca öğrenmeye hem oldukça fazla talep var hem de öğretecek eleman sayısında ciddi bir artış var. Bu, elbette ki çok sevindirici bir hadisedir. Bir bakıma halkımızın tarihiyle barışması veya en azından merak duymasıyla da yakından alakalı olsa gerektir. Zeminin müsaitliği, çeşitli kurumların çıkardıkları popüler tarih dergileri, gazetelerde neşr edilen tarih makaleleri ve nihayet çok eleştirilecek yönleri olmakla beraber televizyonlarda gösterilen tarihî diziler hem tarihe hem de Osmanlıcaya ilgiyi artırmıştır diye düşünüyorum. Siz hem üniversitede hem de sivil teşekküllerde Osmanlıca dersleri veriyorsunuz. Herkesin Osmanlıca öğrenmesi doğru mu? Neden? Bu kişinin kendisinin ne olmak istediği ile alakalı bir şeydir. Bir şeyi öğrenmek isteyen kişiye, yok öğrenme, doğru değil denmez. Hele tarih hazinesinin kapısını açacak Osmanlıca gibi bir şeyi, “Öğrenme!” demek şöyle dursun, teşvik etmek lazım. Türkiye’de yaşayan hemen hemen herkesin atalarından, dedelerinden kalma Osmanlıca ile yazılmış veya basılmış kitap, belge, tapu, kartpostal vs. gibi şeyleri vardır. Büyük şehirlerimizde, ecdad yadigârı tarihî eserlerin üzerlerinde ve mezarlıklarımızdaki taşlarda bulunan kitabeler eski yazıyla yazılmışlardır. Bunları okuyamayan kişi tarihinden kopuk, adeta kendi ülkesinde bir turist vaziyetine düşer. Osmanlıca öğrenen herhangi biri ne kazanır, öğrenmeyen ne kaybeder? Eski harflerle okuyup yazabilmek muhteşem bir hazinenin anahtarına sahip olmak demektir. Selçuklulardan Osmanlılara aktarılan kültür ve medeniyet birikimi bu hazinede saklanıyor. Bin yıllık bir birikim bu. Bu medeniyet hazinesi el’an elimizin altında mevcut. İstifadenin yolu Osmanlı Türkçesi öğrenmekten geçiyor. Türklerin İslamiyet’i kabulü ile başlayan ve Osmanlı Devleti devrinde zenginleşen bu kültür hazinesi, aynı zamanda millet olarak bizim hafızamız mesabesindedir. Hafızasını kaybeden insan nasıl tedaviye muhtaç ise, geçmişle alakasını kaybeden milletler de adeta hastalıklıdır. Hafızasını kaybeden insan, kim olduğunu, neler yaptığını, dünyada hedeflerinin ne olduğunu bilemez. Bir anda hayat onun için manasız hale gelir. Aynı durum milletler için de geçerlidir ve neticeleri itibariyle îrâs edeceği zararlar birincisiyle kıyaslanamaz bile. Kendi medeniyetinden, geçmişinden, atalarının insanlık tarihine yapmış olduğu katkılardan haberdar olmayan milletler başkalarını taklit etmeye, başka milletlerin izlerinden yürümeye başlarlar. Başkalarının izinden yürüyenler dünyada kendine ait bir iz bırakamazlar. Böylelikle ne geçmişin mirasçıları olurlar ne de kendilerinden sonra gelen nesillere bir medeniyet devredebilirler. Tedavinin yolu bu irtibatı yeniden temin etmektir. İrtibatı sağlamanın yolu da Osmanlı Türkçesi öğrenmekten geçiyor. Osmanlı Türkçesi öğrenmek, tarihimizle, köklerimizle irtibat açısından önemli olduğu gibi, bu kültür ve irfan hazinesine girmek düşünce ve tefekkür dünyamız açısından da son derece ehemmiyetlidir. Osmanlı dönemi Türkçesi, günümüz Türkçesiyle kıyaslanamayacak kadar zengin kelime ve kavramları ihtiva etmektedir. Osmanlı Türkçesi, Osmanlı Devleti’nin ihtişamına yaraşır bir dildir. İnsanlar bildikleri kelime ve kavramlarla düşünürler, düşünce üretirler. Kelimeler ve kavramlar, adeta bir binayı inşa etmek için elimizdeki malzemeler gibidir. Malzemenin bolluğu ve kalitesi binanın yapısına, büyüklüğüne, tezyinat ve tefrişatına nasıl tesir ederse, kelime ve kavramların zenginliği de aynı şekilde faydalı ve zengin bir tefekkür dünyasına sahip olmamıza vesile olacaktır. Osmanlı Türkçesi bilen ve Osmanlı döneminde yazılan eserleri okuyabilen kişiler, en azından günlük yaşamlarında üç-dört bin kelimeyi rahat kullanabilirler. Günümüz insanının ortalama beş-altı yüz kelime ile konuştuğunu düşünürsek üç-dört bin kelime hatırı sayılır bir kelime hazinesi demektir. Sözün özü, Osmanlıca öğrenen çok şey kazanabilir, öğrenmeyen de yukarıda bahsedilen hususlardan mahrum kalır. Osmanlıcanın lise dengi okullarda zorunlu olması teklifini nasıl değerlendiriyorsunuz, sizce de zorunlu olmalı mı? Bu dersi verecek yeterli sayıda öğretmenimiz var mı? Tarih, Türk Dili ve Edebiyatı veya İlahiyat Fakültesi mezunu öğretmenlerimiz var, fakat hepsinin çok iyi Osmanlıca bildikleri söylenemez. Ayrıca bir şeyi bilmek ayrıdır, öğretecek derecede iyi bilmek ayrıdır. Osmanlıcanın zorunlu olması durumunda, lise düzeyi okullarımızdaki -yukarda söylenen bölümlerden mezun olan ve çoğu Osmanlıcayı unutmuş veya yeterli donanımdan mahrum- öğretmenlerimiz ya idarenin zorlaması ile ya da başka saiklerle bu derslere girecekler ve kendilerindeki eksiklikler Osmanlıcaya mal edilecektir. Osmanlıcanın liselerde zorunlu ders olmasını isteyenler, bunu iyi niyetle ve hayırlı bir iş yapacaklarını düşünerek teklif etmiş olabilirler. Lakin benim gördüğüm, şu anda alt yapı buna tam müsait değil. “Kervan yolda düzülür” mantığı ile hareket etmek yanlış neticeler verebilir. Önce yeterli sayıda öğretmen yetiştirmeliyiz. Ki bunlar, bu işi seven, ibadet aşkıyla yapan ve sevdirecek kişiler olmalıdır. Üniversitelerdeki Osmanlıca öğrenme seviyesi nedir? Biraz önceki sualinize verdiğim cevapta kısmen buna değinmiştim. Biraz daha detayına girelim isterseniz. Genel olarak Tarih ve Türk Dili ve Edebiyatı bölümlerinin birinci ve ikinci sınıflarında zorunlu Osmanlıca dersleri (Osmanlı Türkçesi, Osmanlıcaya giriş, Osmanlı paleografyası, Osmanlıca metinler, Osmanlı tarihî metinleri vb. isimlerle) mevcuttur. Bunların haftalık ders saatleri ise üniversiteden üniversiteye değişiklik gösterir. Bazı tarih bölümlerinin ise üçüncü ve dördüncü sınıflarında da zorunlu Osmanlıca dersleri var. Zorunlu derslere ilave olarak seçmeli Osmanlıca derslerini alan ve ciddi olarak çalışan öğrencilerimizin mezun olduklarında iyi düzeyde Osmanlıca öğrendiklerini görüyoruz. Burada öğrencinin tutumu da önemlidir elbette. Birçok öğrencimiz de öğrenme değil, sınıf geçme endişesiyle derslere devam ediyor. Hedef yoksunluğu ve ideolojik kaygıların burada da etkin olduğunu görüyoruz. İstisnaları olmakla beraber, Osmanlıcayı iyi bir şekilde öğrenmeye çalışan öğrenciler daha ziyade yüksek lisans ve doktora yapmak isteyen öğrencilerimizdir. Liselerde ders veren Edebiyat ve Tarih öğretmenlerimizi tekrar gözden geçirmeliyiz, diyorsunuz… Dediğiniz gibi, üniversitede Osmanlıca dersini alanların birçoğu gerçekten ders verecek ehliyette olmayabiliyor. Mezun olduktan sonra kullanmadıklarından, Osmanlıca metinler okuyup yazmakla meşgul olmadıklarından unutmuş oluyorlar. En başta Osmanlıca dersine girecek öğretmenlerimizi, mezun oldukları bölümleri nazar-ı dikkate almaksızın, daha açık bir ifadeyle, “Bu arkadaşlar tarih ve edebiyat bölümleri mezunları, nasıl olsa biliyorlar” demeden hepsini yeniden bir eğitim seminerinden geçirmek gerekir. Ancak bu seminerlerde başarılı olanların Osmanlıca dersine girmesine müsaade edilmeli. Lise seviyesinde verilecek derslerin de basit düzeyde tutulması gerekir. Günümüzde Osmanlıca öğrenmek isteyenler için ne gibi kolaylıklar veya ne gibi zorluklar var? Günümüzde Osmanlıca öğrenmek isteyenler için bir zorluk yok artık. Üniversitelerin dışında birçok kurum Osmanlıca öğretiyor. Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Halk Eğitim Merkezlerinde, çeşitli vakıflarda, belediyelerin kültür-sanat merkezlerinde muhtelif seviyelerde Osmanlıca kursları düzenleniyor. Zorluklar ve imkânsızlıklar mazide kaldı diyebiliriz. Ayrıca internet ve sanal âlem de Osmanlıca öğrenmek veya ilerletmek isteyenlere gayet güzel imkânlar sunmakta. Osmanlıca öğrenmek isteyenlere nasıl bir yol tavsiye edersiniz? Sadece elifba öğrenmekle kalınmamalıdır. Elbette ki, başlangıçta kolaylık için basit metinler, hikâyeler ve masallar okunabilir. Ancak daha sonra alakaya göre edebî ve tarihî metinler okunmalı. Osmanlı Türkçesi öğrenenler, ecdadımızın 900 seneden fazla bu yazıyı kullandıklarını düşünerek zihinlerinde bu işin üstesinden kolaylıkla gelebileceklerine inanmalılar; bu çok önemli bence. Böyle inanırlarsa başarılı olurlar. Basit metinleri okumada belli bir düzeye geldikten sonra yakın tarihten başlayarak geriye doğru Mehmet Akif, Namık Kemal, Nedim, Nabî, Fuzulî ve Bakî gibi şairlerimizin şiirlerinden, gazellerinden bazı bölümler ezber edilebilir. Böylelikle kelime hazinemiz genişler ve kalıcı olur. Yeri geldiğinde bazen her bir mısraı birer vecize olan bu şiirleri söylemek ifade kudretimizin de artmasına vesile olacaktır. Bunun dışında Fatih döneminden Cevdet Paşa’ya kadar çeşitli müverrihlerin eserlerinden tarih metinleri de okunmalıdır. Metin okumaları sırasında lügat kullanmayı ihmal etmemeyi de hatırlatalım bu arada. Lügat elimizden düşmemelidir. Bildiğimizi zannettiğimiz kelimeler için dahi lügate bakmakta fayda var. Yani lügatin elimizde paralanması gerekir. Bu hususta eski harflere göre tertip edilmiş lügatleri tercih etmek daha doğru olacaktır. Kamûs-ı Türkî ve Redhause lügatleri benim en çok tavsiye ettiğim lügatlerdir. Redhause’un modern baskısını kasdetmiyorum elbette. Osmanlı Devleti zamanında, 19. yüzyılın sonlarında İngilizlere Türkçe öğretmek için yapılan baskıdan söz ediyorum. Bunların dışında yeni harflerle hazırlanmış başka sözlükler de var. Ancak bunlardan istifade edebilmek için kelimeyi doğru okumak gerekir. Bu arada şunu da söyleyelim: Her şeyin bir zorluğu vardır. Ancak, bu zorluklara katlananlar sonunda faydasını da görürler. Unutmayalım ki meyvelerin en olgun ve en güzelleri en yukarıda, uçta olanlarıdır. Onları koparma zahmetine katlananlar en güzel meyveleri yiyebilirler. İlim yolundaki zorluklara katlananlar da sonunda en güzel meyveyi yiyebilen kişiler olacaklardır. Yukarıda bahsettiğim hususlar sadece öğrenmek isteyenler için değil aynı zamanda hocalar için de geçerlidir ve onlar Osmanlıca öğrencilerine göre çok daha fazla çalışmalıdırlar. Tarihî ve edebî metinlerin muhtevalarını, üslup özelliklerini iyi kavramaları lazımdır. Bu metinleri iyi kavramak için de tarihten, edebiyattan ve İslâmî ilimlerden en azından temel seviyede malumat sahibi olmak gerekir.    Osmanlıca öğretimi konusunda piyasada var olan çalışmaları yeterli buluyor musunuz? Bizim üniversiteye başladığımız zamanla kıyas edilemeyecek derecede hem Osmanlı Türkçesi gramerine dair hem de eski harflerle metinler ihtiva eden yayınlar var. Son zamanlarda arşiv malzemelerini okumaya yönelik de türlü kitaplar neşredildi. Bu neşriyat içinde, Türkiye’de ilk ve tek olan Osmanlıca Dergisi’ni ayrı bir yere koymak gerekir. Bu dergide, eski yazıyla günümüz metinleri, eski metinler, cami, çeşme ve mezar kitabeleri, ayrıca çeşitli türlerden arşiv belgeleri çözümleriyle birlikte veriliyor. Özellikle arşiv vesikası ve kitabe okumanın püf noktaları da gösteriliyor. Yani Osmanlıca Dergisi’nin tek başına bir mektep gibi faaliyet gösterdiğini söyleyebiliriz. Bununla beraber çeşitli seviyelere hitap eden daha başka yayınlar da yapılmalıdır. 

İslam devletlerinde adalet ve eğitim kurumlarının düzgün işlemesi, bu iki temele bağlı olarak toplumdaki hassasiyeti de artırmış, İslam dininin dünyada ihdas etmiş olduğu huzur ve intizamın canlı birer örnek olmasına da vesile olmuştur. Adalet ve eğitim müesseselerinin ideal seviyede olmaması ise topluma da yansıyarak ahlaki yozlaşmaya sebep olmuştur. Osmanlı Devleti tarih sahnesine girdiği andan itibaren bu iki müessesenin, devletin esası olduğunu bilerek hareket etmiş, kadı, müftü, müderris, imam, asker, zâbit tayinlerine son derece dikkat ederek ideal toplum düzenini oluşturmaya çalışmıştır. Ancak belirli bazı sebeplerden dolayı devletin temel düzeni bozulmaya başlayınca bu, toplumun yaşantısını da etkilemiştir. Biliriz ki insanların büyük bir kısmı taklitle hareket ederler ve hayatlarını belirli kalıplara, yönlendirmeler sonucunda sokabilirler. Avam denilen bu toplum kesiminin, başlarındaki yönetici ve rehber sınıf bozulduğunda bundan etkilenmeleri de doğal bir sonuçtur. Buna örnek olmak üzere, şimdi inceleyeceğimiz 1815 tarihli belge, toplumun dini hassasiyetinin kaybolmaya başladığının bizzat padişah (II. Mahmud) tarafından itirafıdır. Bu belgede padişah sadrazama yazdığı hatt-ı hümayununda; devlet yöneticilerine dinin gereklerini emredip yasakladıklarını men etmelerinin bir farz olduğunu, bu konuda herhangi bir müsamahanın ise dine itaat etmemek anlamına geldiğini, bunun da iki dünyada azaba sebep olduğunu bildirmiştir. Ne yazık ki bir süreden beri emir ve nehiy görevine riayet edilmemekte, itikatları zayıf olan insanlar, İslam’ın temel taşı olan namaz ve oruca meyletmeyip, bazıları ise namazı terk etmenin mübah dahi olduğunu düşünmektedirler. Bundan dolayı camiler ve mescidler boş kalmaktadır. Bu mühim vazifeye yönetici hâkim ve zâbitler de dikkat etmemektedir. Cami ve mescidlere vazifeli olarak atanan imam, müezzin gibi kişilerin görevi, insanlara sahih bir itikad bilgisi ve İslam’ın şartlarını öğretmek, Kur’an-ı Kerim’i tecvid üzere okuyup insanların kalplerini yumuşatarak ibadete teşvik etmek iken; görevliler bu hususlara dikkat etmeyip sadece eski hikâyelerden bahsederek boş sözler sarf etmektedir. Bu durum insanların, dinin esası olan ve Müslümanı müşrikten ayıran açık bir delil olan namazı tümüyle terk etmelerine kadar gelmiştir. Padişah, sadrazama olayı bu şekilde naklettikten sonra, gerekli yerlere emirlerin verilip beş vakit namaza cemaatle devam edilmesini, etmeyenlerin cezalandırılmasını emretmiştir. Belgenin Transkripsiyonu: Benim vezîrim, Mülûk ve hükkâma emr-i bi′l-maʻrûf ve nehy-i ani′l-münker farîza-i zimmet ve bu bâbda müsâmaha sâhib-i şerîʻat salla′llâhu aleyhi ve sellem efendim(iz)e adem-i mutâvaʻat kabîlinden olmağla dünyâda ve âhiretde mûcib-i nekâl olduğu zâhirdir. Bir müddetden berü bu husûsa ihtimâm olunmadığından akâidinde zaʻaf olan nâs binâ-yı İslâmdan olan savm u salâta meyelân itmez olup, belki baʻzı cehele indinde terk-i salât maʻâza′llâhu teʻâlâ mübâh derecesine varmış olmağla evkât-ı hamsede cevâmiʻ ve mesâcid cemâʻatden hâlî kalup hükkâm ve zâbıtân dahi ihtimâm itmeyüp ve selâtîn ve sâir cevâmiʻ ve mesâcide muvazzaf vâʻizler taʻyîninden merâm, avâm-ı nâsa akâid-i sahîha ve şurût-ı İslâmı beyân ve taʻlîm itmek iken, onlar dahi bu husûsa dikkat itmeyüp hikâyât-ı sâbıka nakli ve vazîfelerinden hâric sözler ile tekmîl-i meclis eylediklerinden ve imâmet ve hitâbet ve müezzinlik ve devirhânlık cihetleri, tecvîd üzere kırâat-ı Kur’ân-ı Kerîm iderek kulûb-i nâsa rikkat ve ibâdâta şevk virecek kimesnelere  tevcîh olunmak lâzımeden iken bunlara dahi dikkat olunmayup esâs-ı dîn-i mübîn ve mü’min-i muvahhidi müşrikiyyetden fark ve temyîze delîl-i metîn olan salât maʻâza′llâh külliyyen metrûk olmak derecesine yaklaşmışdır. İmdi işbu hatt-ı hümâyûnum tarafına vardıkda kâffe-i ehl-i İslâmı farz-ı ayn olan salata devâm itdirmek içün evkât-ı hamsede câmiʻ-i şerîfe gelmelerini müftî dâʻîmiz eimme-i mahallâta ve vâʻizlere ve sâir iktizâ idenlere tenbîh eylemesini kendüye ifâde ve sen dahi yeniçeri ağası ve bezistân ve çarşı ve sâir esnâf kethüdâlarına ber-vech-i ekîd tenbîh idüp şöyle ki, kâffe-i mü’minîne kitâb-ı mevkût olan salât vakti geldikde her kim ki câmiʻ-i şerîfe varup cemâʻate devâm itmez ise te’dîb olunacağını cümleye beyân ve ifâde ve gûş u hûşlarına ilkâ eylemeleriçün müekked buyuruldular neşr ve bu husûsa ale′d-devâm dikkat ve ihtimâm eyleyesin. Belgede Geçen Bazı Kelimelerin Yazılış Şekilleri   Mülûk ve hükkâm: Hakimler ve melikler, hükümdarlarEmr-i bi’l-ma‘rûf ve nehy-i ani’l-münker: Dinin emirlerini emretmek, yasaklananlardan men etmekFarîza-i zimmet: Yapılması borç olan vazifeBu bâbda: Bu konudaAdem-i mutâva‘at: İtaat etmemekMûcib-i nekâl: Şiddetli azaba gerekçeNâs: İnsanlarBinâ-yı İslâm: İslamın yapısı, esasıSavm u salât: Oruç ve namazMeyelân: Bir tarafa meyletmeCehele: Cahillerİndinde: Katında, yanındaTerk-i salât: Namazı terk etmekMa‘âza’llâhu te‘âlâ: Yüce Allah korusunEvkât-ı hamse: Beş vakitCevâmi‘: CamilerMesâcid: MescidlerHâlî: BoşHükkâm: HâkimlerZâbıtân: Rütbeli askerlerSelâtîn: Sultanlar (metinde; padişahların yaptırdığı camiler anlamında)Muvazzaf: Vazifelendirilmiş, görevliAvâm-ı nâs: Genel halk tabakasıAkâid-i sahîha: Doğru itikatŞurût: ŞartlarHikâyât-ı sâbıka: Eski hikâyelerTekmîl: TamamlamakDevirhân: Kur’an-ı Kerîm’i sürekli okuyan görevliCihet: Görev, kadroKulûb-i nâs: İnsanların kalpleriRikkat: Yumuşaklık, incelikTevcîh: Yöneltmek, kadro vermekEsâs-ı dîn-i mübîn: Parlak ve açık dinin temeliMü’min-i muvahhid: Tevhide inanan müminMüşrikiyyet: Allah’a ortak koşmak, Ondan başkasına kulluk etmekDelîl-i metîn: Sağlam delilMetrûk: Terk edilmişKâffe: BütünEvkât-ı hamse: Beş vakitDâ‘î: Duacı, dua edenEimme-i mahallât: Mahalle imamlarıBezistân: Değerli eşyaların satıldığı kapalı çarşıKethüdâ: Sanat ve meslek erbabının işlerine bakmak üzere esnaf arasından seçilip hükümetçe tayin edilen kimseBer-vech-i ekîd: Açık ve kesin şekildeKitâb-ı mevkût: Vakti yazılmış, belirlenmiş olanGûş u hûş: Kulak ve akılİlkâ: Koymak, yerleştirmekMüekked: Kuvvetli, sağlamlaştırılmışBuyuruldu: Sadrazam gibi üst görevlilerin emirleriAle’d-devâm: Devamla

Yazı Malzemeleri يازي مالزمه لري Keçeli kalem كچه لي قلم Kurşun kalem قورشون قلم Tükenmez kalem توكنمز قلم Yazı mürekkebi يازي مركّبي Masaüstü Malzemeleri ماصا اوستي مالزمه لري Bant بانت Evrak rafı اوراق رافي Kağıt tutucu كاغد طوتوجي Perforatör/kesici پرفوراتور/كسيجي Silgi سيلگي Yapıştırıcı ياپيشديريجي Takvim altlığı تقويم آلتلغي Zımba teli زيمبه  تلي Zımba makinesi زيمبه  ماكينه سي Dosyalama Malzemeleri دوسيه لامه  مالزمه لري Dosya دوسيه  Klasör قلاسور Pano پانو Yazı tahtası يازي تخته سي Seperatör سه پراتور Albüm آلبوم Magazinlik مغازينلك Kâğıt Ürünleri كاغد أورونلري Ajanda آژانده  Aydınger آيدينگر Karbon kağıdı قاربون كاغدي Bloknot بلوق نوط Fihrist فهرست Zarf ظرف Defter دفتر Etiket اتيكت Küpnot كوپنوت Yapışkanlı kağıt ياپيشقانلي كاغد Fotokopi فوطوقوپي Faks فاقس Yazıcı kağıdı يازيجي كاغدي Rulo رولو Matbu evrak مطبوع اوراق Elektronik الكترونيك Cilt جلد Laminasyon لامیناسيون İmha makinesi امحا ماكينه سي Daktilo داقتيلو Tepegöz تپه گوز Asetat آسه تات Bilgisayar بيلگي صايار Hesap makinesi حساب ماكينه سي Numaratör نوماره تور Pil پيل Bilgisayar Sarf Malzemeleri بيلگي صايار صرف مالزمه لري Disk ديسك Şerit شريت Kartuş قارتوش Yazıcı يازيجي Çay Şeker ve Temizlik Malzemeleri چاي شكر و تميزلك مالزمه لري Çay چاي Kahve قهوه  Peçete پچته  Şeker شكر Tuvalet kağıdı توالت كاغدي Su ısıtıcısı صو ايصيتيجيسي

قازڭ آياغي أويله  دگل ”سن أويله  دوشونويورسڭ اما ياڭيلغي ايچنده سڭ. ايشلر سنڭ بيلديگڭ و دوشونديگڭ كبي دگل.“ ايشلر بعضًا اومولديغي كبي كيتمز. بعضیلري ايسه  بزه  عائد ايشلرڭ طيقيرنده  كيتديگني ظنّ ايدر. اما ايشڭ ايچنده  بولونان، ايشلرڭ ايي يا ده  كوتو كيتديگني طيشاريده كي انساندن داها ايي بيلير. بو دييمڭ قايناغي يينه  نصرالدّين خواجه … خواجه  بر كون تيموره  قيزارمش بر قاز كوتوروركن يولده  جاني چكمش، همن قازڭ بر باجاغنى معده سنه  اينديرمش. خواجه يي حضوره  قبول ايدن تيمور، باقمش كه  كنديسنه  صونولان قيزارمش قاز تك آياقلي. كنديسي ده  معلوم طوپال. خواجه  بوني بيله رك حقارت اولسون، دييه  ياپدي ظن ایدرك، اوڭا چوق قيزمش. خواجه  طورومي همن سزمش و: - اولو خاقانم، بزم آق شهرڭ قازلري هپ تك باجاقليدر. باقڭ چشمه  باشنده كي قازلره ، ديمش و چشمه  باشنده  تك باجاقلريني آلتلرينه  آلمش اويوقلايان قازلري كوسترمش. تيمور، خواجه يه  باقارق كولمش: - يو، خواجه ، قازڭ آياغي أويله  دگل ديمش. آدملرينه  چشمه  باشنده كي قازلره  دگنكله  طوقونمه لري ايچون امر ويرمش. قازلر، اويقولرندن اويانديريلنجه  ايكي آياقلري أوستنده  قاچيشمه يه  باشلامشلر. خواجه نڭ يوزينه  آلايلي آلايلي باقان تيمور: - هاني آق شهرڭ قازلري تك آياقلي ايدي، دييه  صورنجه  خواجه : - واللّٰه خاقانم، اگر او دگنكلري سزه  اورسه لردي، توبه لر اولسون، درت آياقلي بيله  اولور قاچارديڭز، دييه  جواب ويرمش. Kazın Ayağı Öyle Değil “Sen öyle düşünüyorsun ama yanılgı içindesin. İşler senin bildiğin ve düşündüğün gibi değil.” İşler bazen umulduğu gibi gitmez. Bazıları ise bize ait işlerin tıkırında gittiğini zanneder. Ama işin içinde bulunan, işlerin iyi ya da kötü gittiğini dışarıdaki insandan daha iyi bilir. Bu deyimin kaynağı yine Nasreddin Hoca… Hoca bir gün Timur’a kızarmış bir kaz götürürken yolda canı çekmiş, hemen kazın bir bacağını midesine indirmiş. Hoca’yı huzura kabul eden Timur, bakmış ki kendisine sunulan kızarmış kaz tek ayaklı. Kendisi de malum topal. Hoca bunu bilerek hakaret olsun, diye yaptı zannederek, ona çok kızmış. Hoca durumu hemen sezmiş ve: - Ulu hakanım, bizim Akşehir’in kazları hep tek bacaklıdır. Bakın çeşme başındaki kazlara, demiş ve çeşme başında tek bacaklarını altlarına almış uyuklayan kazları göstermiş. Timur, Hoca’ya bakarak gülmüş: - Yo, Hoca, kazın ayağı öyle değil demiş. Adamlarına çeşme başındaki kazlara değnekle dokunmaları için emir vermiş. Kazlar, uykularından uyandırılınca iki ayakları üstünde kaçışmaya başlamışlar. Hoca’nın yüzüne alaylı alaylı bakan Timur: - Hani Akşehir’in kazları tek ayaklı idi, diye sorunca Hoca: - Vallahi hakanım, eğer o değnekleri size vursalardı, tövbeler olsun, dört ayaklı bile olur kaçardınız, diye cevap vermiş.

شهيد… اللّٰه ايچون جاننى فدا ايده بيلن مجاهد… ايماننه ، اخلاصنه ، مولامز شاهد… ييگيتلك يورگنده ، قهرمانلق بيلگنده … جسارت تمثالي، مردلك أورنگي… وطني، بايراغي، سنجاغي، ديني، ايماني، اذاني، قرآني أوڭجه لكلري اولان جوان مرد…  پيغمبرلك مرتبه سندن صوڭره كي صيره يي آلان… صورغوسز، سؤالسز جنّته  قناتلانان… حضرت حمزه ، حضرت عمر، حضرت عثمان، حضرت علي أورنگي اولان… قاليرسه م غازي اولورم، اللّٰهڭ رضاسني آليرم ديين… ئولورسه م شهيد اولور، جنّت باغچه لرينڭ حظّيله  باشقه  بر عالمده  ياشارم، دويغوسني أوڭجله ين… ”اللّٰه يولنده  ئولديرولنلره  ئولولر ديمه يڭ. اونلر ديريدرلر فقط سز فرقنده  اولمازسڭز“ مژده سنڭ خياليله  ياشايان… ”اي شهيد اوغلي شهيد ايسته مه  بندن مقبر / سڭا آغوشني آچمش طورويور پيغمبر“ بيتنده  افاده  ايديلديگي كبي پيغمبر قوجاغنده ، معنا عالمنده  حيات سورن معنا اري… اسلام ايچون، وطن و ملّتنڭ حضوري ايچون اللّٰهڭ افاده سيله : ”او مؤمنلركه  اللّٰه و رسولنه  ايمان ايدرلر، ايمانلرندن دونمزلر و اللّٰه يولنده  ماللريله ، جانلريله  مجادله  ايدرلر“ حقيقتنه  ارن… حاصلي كرچك بر مؤمن، اصيل بر مسلمان… شهادت آرزوسي، وطن سوگيسي، اللّٰه و پيغمبر عشقيله  وولقانلاشان… ايمان، قرآن و مقدّس دگرلر اوغرينه  ئولمه يي سوه  سوه  كوزه  آلان… وطن اوغرنده ، ناموس يولنده ، بايراق و سنجاق عشقيله  قره  طوپراغه  كيرن، دشمان قارشيسنده  ”صيره طاغلر كبي طوران،“ ”شيمشكلر كبي چاقان،“ ”سيللر كبي جوشان،“ كوك كورولتوسي كبي دشمان قارشيسنده  كوكره ين قهرماندر شهيد… ” كيم بو جنّت وطنڭ اوغرينه  اولمازكه  فدا؟ شهدا فيشقيراجق طوپراغي صيقسه ڭ، شهدا!“ مصراعلرنده  شاعرڭ افاده  ايتديگي كبي، وطنڭ بولونمزلگي، ملّتڭ بتونلگي ايچون فدای جان ايدن و هر بر قاريش وطن طوپراغنده  قانلري بولونان فداكار و وفاكار ييگيتدر شهيد… ”بو اذانلركه  شهادتلري دينڭ تملي / ابدي يورديمڭ أوستنده  بنم ايڭله ملي…“ ديين ملّي شاعريمزڭ تمنّي ايتديگي اذانڭ دينمه مسي، بايراغڭ اينمه مسي، ايمان و اينانجڭ سونمه مسي ايچون ئولومي كوزه  آلا بيلن بهادردر شهيد… ”روحمڭ سندن، الٰهي شودر آنجق املي / دگمه سين معبديمڭ كوگسنه  نامحرم الي“ بيتنده  قوجه  عاكفڭ دويغولريني قلبنده  طاشييان، معبدلرڭ دنيا طوردقجه  آياقده  قالمسي، اسلامڭ نشو و نما بولمسي ايچون ”گل باغچه سنه  كيررجه سنه “ سوه  سوه  جاننى تهلكه يه  آتابيلن بابا ييگيتدر شهيد… ”جاني، جاناني، بتون واريمي آلسين ده  خدا / ايتمه سين تك وطنمدن بني دنياده  جدا“ ديين استقلال شاعريمزڭ دوشونجه لريله  يوغرولان و وطنسز قالمه نڭ ئولومدن داها زور اولاجغي اينانجيله  ياشايوب، وطن اوغرنده  سوه  سوه  ئولومه  قوشارجه سنه  مجادله يه  كوڭل ويرمش بر جوانمرددر شهيد… ”بايراقلري بايراق ياپان أوستنده كي قاندر/ طوپراق، اگر اوغرنده  ئولن وارسه  وطندر“ مصراعلرنده كي معنايي روحنده  ترنّم ايدن، اوغرنده  جان ويريله بيلن يرڭ وطن اولابيله جگني، قان دوكولمدن، جان ويريلمدن بايراغڭ حر بر شكلده  طالغه لاناماياجغنه  اينانان و كركديگنده  آخرتي (جنّت حياتنى) دنيايه  ترجيح ايده بيلن مجاهددر شهيد… بو و بڭزري أوزللكلرندن طولايي سوگيلي پيغمبريمزڭ: ”هيچ بر كيمسه  يوقدركه ، جنّته  كيردكدن صوڭره  دنيايه  دونمه يي ايسته سين آنجق شهيدلر مستثنا. اونلر جنّتده  كوردكلري اكرامدن طولايي اون دفعه  دنيايه  كلوب يڭيدن شهيد اولمه يي ايسترلر.“ شكلنده  شهيدلك مرتبه سنڭ كوزللگنى افاده  ايتمكده در… بوني بويله  بيلن اجداديمز، چاناق قلعه ده ، طوملي پيڭارده ، ساقاريه ده  و ديگر صاواشلرده  يوز بيڭلر و يوز بيڭلر، پيغمبر آغوشنه  يورومشلر، شهادت شربتني ايچمشلردر. شيمدي ده  اونلرڭ طورونلري اولان ياورولريمز وطن مدافعه سي ايچون، بايراغڭ طالغه لانمسي ايچون، ترور قرباني اولارق شهادت شربتني ايچييورلر. جنّته  قناتلانييورلر. شهيد آنالري، شهيد بابالري! آتش دوشديگي يري ياقار. اما شهيدلر، پيغمبر افنديمزڭ افاده سيله  ابويننه  شفاعتجي اولاجقلردر. شهيدلك مرتبه سنه  ايريشن بر معنا ارينڭ آنا-باباسي اولمق ده  معنوي شرفدر. بو شرف سزي ان شاء اللّٰه جنّته  طاشيياجقدر. بو ملّت، عسكر بر ملّتدر. اوغلني عسكره  كوندريركن: ”هايدي اوغلم هايدي كيت؛ يا غازي اول، يا شهيد“ دييه رك كوندره جك قدر وطنه ، بايراغه ، سنجاغه  عاشقدر. و شهيد بابالرينڭ ”وطن صاغ اولسون!“ ديمه لري نه  قدر معنيداردر. شاعرڭ! ” باصديغڭ يرلري ”طوپراق!“ دييه رك كچمه ، طاني! دوشون، آلتنده كي بيڭلرجه  كفنسز ياتاني! سن شهيد اوغليسڭ، اينجيتمه ، يازيقدر آتاڭي، ويرمه  دنيالري آلسه ڭ ده ، بو جنّت وطني.“ أوگوتلري قولاغمزه  كوپه  اولسون... ايمان، قرآن و اسلام كوڭللريمزده  وار اولسون… بايراق - سنجاق، طوپراق اوغرينه  جانلريمز فدا اولسون… شهيدلريمز و حياته  وداع ايدن غازيلريمزڭ روحلري شاد اولسون… اللّٰه وطنمزه ، ملّتمزه ، دولتمزه  زوال ويرمه سين! Şehid… Allah için canını feda edebilen mücahit… İmanına, ihlâsına, Mevla’mız şahit… Yiğitlik yüreğinde, kahramanlık bileğinde… Cesaret timsali, mertlik örneği… Vatanı, bayrağı, sancağı, dini, imanı, ezanı, Kur’an’ı öncelikleri olan civanmert… Peygamberlik mertebesinden sonraki sırayı alan… Sorgusuz, sualsiz cennete kanatlanan… Hz. Hamza, Hz. Ömer, Hz. Osman, Hz. Ali örneği olan… Kalırsam gazi olurum, Allah’ın rızasını alırım diyen… Ölürsem şehid olur, cennet bahçelerinin hazzıyla başka bir âlemde yaşarım, duygusunu önceleyen… “Allah yolunda öldürülenlere ölüler demeyin. Onlar diridirler fakat siz farkında olmazsınız” müjdesinin hayaliyle yaşayan… “Ey şehid oğlu şehid isteme benden makber / Sana ağuşunu açmış duruyor Peygamber” beytinde ifade edildiği gibi peygamber kucağında, mana âleminde hayat süren mana eri… İslam için, vatan ve milletinin huzuru için Allah’ın ifadesiyle: “O müminler ki Allah ve Resulüne iman ederler, imanlarından dönmezler ve Allah yolunda mallarıyla, canlarıyla mücadele ederler” hakikatine eren… Hâsılı gerçek bir mümin, asil bir Müslüman… Şehadet arzusu, vatan sevgisi, Allah ve peygamber aşkıyla volkanlaşan… İman, Kur’an ve mukaddes değerler uğruna ölmeyi seve seve göze alan… Vatan uğrunda, namus yolunda, bayrak ve sancak aşkıyla kara toprağa giren, düşman karşısında “sıradağlar gibi duran,” “şimşekler gibi çakan,” “seller gibi coşan,” gök gürültüsü gibi düşman karşısında kükreyen kahramandır şehid… “ Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda? Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda!” mısralarında şairin ifade ettiği gibi, vatanın bölünmezliği, milletin bütünlüğü için feda-i can eden ve her bir karış vatan toprağında kanları bulunan fedakâr ve vefakâr yiğittir şehid… “Bu ezanlar ki şahadetleri dinin temeli / Ebedi yurdumun üstünde benim inlemeli…” diyen milli şairimizin temenni ettiği ezanın dinmemesi, bayrağın inmemesi, iman ve inancın sönmemesi için ölümü göze alabilen bahadırdır şehid… “Ruhumun senden, İlâhi şudur ancak emeli / Değmesin mabedimin göğsüne namahrem eli” beytinde koca Akif’in duygularını kalbinde taşıyan, mabetlerin dünya durdukça ayakta kalması, İslam’ın neşv ü nema bulması için “gül bahçesine girercesine” seve seve canını tehlikeye atabilen babayiğittir şehid… “Canı, cananı, bütün varımı alsın da Hüda / Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüdâ” diyen İstiklal şairimizin düşünceleriyle yoğrulan ve vatansız kalmanın ölümden daha zor olacağı inancıyla yaşayıp, vatan uğrunda seve seve ölüme koşarcasına mücadeleye gönül vermiş bir civanmerttir şehid… “Bayrakları bayrak yapan üstündeki kandır/ Toprak, eğer uğrunda ölen varsa vatandır” mısralarındaki manayı ruhunda terennüm eden, uğrunda can verilebilen yerin vatan olabileceğini, kan dökülmeden, can verilmeden bayrağın hür bir şekilde dalgalanamayacağına inanan ve gerektiğinde ahireti (cennet hayatını) dünyaya tercih edebilen mücahittir şehid… Bu ve benzeri özelliklerinden dolayı sevgili peygamberimizin: “Hiç bir kimse yoktur ki, cennete girdikten sonra dünyaya dönmeyi istesin ancak şehidler müstesna. Onlar cennette gördükleri ikramdan dolayı on defa dünyaya gelip yeniden şehid olmayı isterler.” şeklinde şehidlik mertebesinin güzelliğini ifade etmektedir… Bunu böyle bilen ecdadımız, Çanakkale’de, Dumlupınar’da, Sakarya’da ve diğer savaşlarda yüzbinler ve yüzbinler, Peygamber ağuşuna yürümüşler, şahadet şerbetini içmişlerdir. Şimdi de onların torunları olan yavrularımız vatan müdafaası için, bayrağın dalgalanması için, terör kurbanı olarak şehadet şerbetini içiyorlar. Cennete kanatlanıyorlar. şehid anaları, şehid babaları!.. Ateş düştüğü yeri yakar. Ama şehidler, Peygamber Efendimizin ifadesiyle ebeveynine şefaatçi olacaklardır. Şehidlik mertebesine erişen bir mana erinin ana-babası olmak da manevi şereftir. Bu şeref sizi inşallah cennete taşıyacaktır. Bu millet, asker bir millettir. Oğlunu askere gönderirken: “Haydi oğlum haydi git; Ya gazi ol, ya şehid” diyerek gönderecek kadar vatana, bayrağa, sancağa âşıktır. Ve şehid babalarının “Vatan sağolsun!” demeleri ne kadar manidardır. Şairin! “ Bastığın yerleri “toprak!” diyerek geçme, tanı! Düşün, altındaki binlerce kefensiz yatanı! Sen şehid oğlusun, incitme, yazıktır atanı, Verme dünyaları alsan da, bu cennet vatanı.” Öğütleri kulağımıza küpe olsun... İman, Kur’an ve İslam gönüllerimizde var olsun… Bayrak - sancak, toprak uğruna canlarımız feda olsun… Şehidlerimiz ve hayata veda eden gazilerimizin ruhları şad olsun… Allah vatanımıza, milletimize, devletimize zeval vermesin! *M. Hakkı Özer Ankara Müftüsü / 20.10.2011 

آيريلق حسّي ناصل كيردي سزڭ بينڭزه ؟ مسلمانلق سزي غايت صيقي، غايت صاغلام،باغلامق لازم ايكن، آڭلامادم، آڭلايامام، آيريلق حسّي ناصل كيردي سزڭ بينڭزه ؟فكر قوميتي شيطانمي صوقان ذهنڭزه ؟ بربرندن متفرّق بو قدر اقوامي،عين ملّيتڭ آلتنده  طوتان اسلامي، تملندن ييقاجق زلزله ، قوميتدر.بوني بر لحظه  اونوتمق ابدي خيبتدر... آرناؤدلقله ، عربلقله  بو ملّت يورومز..صوڭ سياستسه  بو! هيچ بويله  سياست يورومز! سزي بر عائله  افرادي ياراتمش يارادان؛قالديرڭ آيريلق اسبابنى آرتيق آرادن. سز بو دعواده  ايكن يوقسه  عياذا باللّٰه،اجنبيلر اولاجق صاحبي ملكڭ نا كاه. دييه  طورسون آتالر:’ قلعه  ايچندن آلينير. ‘يوقكه  هيچ بر كيشيدن... ملّت مرحومه  صاغير! بر دگل محو ايديلن دولت اسلاميه ...گيرديلر عين سياستله  بتون مقبره يه . كيرمدن تفرقه  بر ملّته ، دشمان كيره مز؛طوپلي اوردقجه  يوركلر، اوني طوپ سيڭديره مز. بيراقڭ اسكي حكومتلري ميدانده كيلريتيشير، شويله  باقوب عبرت آلان وارسه  اگر. ايشته  فاس، ايشته  تونس، ايشته  جزاير، كيتدي!ايشته  ايراقي ده  تقسيم ايدييورلر شيمدي. Ayrılık Hissi Nasıl Girdi Sizin Beyninize? Müslümanlık sizi gayet sıkı, gayet sağlam,Bağlamak lazım iken, anlamadım, anlayamam, Ayrılık hissi nasıl girdi sizin beyninize?Fikr-i kavmiyeti şeytan mı sokan zihninize? Birbirinden müteferrik bu kadar akvamı,Aynı milliyetin altında tutan İslam’ı, Temelinden yıkacak zelzele, kavmiyettir.Bunu bir lahza unutmak ebedi haybettir... Arnavutlukla, Araplıkla bu millet yürümez..Son siyasetse bu! Hiç böyle siyaset yürümez! Sizi bir aile efradı yaratmış Yaradan;Kaldırın ayrılık esbabını artık aradan. Siz bu davada iken yoksa iyazen-billah,Ecnebiler olacak sahibi mülkün nagah. Diye dursun atalar: ‘Kal’a içinden alınır.’Yok ki hiç bir kişiden... Millet-i merhume sağır! Bir değil mahvedilen devlet-i İslamiye...Girdiler aynı siyasetle bütün makbereye. Girmeden tefrika bir millete, düşman giremez;Toplu vurdukça yürekler, onu top sindiremez. Bırakın eski hükümetleri meydandakilerYetişir, şöyle bakıp ibret alan varsa eğer. İşte Fas, işte Tunus, işte Cezayir, gitti!İşte Irak'ı da taksim ediyorlar şimdi. Mehmet Akif Ersoy

Hükema-yı mütekaddimîne göre “hikmet” ayan-ı mevcudatın ahvalinden bahseden bir ilimdir. Bu tarife nazaran ilim-i hikmet, ulum-u akliyenin kâffesine şamil olup ulum-u nakliyenin mukabili olmuş olur. Bundan evvel beyan olunduğu üzere insanlarda iki kuvvet olup biri “idrak” kuvveti (kuvve-i müdrike) ki buna “kuvve-i âkile” ve “kuvve-i âlime” de derler. Bu kuvvetle biz tahsil-i ulum ve maarife muktedir oluruz. Diğeri de irade kuvveti “kuvve-i âmile” ki buna da “kuvve-i fâile” ve lisan-ı şer’ide dahi “irade-i cüziye” kuvveti derler bununla da kudretimizin taalluk ettiği derecede bir şey icra edip fiile getiririz. Bu surette birinci kuvvetin husule getirdiği şeyler; akliyat diğerinin husule getirdiği şeyler dahi fiiliyattan ibarettir.   Hikmet; iki kısımdır biri hikmet-i nazariye diğeri de hikmet-i ameliyedir. Hikmet-i nazariye: Maarif-i insaniyenin ahkâmını bildiren ahval ve ef’alden ibarettir. Ki bunların vücudu bizim kudret ve ihtiyarımızın fevkindedir. Hikmet-i ameliye: Bizim kudret ve ihtiyarımızla olabilecek şeylerin ne günâ olması iktiza ettiğine dair olan kavaidi gösteren amelden ibarettir. Hikmet-i nazariye; üçe ayrılır birincisi ilm-i ilahi, ki ne vücud-u harici ve ne de vücud-u zihni de maddeye tevakkuf etmez. İkincisi ilm-i riyazi ki vücud-u zihnide maddeye tevakkuf etmeyip yalnız vücud-u haricide maddeye tevakkuf eder. Küre-i musannaalar üzerinde gösterilen devair-i mütevaziye ve devair-i nısfü’n-neharlar gibi ki bunlar devair-i mevhumeden ibarettir. Yoksa hakikaten ne devair-i mütevaziye ve ne de devair-i nısfü’n-nehar yoktur. Üçüncüsü ilm-i tabiidir ki hem vücud-u harici ve hem de vücud-u zihnide maddeye tevakkuf eder. Mesela her cisim; cüz’i; külli; hararet vasıtasıyla inbisat ve bürudet vasıtasıyla inkıbaz eder. Bu bir hikmet-i tabiiye meselesidir. Bu meseleyi gerek zihnen tasavvur ve gerek hariçte tatbik et her iki surette dahi maddeye muhtaçtır. Hikmet-i ameliye; keza üçe ayrılır. Birincisi ilm-i ahlaktır ki bir şahsın hüsn-ü ahlakına müteallik olan ilimdir. İkincisi “ilm-i tedbir-i menzil”dir ki bir familyanın hüsn-ü idaresine müteallik olan ilimdir. Üçüncüsü de “ilm-i tedbir-i medeniye”dir ki bir şehrin veya bir memleket veyahut hükümetin zapt u rapt ve tasarrufuna dair ve müteallik olan ilimden ibarettir. Tafsilat-ı sabıkadan zahir olduğu “hikmet” kâffe-i ulumun ahkam-ı âliyesini camidir. Hiçbir ilim yoktur ki o ilmin kanun ve kaideleri ilm-i hikmetin esası üzere müpteni olmaya. Hikmet; akl-ı insaninin müsait olduğu mertebe eşya ve hadisatın ilel ve esbabını ve hakayıkını bildirir. Hikmet; mevcudatın yekdiğerine karşı muhafaza ettikleri hudut müvazenetleri gösterir; ve bilhassa hikmet; Halık-ı Teala Hazretleriyle sunuf-u mahlukat iradesinde vaki münasebatı bildirir. Balada beyan olunduğu vecihle her ilim –bir takım mesailden ve bu mesailin ispatına medar olan bir takım kıyasat-ı mertebeden ibaret olup hâlbuki bir meseleyi bilmek, bir davayı ispat etmek için nasıl kıyas tertip edelim, nasıl delil getirelim? Bu kıyasların tertibinde ekseriya hata olabileceğinden bu tertibin sıhhat ve fesadını yani doğru olup olmadığını bize gösterecek ve bildirecek elimizde bir kanun ve düstur bulunmak lazımdır ki o kanun da ilm-i mantıktır. İşte mantığın gayet ve faydası efkâr ve tertibatın sıhhat ve fesadını bilmektir. Bu gayete nazaran mantık: zihni fikirde vaki olacak hatadan hıfz eden bir fenn-i celilü’ş-şandır diye tarif olunur. *Mekteb-i idadiye-i harbiye-i şahane sınıf-ı mahsusu Arabi ve mekteb-i numune-i terakki mantık ve tatbikat-ı Arabiye muallimi Süleyman Sırrı tarafından telif edilen ve 1310 senesinde Maarif Nezaret-i Celilesinin ruhsatıyla tab olunan Mantık isimli kitaptan alınmıştır.

اوليا چلبي  اوليا چلبي ايلك سياحت هيجاننى، قانوني سلطان سليمان دورندن سلطان ابراهيمه  قدر كلن پادشاهلره  خدمت ايتديگني بليرتديگي باباسنڭ صحبتلرندن آلديغي، آيريجه  باباسنڭ آرقداشلرندن و دوستلرندن ديڭله ديگي چشيتلي سياحت ماجرالرينڭ ده  اوڭا الهام ويرديگي سويلنه بيلير. كنيش بر خيال دنياسنه  و بيلگي بريكيمنه  صاحب بولونمسي سياحت مراقنى قارشي قونولماز بر حاله  كتيرمش اولمليدر. كنديسي اثرنده  سياحتلرينڭ سببنى، ١٠٤٠ محرّمنڭ عاشوره  كيجه سي (١٩ آغستوس ١٦٣٠) كورديگي بر رؤيايه  باغلامقده در. بوڭا كوره  استانبولده  يمش ايسكه له سي جوارنده كي اخي چلبي جامعنده  حضرت پيغمبري غلبه لق بر جماعتله  برلكده  كورور، هيجانه  قاپيلوب رسول اكرمڭ النى أوپركن، ”شفاعت يا رسول  اللّه“ دييه جك يرده  ”سياحت يا رسول  اللّه“ دير. حضرت پيغمبر تبسّم ايدرك شفاعتي، سياحتي و زيارتي اوڭا مژده لر؛ جماعتده  بولونان اصحابڭ دعاسني آلير؛ سعد ب. ابو وقّاص ده  كوردكلريني يازمسي تمنّيسنده  بولونور. بو رؤيايي تعبير ايتديرديگي قاسم پاشا مولويخانه سي شيخي عبد اللّٰه دده نڭ، ”سعد ب. ابو وقّاصڭ نصيحتي أوزره  ابتدا بزم استانبولجغزي تحرير أيله “ توصيه سيله  أوڭجه  طوغديغي و ياشاديغي شهري كزمه يه ، كوردكلريني يازمه يه  قرار ويرر. استانبولي سمت سمت كزن و چشيتلي مجلسلرله  قهوه خانه  و ميخانه لره  اوغرايارق بورالر حقّنده  بيلگيلر طوپلايان اوليا چلبي استانبول طيشنه  ايلك سياحتي ١٦٤٠ ييلنده  بروسه يه  ياپار. باباسندن اذنسز كيتديگي بروسه دن دونوشنده  باباسي اوڭا آرتيق سياحت ايتمه  اذني ويرديگي كبي بر سياحتنامه  قلمه  آلمه سني ده  توصيه  ايتمشدر. محتملاً استانبولي طولاشيركن بو آراده  عائله سنڭ ارتباطي سببيله  كوتاهيه ، مغنيسا و ازميده  قيصه  سياحتلرده  ده  بولونمشدي. اوليا چلبينڭ اوزاق مملكتلره  ايلك سياحتي، كتانجي عمر پاشانڭ طرابزونه  والي تعيين ايديلمسيله  كرچكلشدي. اوليا چلبينڭ يازيلرنده  كنل اولارق بر افاده  كوزللگي حاكمدر. اسلوبي ايسه  ير ير كورولن غرامر خطالرينه  رغمًا اوقويوجي يي جذب ایدر. آڭلاتيمنده  راستلانان يازي ديلنه  اويمايان بعض شكللر، ايلگيلي يوره  خلقنڭ قونوشمه  ديلني ويرمه  آماجنه  يوڭليك اولمليدر. نيته كيم اوليا چلبي كزديگي يرلرده كي خلقڭ ديلنه  و قونوشمه  شكللرينه  أوزل بر أونم ويرمكده در. ساده  و صميمي افاده سي، قونوشور كبي قلمه  آلينمش جمله لرله  هركسه  خطاب ايتمه يي آماچلامشدر. بعض آراشديرمه جيلر سياحتنامه يي بر خاطرات اولارق ده  كورمشلردر. اوليا چلبي اولايلره  چوق دفعه  آلايجي بر طورله  ياقلاشير. قارشيلاشديغي كيمسه لرڭ تقليدينى ياپمقدن چكينمز. بعضًا نقل ايتديگي شيئي داها ده  رنكلنديرمك ايچون اويديرمه  بر خبر ويا حادثه  اورته يه  آتار. بو آراده  اوقويوجينڭ ايلگيسني چكمك مقصديله  عقلڭ آلماياجغي غريب اولايلره  ير ويرديگي ده  كورولور. مثلا فیللرڭ كچديگي كويده  قادينلرڭ فيل طوغورمسي، غائبدن خبر ويرن مغاره لر، چاره سز دردلره  چاره  بولان حكيملر وب. اولاغان أوستي شيلر اونڭ اسلوب و آڭلاتيم كوزللگنه  چشني قاتديغي كبي، بو تور حكايه لره  مراقلي كنيش كتله لرڭ ايلگيسني چكه رك بو سايه ده  اثرينه  پوپولر بر قراقتر ويرمه يي ده  آماچلادیغي سويلنه بيلير. آيريجه  كزوب طولاشديغي يرلرده  كنديسندن ايز بيراقمق هوسنى ياراتيليشنده كي تواضع ايله  برلشديروب بنا ديوارلرينه  ”اوليا روحيچون الفاتحه “ يازاجق قدر لطيفه  صاحبي ايدي. Evliya Çelebi ilk seyahat heyecanını, Kanûnî Sultan Süleyman devrinden Sultan İbrahim’e kadar gelen padişahlara hizmet ettiğini belirttiği babasının sohbetlerinden aldığı, ayrıca babasının arkadaşlarından ve dostlarından dinlediği çeşitli seyahat maceralarının da ona ilham verdiği söylenebilir. Geniş bir hayal dünyasına ve bilgi birikimine sahip bulunması seyahat merakını karşı konulmaz bir hale getirmiş olmalıdır. Kendisi eserinde seyahatlerinin sebebini, 1040 Muharreminin aşure gecesi (19 Ağustos 1630) gördüğü bir rüyaya bağlamaktadır. Buna göre İstanbul’da Yemiş İskelesi civarındaki Ahî Çelebi Camii’nde Hz. Peygamber’i kalabalık bir cemaatle birlikte görür, heyecana kapılıp Resul-i Ekrem’in elini öperken, “Şefaat ya Resûlallah” diyecek yerde “Seyahat ya Resûlallah” der. Hz. Peygamber tebessüm ederek şefaati, seyahati ve ziyareti ona müjdeler; cemaatte bulunan ashabın duasını alır; Sa’d b. Ebû Vakkas da gördüklerini yazması temennisinde bulunur. Bu rüyayı tabir ettirdiği Kasımpaşa Mevlevîhânesi Şeyhi Abdullah Dede’nin, “Sa’d b. Ebû Vakkas’ın nasihati üzere ibtidâ bizim İstanbul’cağızı tahrir eyle” tavsiyesiyle önce doğduğu ve yaşadığı şehri gezmeye, gördüklerini yazmaya karar verir. İstanbul’u semt semt gezen ve çeşitli meclislerle kahvehane ve meyhanelere uğrayarak buralar hakkında bilgiler toplayan Evliya Çelebi İstanbul dışına ilk seyahati 1640 yılında Bursa’ya yapar. Babasından izinsiz gittiği Bursa’dan dönüşünde babası ona artık seyahat etme izni verdiği gibi bir seyahatnâme kaleme almasını da tavsiye etmiştir. Muhtemelen İstanbul’u dolaşırken bu arada ailesinin irtibatı sebebiyle Kütahya, Manisa ve İzmit’e kısa seyahatlerde de bulunmuştu. Evliya Çelebi’nin uzak memleketlere ilk seyahati, Ketenci Ömer Paşa’nın Trabzon’a vali tayin edilmesiyle gerçekleşti. Evliya Çelebi’nin yazılarında genel olarak bir ifade güzelliği hâkimdir. Üslûbu ise yer yer görülen gramer hatalarına rağmen okuyucuyu cezbeder. Anlatımında rastlanan yazı diline uymayan bazı şekiller, ilgili yöre halkının konuşma dilini verme amacına yönelik olmalıdır. Nitekim Evliya Çelebi gezdiği yerlerdeki halkın diline ve konuşma şekillerine özel bir önem vermektedir. Sade ve samimi ifadesi, konuşur gibi kaleme alınmış cümlelerle herkese hitap etmeyi amaçlamıştır. Bazı araştırmacılar Seyahatnâme’yi bir hâtırat olarak da görmüşlerdir. Evliya Çelebi olaylara çok defa alaycı bir tavırla yaklaşır. Karşılaştığı kimselerin taklidini yapmaktan çekinmez. Bazan naklettiği şeyi daha da renklendirmek için uydurma bir haber veya hadise ortaya atar. Bu arada okuyucunun ilgisini çekmek maksadıyla aklın almayacağı garip olaylara yer verdiği de görülür. Meselâ fillerin geçtiği köyde kadınların fil doğurması, gaipten haber veren mağaralar, çaresiz dertlere çare bulan hekimler vb. olağan üstü şeyler onun üslûp ve anlatım güzelliğine çeşni kattığı gibi, bu tür hikâyelere meraklı geniş kitlelerin ilgisini çekerek bu sayede eserine popüler bir karakter vermeyi de amaçladığı söylenebilir. Ayrıca gezip dolaştığı yerlerde kendisinden iz bırakmak hevesini yaratılışındaki tevazu ile birleştirip bina duvarlarına “Evliya ruhiyçün el-Fâtiha” yazacak kadar latife sahibi idi. *İslam Ansiklopedisi, Evliya Çelebi Maddesi, c. 11, s. 529

جربزه  قوۀ عقليه نڭ تفريط مرتبه سي غباوتدركه ، هيچ بر شيدن خبري اولماز. افراط مرتبه سي جربزه دركه ، حقّي باطل، باطلي حق صورتنده  كوسترمه يه  قدر حيله لي و آلداتيجي بر ذكايه  مالك اولور. وسط مرتبه سي ايسه  حكمتدركه ، حقّي حق بيلير، امتثال ايدر. باطلي باطل بيلير، اجتناب ايدر. اڭ مدهش مرضمز، هم معنوي مصيبت، جربزه  و غروره  طايانان شو تنقيددر. او تنقيدي ايشلتن گر انصافڭ أليسه ، حقيقتي رَنْدَشْلر. گر او تنقيد غرور استخدام ايتسه ، تخريب ايدر، پارچه لار. بيوك ايشلرده  يالڭز قصورلري كورن، جربزه لك ايله  آلدانير ويا آلداتير. جربزه نڭ شاني، بر سيئه يي سنبللنديره رك حسناته  غالب ايتمكدر. ايشته  شو جربزه نڭ طور عجيبي، زمان و مكانده  متفرّق شيلري طوپلار، بر ياپار. او سياه پرده  ايله  هر شيئي تماشا ايدر. حقيقتًا جربزه ، انواعيله  غرائبڭ ماكينه ¬سيدر. كورونويوركه ، جربزه آلود بر عاشقڭ نظرنده ، عموم كائنات بربرينه  محبت ايله  منجذب و رقّاصانه  حركت ايدييور و كولوشويور. چوجغنڭ وفاتيله  ماتم طوتان بر والده نڭ نظرنده ، عموم كائنات حزن انگيزانه  آغلاشييور. هركس ايسته ديگي و حالنه  مناسب كورديگي ميوه يي قوپارير. بو مقامده  سزه  بر تمثيل ايراد ايده جگم: مثلا، سزدن بر آدم، يالڭز بر ساعت تنزّه ايتمك أوزره  غايت مزيّن و مزهّر بر باغچه يه  كيرسه ، نقائصدن مبرّا اولمق، جنان جنّتڭ محسوساتندن و هر كماله  بر نقصاني قاريشديرمق، شو عالم كون و فسادڭ مقتضياتندن اولمقله ، شو باغچه نڭ متفرّق كوشه لرنده  ده  بعض پيس و مردار شيلر بولونديغي ايچون، انحراف مزاج سوقي و امريله ، يالڭز او تعفّناتي تحرّي و او مردار شيلره  ادامۀ نظر ايدر. كويا اونده  يالڭز او وار. خوليانڭ حكميله  فنا خيال توسّع ايدرك، او بوستاني بر سلخخانه  و مزبله  صورتنده  كوسترديگندن معده سي بولانير و استفراغ ايدر. كمال نفرت ايله  قاچار. عجبا بشرڭ لذت حياتنى غصّه دار ايدن بويله  بر خياله ، حكمت و مصلحت روي رضا كوستريرمي؟ كوزل كورن كوزل دوشونور. كوزل دوشونن كوزل رؤيا كورور. كوزل رؤيا كورن حياتندن لذت آلير. Kuvve-i akliyenin tefrit mertebesi gabâvet­tir ki, hiçbir şeyden haberi olmaz. İfrat mertebesi cerbezedir ki, hakkı bâtıl, bâtılı hak suretinde göstermeye kadar hileli ve aldatıcı bir zekâya malik olur. Vasat mertebesi ise hikmettir ki, hakkı hak bilir, imtisal eder. Bâtılı bâtıl bilir, ictinâb eder.[1] En müdhiş marazımız, hem manevi musibet, cerbeze ve gurura dayanan şu tenkîddir. O tenkidi işleten ger insafın eliyse, hakikati rendeşler. Ger o tenkîd gurur istihdâm etse, tahrîb eder, parçalar.[2]   Hem de büyük işlerde yalnız kusurları gören, cerbezelik ile aldanır veya aldatır. Cerbezenin şanı, bir seyyieyi sünbüllendirerek hasenâta galib etmektir. İşte şu cerbezenin tavr-ı acîbi, zaman ve mekânda müteferrik şeyleri toplar, bir yapar. O siyah perde ile her şeyi temaşa eder. Hakikaten cerbeze, envaıyla garâibin makine­sidir. Görünüyor ki, cerbeze-âlûd bir âşığın nazarında, umum kâinat birbirine muhabbet ile müncezib ve rakkasâne hareket ediyor ve gülüşüyor. Çocuğunun vefatıyla matem tutan bir validenin nazarında, umum kâinat hüzün-engîzâne ağlaşıyor. Herkes istediği ve hâline münâsib gördüğü meyveyi koparır. Bu makamda size bir temsil îrâd edeceğim: Meselâ, sizden bir adam, yalnız bir saat tenezzüh etmek üzere gayet müzeyyen ve müzehher bir bahçeye girse, nekâisten müberrâ olmak, cinân-ı cennetin mahsûsâtından ve her kemâle bir noksanı karıştırmak, şu âlem-i kevn ve fesâdın mukteziyâtından olmakla, şu bahçenin müteferrik köşelerinde de bazı pis ve murdar şeyler bulunduğu için, inhirâf-ı mizâc sevki ve emriyle, yalnız o taaffünâtı taharrî ve o murdar şeylere idâme-i nazar eder. Güya onda yalnız o var. Hülyanın hükmüyle fenâ hayâl tevessü‘ ederek, o bostanı bir selhhâne ve mezbele sûretinde gösterdiğinden midesi bulanır ve istifrâ eder. Kemâl-i nefret ile kaçar. Acaba beşerin lezzet-i hayatını gussadâr eden böyle bir hayâle, hikmet ve maslahat rûy-u rıza gösterir mi? Güzel gören güzel düşünür. Güzel düşünen güzel rüya görür. Güzel rüya gören hayatından lezzet alır.[3] Kuvve-i akliye: Akıl melekesiTefrit: Gereğinden daha aşağıda olma durumuGabavet: Kalın kafalılık, bönlük, anlayışsızlık, gabîlikİfrat: Aşırı gitme, ölçüyü aşma, gereğinden fazla ileri gitmeBâtıl: Doğru ve sahih olmayan, gerçekle ilgisi bulunmayanHak: Doğru, gerçekMalik: SahipVasat: Orta yolİmtisal: Uymakİctinâb: KaçınmakHasenât: İyiliklerTavr-ı acîb: Müteferrik: Birbirinden ayrılmış, dağılmışEnva: ÇeşitGarâib: Garîbeler, şaşılacak tuhaf şeyler, işitilmemiş, duyulmamış olaylarÂlûd: Sonuna geldiği kelimelere “bulaşan, bulaşmış” anlamları katarak Farsça usûlüyle birleşik sıfatlar yaparMüncezib: Bir şeye, bir tarafa doğru çekilenRakkasâne: Sağa sola hareket ederekMatem: YasHüzün-engîz: Hüzün veren, hüzünlüMünâsib: UygunÎrâd: SöylemekTenezzüh: Eğlenmek için gezip dolaşma, gezintiMüzeyyen: SüslüMüzehher: ÇiçekliNekâis: Eksiklikler, noksanlıklarMüberrâ: İlgisi, alâkası kalmamış, arınmış, arındırılmışCinân-ı cennet: Cennet bahçeleriMahsûsât: Varlığı beş duyu ile anlaşılan, duyulan, hissedilen şeylerÂlem-i kevn: YaratılanlarMukteziyât: Lüzumlu şeylerİnhirâf-ı mizâc: Huy bozukluğuTaaffünât: Kokuşmuş, çürümüş şeylerTaharri: AraştırmaMurdar: Kirli, pis, iğrenç. İslâm dînince yenmesi yasaklanmış yâhut temiz ve yenilebilir kabul edilmeyecek şekilde ölmüş veya öldürülmüşİdâme-i nazar: Aynı yere bakmaya devam etmeTevessü: GenişlemeSelhhane: hayvan kesilip yüzülen yerMezbele: Çöp atılan, süprüntü dökülen yer, süprüntülük, çöplükİstifrağ: kusmaGussadar: gam, hüzün, tasa yeriRuy-ı rıza: rıza yüzü [1] İşaratü’l-İcaz, 21 [2] Sözler, 371 [3] Mektubat 2, 127

بو آي اوقوللر آچيلديغندن طولايي اگيتيمڭ ايچنده  قوللانيلان أونملي كلمه لرڭ كوكنلرينه  يولجيلق ياپاجغز. اگيتيمه  دائر كلمه لريمزڭ أوڭجه لكله  كنديلريني بيلمه مز بزي ديلي داها ايي آڭلامه يه  و قوللانمه يه  طوغري يوڭلنديره جكدر. أوزللكله  كچمشنى بيلديگمز هر بر كلمه ،  ديلمزي زنگينلشديره رك داها بيلينچلي قونوشمه مزي صاغلاياجقدر.  ايلك كلمه مز “تخته ” Bu ay okullar açıldığından dolayı eğitimin içinde kullanılan önemli kelimelerin kökenlerine yolculuk yapacağız. Eğitime dair kelimelerimizin öncelikle kendilerini bilmemiz bizi dili daha iyi anlamaya ve kullanmaya doğru yönlendirecektir. Özellikle geçmişini bildiğimiz her bir kelime,  dilimizi zenginleştirerek daha bilinçli konuşmamızı sağlayacaktır.  İlk kelimemiz “Tahta” TAHTA: (تخته) Farsçadan dilimize geçen bu kelimenin aslı “tahte”dir. Dilimizde kalınlaşarak tahta şeklinde söylenegelmiştir. “Kalınca ve uzun biçilmiş düz ağaç parçası” anlamına gelen bu kelime eğitimde “duvarlara asılan, yazı yazmaya yarayan levha şeklindeki bir aletin ismi” olmuştur. OKUL: (اوقول) Bu kelime Fransızca “ekol” kelimesine benzetilerek yapılmış olmalıdır. Her­hangi bir derecede öğrenim görecek olanların toplu olarak devam ettikleri öğretim yerine veya binasına bu isim verilmiştir. VELİ: (ولي) Bu kelime Arapça kökenlidir. Bir şeyi “idare etmek, işini üzerine almak, sevmek” anlamlarına gelen “Velâyet” masdarından bu kelime köken almıştır. Eğitimde ise “bir talebenin sorumluluğunu üstüne alan kimse” için bu kelime kullanılır. MAÂRİF: (معارف) Bu kelime Arapça kökenlidir. “Marifet” kelimesinin çoğuludur. “İlim ve tekniğin öğrenilmesiyle elde edilip insanlığın yararına kullanılan hüner, sanat ve bilgiler” için kullanılır. Osmanlıda “eğitim ve öğretim sistemi” için bu kelime kullanılırdı. Eğitim bakanlığına “Maarif nezareti”, Eğitim bakanına ise “Maarif nâzırı” denilirdi. MÜFREDAT: (مفردات) Bu kelime Arapça kökenlidir.  Tek, yalnız anlamındaki “müfred” kelimesine çoğul eki olan “-at” eki getirilmesi ile meydana gelmiştir. Mana olarak “Bütünü bilinen bir şeyin ayrıntılarını, maddelerini, tafsîlâtını anlatmak” için kullanılır. Okullarda ise “bir eğitim ve öğretim döneminde işlenecek konuları gösteren programı” ifade eder. ZÜMRE: (زمره) Bu kelime Arapça kökenlidir. “Topluluk, grup, câmia, sınıf” anlamlarına gelmektedir. Kur’an’daki “Zümer suresinin ismi” de bu anlamdadır. Eğitimde ise “zümre öğretmenler” ,“zümre toplantısı” diye bu kelimenin kullanım alanları vardır. “Aynı dersi okutan öğretmenler topluluğuna” “zümre öğretmenler” denildiği gibi bu öğretmenlerin “ders ve öğrenci konularını görüşmek üzere yaptıkları toplantıya da” “Zümre toplantısı” denilir. ÖĞRETMEN: (أوگرتمن) İlim, sanat veya teknik dallarında bildiğini öğretmeyi meslek edinmiş kimselere bu isim verilir.  Bu kelime Arapça “muallim ve muallime” kelimelerinin yerine türetilmiş yeni bir kelimedir. Türkçede fiilden isim yapan işlek bir “–men” ekinin bulunmadığı belirtilerek kelimenin yanlış türetildiği söylenebilir.  İMTİHAN: (امتحان) Bu kelime Kur’an’da geçen bir kelimedir, Arapçadan dilimize geçmiştir. “Sıkıntı, zorluk, zahmet, meşakkat” anlamına gelen “mihnet” kökünden gelmektedir. “Tecrübe etme, tecrübeden geçirme, sınama, deneme” manasındaki bu kelime dilimizde yaygın olarak kullanılır. Osmanlı sonrası Kur’ân kökenli bu kelimenin yerine “sınav” kelimesi getirilmiştir. ZİL: (زیل) Bu kelime Farsçadan dilimize geçmiştir. Aslı “zir” olan bu kelime “ince telli sazlardan çıkan sesin ismidir.”

Padişah İmzası Rivayet odur ki; Ragusa şehir devleti ile Osmanlılar arasında yapılan bir antlaşma sırasında, Ragusa elçileri antlaşmanın geçerli olabilmesi için Osmanlılar adına Padişahın antlaşma metnini imzalamasını isterler. Devrin Padişahı Sultan 1. Murad, elini mürekkebe batırdıktan sonra antlaşma metninin üst tarafına basar. İlk tuğra işte Sultan 1. Murad’ın bu el izidir. Sultan 1. Murad’ın el izinden ilham alan Osmanlılar, zamanla tuğrayı geliştirmişlerdir. Bu rivayet şüpheli de olsa, Sultan Orhan Gazi ile Sultan 1. Murad’ın tuğraları arasındaki fark incelendiğinde, sonraki Padişahların tuğralarının Sultan 1. Murad’ın tuğrasının daha geliştirilmiş şekli olduğu fark edilebilmektedir. پادشاه امضاسي روايت اودركه ؛ راغوسه  شهر دولتي ايله  عثمانليلر آراسنده  ياپيلان بر آندلاشمه  صيره سنده ، راغوسه  ايلچيلري آندلاشمه نڭ كچرلي اولابيلمه سي ايچون عثمانليلر آدينه  پادشاهڭ آندلاشمه  متننى امضالامه سني ايسترلر. دورڭ پادشاهي سلطان ١نجی مراد، النى مركّبه  باطيردقدن صوڭره  آندلاشمه  متننڭ أوست طرفنه  باصار. ايلك طغرا ايشته  سلطان ١نجی مرادڭ بو أل ايزيدر. سلطان ١نجی مرادڭ أل ایزندن الهام آلان عثمانليلر، زمانله  طغرايي كليشديرمشلردر. بو روايت شبهه لي ده  اولسه ، سلطان اورخان غازي ايله  سلطان ١نجی مرادڭ طغرالري آراسنده كي فرق اينجه لنديگنده ، صوڭره كي پادشاهلرڭ طغرالرينڭ سلطان ١نجی مرادڭ طغراسنڭ داها كليشديريلمش شكلي اولديغي فرق ايديله بيلمكده در. Sultan Orhan Gazi’nin Tuğrası Sultan 1. Murad’ın Tuğrası Tuğra, aslında Padişahın ismidir ve bir çeşit Padişah imzasıdır. Tuğrada, Padişahın ve babasının isimleri ve ‘el-Muzaffer dâimâ’ ifadesi yer alıyordu. Tuğranın sağ tarafındaki boşlukta ise ‘el-Gazi’ yazmaktaydı. Bu kısımda Padişahın kendisi için belirlediği bir unvan da yer alabilmekteydi. Meselâ Sultan 2. Mahmud, tuğrasına “adlî” unvanını koydurtmuştu. Tuğranın şekli sabit kalmakla birlikte, Padişahların isimlerine göre sadece içindeki harfler değişmekteydi. طغرا، اصلنده  پادشاهڭ اسمیدر و بر چشيت پادشاه امضاسيدر. طغراده ، پادشاهڭ و باباسنڭ اسملري و ’المظفّر دائما‘ افاده سي ير آلييوردي. طغرانڭ صاغ طرفنده كي بوشلقده  ايسه  ’الغازي‘ يازمقده يدي. بو قسمده  پادشاهڭ كنديسي ايچون بليرله دیگي بر عنوان ده  ير آلابيلمه كده يدي. مثلا سلطان ٢نجی محمود، طغراسنه  ”عدلي“ عنواننى قويديرتمشدي. طغرانڭ شكلي ثابت قالمقله  برلكده ، پادشاهلرڭ اسملرينه  كوره  ساده جه  ايچنده كي حرفلر دگيشمكده يدي. Sultan 2. Mahmud’un Tuğrası Tuğranın Üstünde İkilik Alâmeti Olsun mu? Tuğralar, fermanlarda, devlet dairelerinin giriş kapılarının üstlerinde ve özellikle paraların üzerlerinde kullanılmaktaydı. Bu ayki sayımızda yayınlayacağımız 30 Eylül 1788 tarihli vesikada (BOA, HAT, 11/415), Sultan 1. Abdülhamid’e, yeni basılacak sikkelerdeki tuğraların üstüne ikilik alâmeti konulsun mu diye sorulmaktadır: طغرانڭ أوستنده  ايكيلك علامتي اولسونمي؟ طغرالر، فرمانلرده ، دولت دائره لرينڭ كيريش قاپيلرينڭ أوستلرنده  و أوزللكله  پاره لرڭ أوزرلرنده  قوللانيلمقده يدي. بو آيكي صاييمزده  يايينلاياجغمز ٣٠ ايلول ١٧٨٨ تاريخلي وثيقه ده  (١١/٤١٥)، سلطان ١نجی عبدالحميده ، يڭي باصيلاجق سكّه لرده كي طغرالرڭ أوستنه  ايكيلك علامتي قونولسونمي دييه  صورولمقده در: (BOA, HAT, 11/415) BOA, HAT, 11/415 Nolu Vesîka: Tarih: 29 Zilhicce 1202 (30 Eylül 1788 Salı) (1) Çünkü böylece bir tarafı tuğrâ-yı hümâyûn (2) bir tarafı duribe-fî-kostantiniyye deyû nümûne (3) iktizâsınca nizâm ve de (4) tuğrânın bâlâsına ikilik (5) alâmeti olacak bir nesne olsa çok (6) olur ve hem ma’lûm olur (7) Şevketlû kerâmetlû mehâbetlû kudretlû veliyy-i ni’metim efendim Pâdişâhım (8) Ma’rûz-ı atebe-i ulyâ-yı şâhâneleri kılınan ikilik nümûnelerinden tuğrâ-yı hümâyûnları alnına yalnız darabe-fî-kostantiniyye ve bir tarafı (9) dahî sultân’ül-berreyn ve hâkân’ül-bahreyn oldukta kuruştan farkı olmayacağından başka ikilik olduğu ma’lûm olsa dahî (10) çünkü nev-îcâd olacak beher-hâl müşâbehet olmamak iktizâ eder. Kaldı ki Hüdâvnedigâr-ı sâbık merhûmun kuruş sikkesine (11) dahî Kostantiniyye vaz’ıyla mugâyeret-i derkâr olup ancak diğer pesendîde-i mülûkâneleri olan nümûnenin hattı her ne kadar (12) metîn olsa ayâr cihetiyle sikke darbında salâbetine binâen suhûlet olmayıp farazî bir günde iki yüz keselik nükûd kat’ı mümkün iken (13) yüz keselik ancak kâbil olacağını Darbhâne Nâzırı Ağa kulları ihbâr eder. Ve el-hâsıl zikr olunan iki nümûneden kangısı (hangisi) (14) intihâb-gerde-i şâhâneleri buyurulur ise emr u fermân şevketlû kerâmetlû mehâbetlû kudretlû veliyy-i ni’metim Pâdişâhım hazretlerinindir. (15) Hüdâvendigâr-ı sâbık merhûmun kuruş sikkesi bir tarafı tuğrâ ve bir tarafı darabe-fî-İslâmbol olup bu def’a ikilik nümûnesinde darabe-fî-kostantiniyye (16) ta’bîriyle egerçi (gerçi) mugâyeret-i derkâr olup ancak diğer pesendîde-i şâhâneleri olan nümûne dahî bâlâda beyân olunduğu vechle (17) olmakla kangısı (hangisi) tab’-ı hümâyûnlarına muvâfık ise ol-vechle nizâmı verileceği ma’lûm-ı âlîleri buyuruldukta fermân men leh’ül-emrindir Tuğrâkeş Tayîni Osmanlılarda resmî evrâka Padişah’ın tuğrasını çeken görevlilere tuğrakeş denirdi. 29 Ağustos 1791 tarihli vesîkada (BOA, HAT, 1413/57664), tuğrakeş Seyyid Feyzullah Efendi ve oğlunun Hacc’a gideceğinden bahisle, yerine yeni tuğrakeş atamasının yapılması gerektiği Sultan 3. Selim’e arz edilmiştir. Bunun üzerine Sultan 3. Selim, tayin işinin “tevcîhât” denilen memur atamalarının yapıldığı divana dek beklemesi talimatını veriyor: طغراكش تعييني عثمانليلرده  رسمي اوراقه  پادشاهڭ طغراسني چكن كوروليلره  طغراكش دينيردي. ٢٩ آغستوس ١٧٩١ تاريخلي وثيقه ده  (١٤١٣/٥٧٦٦٤)، طغراكش سيّد فيض اللّٰه افندي و اوغلنڭ حجّه  كيده جگندن بحثله ، يرينه  يڭي طغراكش آتامه سنڭ ياپيلمسي كركديگي سلطان ٣نجی سليمه  عرض ايديلمشدر. بونڭ أوزرينه  سلطان ٣نجی سليم، تعيين ايشنڭ ”توجيهات“ دينيلن مأمور آتامه لرينڭ ياپيلديغي ديوانه  دك بكله مسي تعليماتنى ويرييور: (BOA, HAT, 1413/57664) BOA, HAT, 1413/57664 Nolu Vesîka: Tarih: 29 Zilhicce 1205 (29 Ağustos 1791 Pazartesi) (1) Tevcîhâta dek dursun (2) Şevketlû kerâmetlû mehâbetlû kudretlû veliyy-i ni’metim efendim (3) Pâdişâhım (4) Tevkî’î Es-seyyid Feyzullah Efendi kulları bu def’a me’zûnen Hacc-ı Şerîf’e azîmet üzere idüğü ma’lûm-ı hümâyûnlarıdır. Mûmâ-ileyhin bu def’a (5) takdim ettiği bir kıt’a arz-ı hâlinde şimdiye dek tuğrâkeşlik hizmetini oğlu idâre edip el-hâle-i hâzihî mûmâ-ileyh dahî beraber Hacc’a âzim olmakla yerine (6) mektûbî-i defteri hulefâsından İbrahim Fehîm Efendinin tuğrâkeşlik hizmetine ta’yin olunmasını istid’â eder zikr olunan nişâncılık (7) mansıbının tarafından tuğrâkeş ta’yîni ile vakt-i tevcîhâta dek mûmâ-ileyh Seyyid Feyzullah Efendi kulları canibinden zabt ve idâresi mi (8) irâde buyurulur yoksa bu râddelerde menâsıba hasbe’r-rütbe nöbetli bulunan tevkî’î-i sâbık Abdullah Efendi kullarına şimdiden (9) zabt etmek üzere tevcîh mi fermân buyurulur her ne vechle irâde-i seniyye-i mülûkâneleri buyurulur ise fermân şevketlû kerâmetlû mehâbetlû (10) kudretlû veliyy-i ni’metim efendim Pâdişâhım hazretlerinindir.

Bu sayımızda öğrendiğimiz harflerden “ ی ” (Ye)’nin diğer harflerle birlikte nasıl yazılacağını göreceğiz. Harfleri yazarken, daha önce öğrendiğimiz başlama ve bitiş şekillerini unutmayalım.

Dergiyi takip edenler, yazmanın da zevkine ulaşıyorlar. Her ay ilerlediğinizi sizler de fark ediyorsunuz. Her işte olduğu gibi, bu işte de bizzat kendimizin gayret göstermesi önemli olacaktır. Bu ay da aşağıdaki metni Osmanlı Türkçesi/Kur’an harfleri ile yazmanızı istiyoruz. Ne Kadar Zamana Çinliler bambu ağacını şöyle yetiştirir: Önce ağacın tohumu ekilir, sulanır ve gübrelenir. Birinci yıl tohumda herhangi bir değişiklik olmaz.    Tohum yeniden sulanıp gübrelenir. Bambu ağacı ikinci yılda da toprağın dışına filiz vermez. Üçüncü ve dördüncü yıllarda her yıl yapılan işlem tekrar edilerek bambu tohumu sulanır ve gübrelenir. Fakat inatçı tohum bu yılda da filiz vermez. Çinliler büyük bir sabırla beşinci yılda da bambuya su ve gübre vermeye devam ederler. Ve nihayet beşinci yılın sonlarına doğru bambu yeşermeye başlar ve altı hafta gibi kısa bir sürede yaklaşık 27 metre boyuna ulaşır. Akla gelen ilk soru şudur: Çin bambu ağacı 27 metre boyuna altı hafta da mı? Yoksa beş yılda mı ulaşmıştır? Bu sorunun cevabı Tabii ki beş yıldır. Büyük bir sabırla ve ısrarla tohum beş yıl süresince sulanıp gübrelenmeseydi ağacın büyümesinden hatta var olmasından söz edebilir miydik?Bir başarının şartları her zaman çok basittir.  Bir süre için çalışın… Bir süre tahammül edin… Her zaman inanın… Ve hiçbir zaman geri dönmeyin…             Ç Ö Z Ü M      

Hüdayi Vakfı Kitabesi Mezar Taşları (Aziz Mahmud Hüdai Hazretleri Civarı) الباقي هواللّٰهحضرت هدایي قدس سره العزيزحضرتلرينڭ بنده لرندنمرحوم و مغفور المحتاج الیرحمة ربه الغفور سلطانسليم خان جامع شريفنده امام أوّل الحاج عبداللّٰهافندي روحيچون رضاءً للّٰهالفاتحه  سنه  ١١٩٨في ٢٢ شوّال El-Bâkî Hüve’l-AllahHazret-i Hüdaî kuddise sırruhu El-AzizHazretlerinin bendelerindenmerhûm ve mağfûr el-Muhtâc ilârahmeten Rabbuhu el-Ğafûr SultanSelim Han Câmi-i Şerîfindeimâm-ı evvel el-Hac AbdullahEfendi rûhîçün rızaen lillahiEl-Fatiha sene 1198Fi 22 Şevval هوالحی الباقيمرحوم و مغفورالمحتاج الی رحمة ربهالغفور سابقًا ارضرومواليسي و ينه  سر عسكريايكن دار بقايه  رحلتايدن الحاج عبد اللّٰهپاشانڭ روح شريفلريايچون للّٰه الفاتحه  Hüve’l-Hayyu’l-Bâkîmerhûm ve mağfûrel-muhtâc ilâ rahmeten Rabbuhuel-Ğafûr sâbıkan Erzurumvalisi ve yine ser askeriiken dâr-ı bekâya rıhletiden el-hac AbdullahPaşanın rûh-ı şerifleriiçün lillahi’l-Fatiha Yeni Pınar Camii Minare Kitabesi Bende: Birine mensup olan, onun hizmetinde bulunan, ona tâbi ve taraftar olan kimse, köleMerhûm: Ölmüş bir Müslüman erkekten bahsedilirken ismin başına veya sonuna getirilerek “Allah’ın rahmetine kavuşmuş, rahmetli” anlamında kullanılırMağfûr: Allah tarafından günahları bağışlanan veya günahlarının bağışlanması için Cenâb-ı Hakk’a dua edilen (ölmüş kimse)Sâbık: Bir iş, memûriyet veya makamda şimdikinden daha önce bulunmuş olan, eski; geçen, evvelkiDâr-ı bekâ: Ölümsüzlük yurduRıhlet: Dünyâdan âhi­rete göçme, ölme, vefatRa’nâ: Güzel, hoş, latif, parlak, revnaklıEnkâz: Yıkılan bir şeyin kalıntısı, yıkıntıZât-ı seniyyü’l-himem: Himmeti âlî olan, yüce himmetli zatKerem-pîşe: Cömertçe davranan, cömertSehâ: El açıklığı, cömertlikMakbûl-i Hüdâ: Allah’ın muteber, beğenilen kuluTekâüd: Emekliye ayrılma, emekli olmaBi-pervâ: Çekinme, sakınma, korkusu olmaksızınİtmâm: Bitirme, tamamlamaYevmi’l-hisâb: Hesab günüHüdâ: AllahKâmyâb: Umduğuna erişmeSa’y: ÇalışmaMetâf: Çevresini dolaşmak, dönmekRûşen-çerağ: Aydınlık veren, ışıtanBâb: KapıKemter: Çok değersiz, çok aşağı, pek îtibarsız, en hakirPîr: Bir tarikatın kurucusu, ihtiyar kimseKad hamide: Eğrilmiş bükülmüş, kamburlaşmışSipihr: Gök, semâ, âsumanCûy-bâr-ı feyz ü himmet: Feyz ve himmet nehriRevân: Yürüyen, giden

آتله  نه  قونوشدي؟ انجيلي چاوش عنواننى، پادشاه ٤نجی مرادڭ باشلغنه  طاقديرديغي اينجيدن آلمشدر. شاقه جيلغي و حاضر جوابليغيله  طانينمش اولان انجيلي چاوش، ايرانه  ايلچي اولارق كوندريلمشدي. هديه لرله  و بر هيئتله  برلكده  ايران شاهني زيارت ايدوب كركلي كوروشمه لرده  بولونارق ايرانده كي پروغرامي تماملامشدى. آرتيق استانبوله  دونوله جكدي. ايران شاهي، ترك ايلچيلك هيئتنه  كوركملي بر اوغورلامه  تورني حاضرلاتمش، ايلري كلنلري و خلقي طوپلاتمشدي. انجيلي چاوشه  بر آت هديه  ايتمش و: ”بو كحيلان بنم سڭا هديه مدر. يولجيلق اثناسنده  بينرسڭ“ ديمشدي. اما بو أويله  بر آتديكه ؛ اويوزمي اويوز، جيليزمي جيليز، ضعيفمي ضعيف. أوف دیسه ڭ ييقيلاجق. آياقده  زور طوراجق قدر ياشلي. انجيلي چاوش عادتا كنديسيله  آلاي ايديليرجه سنه  بويله  بر آت هديه  ايديلمسي قارشيسنده  بوزولمش، اما بوزونتي يه  ويرمدن آغزينى آتڭ قولاقلرينه  كوتوره رك بر شيلر سويله مش. صوڭره  ده  قولاقلريني آتڭ آغزينه  كوتوره رك بر سوره  ديڭله مش و باصمش قهقهه يي. باشده  شاه اولمق أوزره  وزيرلر و خلق، شاشقين شاشقين بو منظره يي ايزله دكدن صوڭره  شاه صورمش: - آتله  نه  قونوشدڭ؟ سن آتا نه  ديدڭ؟ آت سڭا نه  سويله ديكه ، بويله  قهقهه يله  كولرسڭ؟ انجيلي چاوش شويله  ديمش:   - بن آته صوردم: اي روحمڭ روحي! طانيرميسڭ حضرت نوحي؟ شاه:   - أءء! آت نه  ديدي؟ ديينجه ،  انجيلي چاوش:  - والله، آت بڭا شويله  ديدي:  نوح ده  نه كه  به  غارداش سريمي كيمسه يه  ايتمه  فاش  بن حضرت آدمه  طاش طاشمشام، طاش. Atla Ne Konuştu? İncili Çavuş unvanını, Padişah IV. Murat’ın başlığına taktırdığı inciden almıştır. Şakacılığı ve hazır cevaplığıyla tanınmış olan İncili Çavuş, İran’a elçi olarak gönderilmişti. Hediyelerle ve bir heyetle birlikte İran Şahı’nı ziyaret edip gerekli görüşmelerde bulunarak İran’daki programı tamamlamıştı. Artık İstanbul’a dönülecekti. İran Şahı, Türk elçilik heyetine görkemli bir uğurlama töreni hazırlatmış, ileri gelenleri ve halkı toplatmıştı. İncili Çavuş’a bir at hediye etmiş ve: “Bu küheylan benim sana hediyemdir. Yolculuk esnasında binersin.” demişti. Ama bu öyle bir attı ki; uyuz mu uyuz, cılız mı cılız, zayıf mı zayıf. Üf desen yıkılacak. Ayakta zor duracak kadar yaşlı. İncili Çavuş adeta kendisiyle alay edilircesine böyle bir at hediye edilmesi karşısında bozulmuş, ama bozuntuya vermeden ağzını atın kulaklarına götürerek bir şeyler söylemiş. Sonra da kulaklarını atın ağzına götürerek bir süre dinlemiş ve basmış kahkahayı. Başta Şah olmak üzere vezirler ve halk, şaşkın şaşkın bu manzarayı izledikten sonra Şah sormuş: - Atla ne konuştun? Sen ata ne dedin? At sana ne söyledi ki, böyle kahkahayla gülersin? İncili Çavuş şöyle demiş:   - Ben ata sordum: Ey ruhumun ruhu! Tanır mısın Hz. Nuh’u? Şah:   -Eee! At ne dedi? deyince,  İncili Çavuş:  - Valla, at bana şöyle dedi:  Nuh da ne ki be gardaş Sırrımı kimseye etme faş  Ben Hz. Âdem’e taş taşımışam, taş. آبداللرڭ دالقاغوقلغي بر آدم، ونه ديكلي مشهور رسّام بللينينڭ ده  بولونديغي بر مجلسده  فاتح سلطان محمد خاني بر طاقيم اوزون سوزلرله  و پارلاق تشبيهلرله  مدح ايتمه يه  باشلادى. پادشاه بر صدقه  ويره رك صوصديردي و صاودي. رسّام بلليني، همن بتون حكمدارلرڭ ايسته دكلري بو مدحدن نه دن خوشلانمديغني صورنجه  فاتح شو جوابي ويردي: - عقلسز كيمسه لرڭ ياپدقلري مدحلر عقللي آدملر ايچون اصلا خوش دگلدر. Aptalların Dalkavukluğu Bir adam, Venedikli meşhur ressam Bel­lini’nin de bulunduğu bir mecliste Fatih Sultan Mehmed Han’ı bir takım uzun sözlerle ve parlak teşbihlerle methetmeye başladı. Padişah bir sadaka vererek susturdu ve savdı. Ressam Bellini, hemen bütün hükümdarların istedikleri bu medihten neden hoşlanmadığını sorunca Fatih şu cevabı verdi: - Akılsız kimselerin yaptıkları medihler akıllı adamlar için asla hoş değildir. بن بر قصبه يي آلانه  قدر  قانوني سلطان سليمان خان، بر كون بر شهرده  كزركن طانينمش بر شاعري صوڭ درجه  پژمرده  بر قيليق ايله  كورمش. هر شاعر كبي بو شاعرڭ ده  سوگيليسنه  شعرلرنده  بول كيسه دن بلده لر و شهرلر باغيشلامش اولديغني خاطرلايان پادشاه شاعره  شويله  دير:  - أ، شاعر افندي، سوگيلينڭ بر بَننه  سمرقند ايله  بخارايي ويره جك قدر خووارده لق ايدنڭ صوڭي ايشته  بودر. بن بر قصبه يي آلنجه يه  قدر دنيانڭ زورلغني چكييورم. سن هر مصراعنده  بشنى- اونني بردن خرجييورسڭ. Ben Bir Kasabayı Alana Kadar  Kanuni Sultan Süleyman Han, bir gün bir şehirde gezerken tanınmış bir şairi son derece pejmürde bir kılık ile görmüş. Her şair gibi bu şairin de sevgilisine şiirlerinde bol keseden beldeler ve şehirler bağışlamış olduğunu hatırlayan Padişah şaire şöyle der:  - E, Şair Efendi, sevgilinin bir benine Semerkand ile Buhara’yı verecek kadar hovardalık edenin sonu işte budur. Ben bir kasabayı alıncaya kadar dünyanın zorluğunu çekiyorum. Sen her mısranda beşini-onunu birden harcıyorsun. بنده ڭز بي پروا كچرم  سلطان عبدالعزيز خان بر كون، زمان زمان صدر اعظملغنى ياپمش اولان فؤاد پاشايه ، او زمانڭ دولت آدملرندن علي پاشا ايله  رشدي پاشانڭ كنديسندن نه  فرقلري اولديغني صورديغنده : - افنديمز، يڭي ياپيلمش بر كوپرو تصوّر بويوريڭز. اوچمز ده  كوپرونڭ باشنه  كلمش بولونالم. بنده ڭز همن بسمله  چكر و بي پروا كوپرويي كچرم. علي پاشا بسمله  چكر و كوپرويي دفعه لرجه  معاينه  ايتدكدن صوڭره  كچر. رشدي پاشا قولڭز ده ، بسمله  چكر، صوڭره  بر طابور انساني بو كوپرودن كچيرير، صاغلام اولديغنه  قناعت كتيردكدن صوڭره  كچر. Bendeniz Bîperva Geçerim  Sultan Abdülaziz Han bir gün, zaman zaman Sadrazamlığını yapmış olan Fuad Paşa’ya, o zamanın devlet adamlarından Âlî Paşa ile Rüşdü Paşa’nın kendisinden ne farkları olduğunu sorduğunda: - Efendimiz, yeni yapılmış bir köprü tasavvur buyurunuz. Üçümüz de köprünün başına gelmiş bulunalım. Bendeniz hemen Besmele çeker ve bîperva köprüyü geçerim. Âlî Paşa Besmele çeker ve köprüyü defalarca muayene ettikten sonra geçer. Rüşdü Paşa kulunuz da, Besmele çeker, sonra bir tabur insanı bu köprüden geçirir, sağlam olduğuna kanaat getirdikten sonra geçer. بنم دوگونم كبي بر دوگون  پادشاه قانوني سلطان سليمانڭ قيز قرداشي خديجه  سلطان ايله  صدر اعظم ابراهيم پاشانڭ پارلاق دوگونلرندن آلتي سنه  صوڭره  شهزاده لره  سنّت دوگوني ياپيلمشدي. پادشاه، صدر اعظمه  هانگي دوگونڭ داها پارلاق اولديغني صورنجه  صدر اعظم شويله  جواب ويرمشدي: - سلطانم، بنم دوگونم كبي بر دوگون شيمدي يه  قدر ياپيلمامشدر و ياپيلماياجقدر. پادشاه: - بو ناصل اولور، دييه  صدر اعظمه  صورمش.  صدر اعظم ده :  - چونكه  خنكارم، سزڭ دوگونڭزده  بنم كبي وزير، بنم دوگونمده  ايسه  سزڭ كبي بر سلطان بولونمشدر ده  اوندن، جوابنى ويرمش. Benim Düğünüm Gibi Bir Düğün  Padişah Kanuni Sultan Süleyman’ın kız kardeşi Hatice Sultan ile Sadrazam İbrahim Paşa’nın parlak düğünlerinden altı sene sonra şehzadelere sünnet düğünü yapılmıştı. Padişah, sadrazama hangi düğünün daha parlak olduğunu sorunca Sadrazam şöyle cevap vermişti: - Sultanım, benim düğünüm gibi bir düğün şimdiye kadar yapılmamıştır ve yapılmayacaktır. Padişah: - Bu nasıl olur, diye sadrazama sormuş.  Sadrazam da:  - Çünkü hünkârım, sizin düğününüzde benim gibi vezir, benim düğünümde ise sizin gibi bir Sultan bulunmuştur da ondan, cevabını vermiş. بڭا بوراده  ايش يوق عثمانليلرڭ يگرمي ايكنجي پادشاهي اولان سلطان ٢نجی مصطفي ١٦٩٥-١٧٠٣ ييللري آراسنده  حكم سورمشدر. بو دورده  ايران شاهي بر نزاكت اثري اولارق عثمانلي سراينه ، ايي يتيشمش و مسلگنده  اوزمان اولان بر دوقتور كوندرمشدي. عثمانلي سراينه  كلن حكيم، سرايڭ صوسيال ياشامنى صورار. دينيركه :  - بوراده  آجيقمادن سفره يه  اوتورولماز و تام طويمادن سفره دن قالقيلير. بوني أوگرنن حكيم: - أويله  ايسه  بڭا بوراده  ايش يوق، بوشنه  كلمشم، دير و مملكتنه  دونر. Bana Burada İş Yok Osmanlıların yirmi ikinci padişahı olan Sultan II. Mustafa 1695-1703 yılları arasında hüküm sürmüştür. Bu devirde İran Şahı bir nezaket eseri olarak Osmanlı sarayına, iyi yetişmiş ve mesleğinde uzman olan bir doktor göndermişti. Osmanlı sarayına gelen hekim, sarayın sosyal yaşamını sorar. Denir ki:  - Burada acıkmadan sofraya oturulmaz ve tam doymadan sofradan kalkılır. Bunu öğrenen hekim: - Öyle ise bana burada iş yok, boşuna gelmişim.” Der ve memleketine döner. آلن ترنده  بركت واردر سلطان ایكنجی محمود بوش زمانلرنده  قويومجيلق ياپار، ياپدقلريني صاتديرير، ألده  ايتديگي برقاچ غروش كار ايله  ده  اوفاق تفك احتياجلريني تأمين ايدردي. بوندن ده  بيوك بر حظ دوياردي. يينه  بر كون قويومجيلق ايدركن وزيرلردن بري اونڭ ياننه  ياقلاشدي و: “نيچون بويله  زحمت ايدرسڭز؟” ديينجه  پادشاه: “بره  نه  يبانه  سويلرسز! ملّتڭ خزينه سني، ملّتڭ احتياجلرينه  صرف ايتمك كركدر. ثانيًا، انسان اولانه  طورمادن چاليشمق كركدر. انسانڭ چاليشوب آلن تري دوكه رك قازانديغي پاره نڭ ذوقي باشقه در. ايچنده  آلن تري، كوز نوري بولونان قزانج حلال اولور. بويله  قزانجڭ طادي، بتي و بركتي اولور” ديدي. Alın Terinde Bereket Vardır Sultan I. Mahmud boş zamanlarında kuyumculuk yapar, yaptıklarını sattırır, elde ettiği birkaç kuruş kâr ile de ufak tefek ihtiyaçlarını temin ederdi. Bundan da büyük bir haz duyardı. Yine bir gün kuyumculuk ederken vezirlerden biri onun yanına yaklaştı ve: “Niçin böyle zahmet edersiniz?” deyince Padişah: “Bre ne yabana söylersiz! Milletin hazinesini, milletin ihtiyaçlarına sarf etmek gerekdir. Saniyen, insan olana durmadan çalışmak gerekdir. İnsanın çalışıp alın teri dökerek kazandığı paranın zevki başkadır. İçinde alın teri, göz nuru bulunan kazanç helal olur. Böyle kazancın tadı, beti ve bereketi olur” dedi.

Aşağıdaki kelimeleri Osmanlıca olarak yazınız ve sıra numarasına göre yerlerine yerleştiriniz. Kırmızı dairelere denk gelen harfleri rakam sırasına göre aşağıdaki kutuya yerleş­tirdikten sonra çıkan cümleyi Latin harfleri ile yazarak anahtar cümleyi bulunuz. Sayfanın fotoğrafını çektikten sonra cevaplarınızı en geç 25 Ekim’e kadar mektup@osmanlicadergi.com adresine gönderiniz. Gelen doğru cevaplar arasından yapılacak kur’a ile 5 okuyucumuza Osmanlıca Kolay Okuma Metinleri III kitabı hediye edilecektir. Neticeler sosyal medya hesaplarımızdan duyurulacaktır.             C E V A P