Bu sayımızda öğrendiğimiz harflerden “ ر ” (Ra)’ın diğer harflerle birlikte nasıl yazılacağını göreceğiz. Harfleri yazarken, daha önce öğrendiğimiz başlama ve bitiş şekillerini unutmayalım.

يڭي نسل عثمانليجه  أوگرنييور عثمانليجه  هر گون براز داها حياتڭ ايچريسنه  گيرركن، دنيانڭ فرقلي يرلرندن اولاشان  عثمانليجه  قورس و مأذون خبرلري بزلري سوينديرييور. أوزللكله  گنجلريمزڭ و طلبه لرڭ ايلگيسي گرچكدن أونمليدر. خلق اگيتيمي مركزلرنده ، گنجلك مركزلرنده ، اوقوللرده  عثمانليجه يه  قارشي ايلگينڭ وارلغي دقّت چكمكله  برلكده ، سزلرڭ ده  دستك و تشويقنه  وابسته در. اسكندر پالا خواجه مزڭ بو آي درگيمزه  يازديغي ”ياز تعطيلنده  عثمانليجه “ يازيسني سزلره  و اطرافڭزه  شدّتله  توصيه  ايدييورز. ٧-١١ ما يس تاريخلرنده  أويه سي اولد يغمز تركيه  درگي اد يتورلري برلگنڭ دوزنله دىگي فو آرده  انسانلريمزڭ درگيمزه  گوسترديگي يوغون ايلگي ده  بزلري آيريجه  سوينديرمشدر. اورغانيز اسيونده كي آرقداشلره ، درگيلري ياشاتمه  غيرتنده كي بتون درگيجيلره  و بتون درگي دوستلرينه  گوڭلدن تشكّر ايدييورز. تاريخ و كولتوريمزله  باغيمزي قوراجق آناختارڭ يعني عثمانليجه نڭ أوگرنيلمه سنه  قاتقي صاغلامق، گچديگمز آي آنقره ده  عثمانليجه  قورسلري وسيله سيله  ياپيلان سرتيفيقه  تورننده  قونوشان حيات بويي أوگرنمه  گنل مديري كمال بيچرلي بگڭ سويله ديگي ”ياپد يغم اڭ أونملي ايشلردن بريسي، ايي كه  او پروطوقوله  امضا آتمشم“ جمله سيله  أوزتلنه بيلير. اوت، تا ريخه يورومك، خيزله  آقان زمانه  قارشي كورك چكمك گبيدر. فقط زور گوروب، ايلريه  باقاجغم ديركن، كسينلكله  گوز آردي ايديلمه مليدر. جسارتله  ايشڭ أوزرينه  گيديلملي و صوڭوچ آلمه يه  باقيلمليدر. ”كوكي اولمايان، صاقسيده كي چيچكدر. كوكمزي بيلمه مز الزمدر.“ اڭ أونمليسي ده ، هر زمان سويله ديگمز گبي، عثمانليجه  أوگرنمه نڭ گرچكدن زور اولماد يغني و عثمانليجه نڭ بزم چوق اوزاغمزده  دگل، سكسان ييل أوڭجه مزده  اولد يغني بيلمكدر. و بو صاييمزده  روپورتاژ ينى يايينلاد ىغمز كولتور اسكي باقاني صايين اسماعيل قهرمان بگڭ افاده  ايتديگي گبي، ”تركيه  ساده جه  كندينڭ دگل، كولتور جغرافيه سنڭ ده  أوڭدري بر ئولكه در.“ أويله يسه  هپ برابر بو جغرافيه يه  طاشينمه لي، او جغرافيه نڭ بتوننه  اولاشديراجق آناختار حكمنده كي عثمانليجه يي أوگرنمك و يايغينلاشديرمق ايچون أل برلگيله  غيرت گوسترملي يز. چوق قيمتلي عثمانليجه  سوداليلري! يينه  ايچمزي اهتزازه  گتيروب هيجانمزي آرتيران و ايچمزه  سینن بر صايي حاضرلامق نصيب اولدي. بز استفاده  ايتدك. سزلرڭ ده  استفاده  ايتمه ڭز بزلري زياده سيله  ممنون ايده جكدر. بو وسيله يله  بو آي داخل اولاجغمز رمضان آيڭزي تبريك ايدر، ملّت و مملكتمز ايچون خيرلر گتيرمه سني تمنّي ايدرز. قالڭ صاغليجاقله . متین اوچار Osmanlıca her gün biraz daha hayatın içerisine girerken, dünyanın farklı yerlerinden ulaşan Osmanlıca kurs ve mezun haberleri bizleri sevindiriyor. Özellikle gençlerimizin ve talebelerin ilgisi gerçekten önemlidir. Halk Eğitimi Merkezlerinde, Gençlik Merkezlerinde, okullarda Osmanlıcaya karşı ilginin varlığı dikkat çekmekle birlikte, sizlerin de destek ve teşvikine vabestedir. İskender Pala Hocamızın bu ay dergimize yazdığı “Yaz Tatilinde Osmanlıca” yazısını sizlere ve etrafınıza şiddetle tavsiye ediyoruz. 7-11 Mayıs tarihlerinde üyesi olduğumuz Türkiye Dergi Editörleri Birliğinin düzenlediği fuarda insanlarımızın dergimize gösterdiği yoğun ilgi de bizleri ayrıca sevindirmiştir. Organizasyondaki arkadaşlara, dergileri yaşatma gayretindeki bütün dergicilere ve bütün dergi dostlarına gönülden teşekkür ediyoruz. Tarih ve kültürümüzle bağımızı kuracak anahtarın yani Osmanlıcanın öğrenilmesine katkı sağlamak, geçtiğimiz ay Ankara’da Osmanlıca Kursları vesilesiyle yapılan sertifika töreninde konuşan Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürü Kemal Biçerli Bey’in söylediği “Yaptığım en önemli işlerden birisi, iyi ki o protokole imza atmışım” cümlesiyle özetlenebilir. Evet, tarihe yürümek, hızla akan zamana karşı kürek çekmek gibidir. Fakat zor görüp, ileriye bakacağım derken, kesinlikle göz ardı edilmemelidir. Cesaretle işin üzerine gidilmeli ve sonuç almaya bakılmalıdır. “Kökü olmayan, saksıdaki çiçektir. Kökümüzü bilmemiz elzemdir.” En önemlisi de, her zaman söylediğimiz gibi, Osmanlıca öğrenmenin gerçekten zor olmadığını ve Osmanlıcanın bizim çok uzağımızda değil, seksen yıl öncemizde olduğunu bilmektir. Ve bu sayımızda röportajını yayınladığımız Kültür Eski Bakanı Sayın İsmail Kahraman Bey’in ifade ettiği gibi, “Türkiye sadece kendinin değil, kültür coğrafyasının da önderi bir ülkedir.” Öyleyse hep beraber bu coğrafyaya taşınmalı, o coğrafyanın bütününe ulaştıracak anahtar hükmündeki Osmanlıcayı öğrenmek ve yaygınlaştırmak için el birliğiyle gayret göstermeliyiz. Çok kıymetli Osmanlıca sevdalıları! Yine içimizi ihtizaza getirip heyecanımızı artıran ve içimize sinen bir sayı hazırlamak nasip oldu. Biz istifade ettik. Sizlerin de istifade etmeniz bizleri ziyadesiyle memnun edecektir. Bu vesileyle bu ay dahil olacağımız Ramazan ayınızı tebrik eder, millet ve memleketimiz için hayırlar getirmesini temenni ederiz. Kalın sağlıcakla.

Osmanlıca Öğreniyorum Osmanlıca okumakta en temel konu Türkçe Unsurlardır. Bunun da temelinde esasında dört okutucu (sesli) harf vardır. Bu dört harfi ve fonksiyonlarını öğrenen birisi için Osmanlıca okumak artık çok kolaydır. Bu sayıya kadar sizlerle bu harfleri ve yüklendikleri görevleri anlattık. Hem de okuma klaylığı sağlayacak bazı kaidleri sizlerle paylaştık. Şimdi, baştan beri takip edenler, Osmanlıcada Türkçe Unsurları biliyor ve Kolay Metinlerini rahatlıkla okuyabiliyorlar. Burada okutucu harfleri ve görevlerini tekrar hatırlatıp Osmanlıcada Arapça Unsurlara giriş yapacağız. Osmanlcadaki Türkçe kelimeleri okutan harfler dört adettir. Bugün kullandığımız Latin harflerinden sekiz sesli harfi karşılarlar. Osmanlıcada Arapça Unsurlar Arkadaşlar, Osmanlıca içerisinde önemli bir yer teşkil eden Arapça unsurlar bölümüne başlıyoruz. Burada bilmemiz gereken bazı çok önemli bilgiler var. Bunları atlarsak işi ta başından kendimize zorlaştırmış oluruz. Onun için lütfen dikkat edelim. Bu bölüme başlamadan önce bilinmesi gerekenler: Osmanlı kültürel ve dini anlamda İslamiyet’ten beslendiği için Osmanlıca içerisinde çokça Kur’ân kökenli / Arapça kelime vardır. Biz bu bölümde kesinlikle Arapça öğrenmiyoruz. Kelimelerin Arapça kökenli olması sizleri yanıltmasın, bunlar Türkçe cümle yapısı içerisinde adeta Türkçeleşmişlerdir. Kelimeler ülkeler gibidir, fethettikten sonra artık onlar sizindir. Bu bölümde Arapça cümle kuralları değil, kelimenin yapısını anlamak üzerinde duracağız. Bize lazım olan da budur. Arapça kelimelerin mastar, isim ve sıfat kelimelerini alacağız. Arapça sülasi / üçlü kelimeler Osmanlıca içerisinde Türkçe fiillerle beraber kullanılır. Azm etmek, acz göstermek gibi. Arapça kelimelerin yapısını anlamak bize, . a. Doğru okumayı b. Doğru yazabilmeyi c. Manalarını anlayabilmeyi sağlayacaktır. Kelimeler tamamen Arapça kökenli olsa bile, unutmayın cümle kesinlikle Türkçedir. Mesela; Türkiye Cumhuriyeti Devleti. Kelimelerin yazımında kesinlikle hareke kullanılmayacaktır. Zira bunlar -bir anlamda- artık Türkçe kelimelerdir. Burada keşimelerin temel anlamları ile birlikte farklı kalıplar ve o kalıplara girdiğinde kazandığı yeni anlamları kavramaya çalışacağız. DİKKAT: Yukarıda on maddede saydığımız bu verileri lütfen unutmayalım. Tekraren sözylüyoruz ki, biz bu bölümde Arapça öğrenmeyeceğiz, sadece Arapça’dan / Kur’ândan Osmanlıcaya geçen ve artık Türkçeye mâl olan kelimelerin yapısını fark edeceğiz. Belki de bugün kullandığımız pek çok kelimenin Arapça olduğunu birçoğumuz bilmiyoruz. İsterseniz küçük bir test yapalım, bakalım karşımıza nasıl bir netice çıkacak. Aşağıdaki kelimelerin karşısına Türkçe ise T, Arapça ise A koyunuz. Aynı şekilde çoğumuzun isimleri de Arapça asıllı olsa gerektir. İsterseniz bunun için de küçük bir test yapalım. Yine aynı şekilde aşağıdaki kelimelerin karşısına Türkçe ise T, Arapça ise A koyunuz. Günümüz Türkçesinde olabildiğince olan bu kelimeleri bir tarafa koymak mümkün oladığına göre, onları tanımak ve nereden hangi anlamları yüklenerek geldiklerini bilmek bize ait birikime ulaşmada ve istifade etmede fayda sağlayacak ve bizleri entelektüel / münevver / aydın kılacaktır. Siz artık hangisini tercih ederseniz! Bu durum sadece Türkçe için de değildir. Mesela çoğumuz doughter (İng) kelimesini biliriz, fakat duhteri (Farsça) kelimesini bilmeyiz. Halbuki İngilizler bu kelimeyi Farsçadan almışlardır ve kız evlat, kız kardeş manalarına gelir. Ve mesela Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Arapça kelimelerden oluşan haza Türkçe bir cümledir. Bugün bunu anlamayacak hiçbir Türk vatandaşı yoktur. Eğer meramımızı bir parça anlatabilmişsek asl ve zaid harflerle giriş yapalım. Asli ve Zaid Harfler Arapça asıllı kelimelerin hemen hepsi üç harften meydana gelir. Bunlara sülasi yani üçlü denilir ve asli harfler olarak kabul edilirler. Bu sülasi mastarlar zaid yani ilave edilmiş, eklenmiş harflerin kelimenin başına, ortasına veya sonuna gelmesiyle şekil ve mana değişikliği ve zenginliğine uğrarlar. Bu şekilde bir manalık kelime çokfarklı bir zenginliğe taşınmış olur. Buna hepimizin aşina olduğu bir kelime üzerinden bir örnek verelim. Zaid harfler on adet olup, الیوم تنساه cümlesiyle kodlanmıştır. Bu cümle içerisinde bulunan harflerden bir veya birkaçı sülasi mücerred / herhangi bir ilave almamış üçlü kelime üzerine gelerek kelimeyi şeklen ve mana itibariyle değişikliğe uğratacaktır. İşe kolaylık sağlaması açısından sülasi mücerred mastarlar فعل harfleriyle kodlanmışlardır. Zaid harfler de bu kod üzerinden yeni kalıplar üretilmesine ve asli harften ayrıştırma ve çözümleme yani asli harfleri bulma buna göre yapılmaktadır. Cümleler lütfen kafanızı karıştırmasın. En zor şeyler bile misal / örneklerle rahatlıkla anlaşılabilir. Şimdi aşağıdaki misali inceleyelim. Sadece ilave edilen harflere dikkat ediniz. Yukarıdaki tabloda da net bir şekilde görüldüğü üzere فعل asi harfleri kırmızı olan harfler ise zaid olan harfleri gösteriyorlar. Kod üzerindeki değişiklikler öğrenildikten ve fark edildikten sonra diğer bütün kelimelerde bunu fark etmek mümkün olacaktır. Kelimenin asli manası bilindikten sonra da yeni girdiği kalıp üzerinden manası şekillenebilecektir. Mesela, sağdan sola ikinci satır ikinci kelime olan kabilin manası karşılayan iken, üçüncü satır ikinci kelmenin manası çıkan olacaktır. Çünkü yukarıdaki fail kalıbı, işi yapan manası vermektedir. Şimdi aşağıdaki tabloda bulunan kelimelerdeki zaid harfleri fark edelim.

ديل، ياشايان و گليشن جانلي بر حقيقت اولديغندن طولايي، قوللانديغمز كلمه لرڭ اصلي ياپيلريني بيلمك، ديلي داها ايي آڭلامه مزه  و طانيمه مزه  قاپي آچار. أوزللكله  گچمشنى بيلديگمز هر كلمه ، ديلمزي زنگينلشديره رك داها بيلينچلي قونوشمه مزي صاغلار. Dil, yaşayan ve gelişen canlı bir hakikat olduğundan dolayı, kullandığımız kelimelerin asli yapılarını bilmek, dili daha iyi anlamamıza ve tanımamıza kapı açar. Özellikle geçmişini bildiğimiz her kelime, dilimizi zenginleştirerek daha bilinçli konuşmamızı sağlar. ÇARŞAMBA: Bu kelime birleşik farsça bir kelimedir. “Çehar (dört)” ve “şimbe (gün)” kelimelerinden oluşur. Dördüncü gün anlamındadır. Zamanla “çehar” kelimesi çar şeklinde söylenegelmiştir. Mesela, Hristiyanlıktaki haçı ifade eden “çarmıh” (dört çivi), aslı “çartak” (dört kemer) olan çardak kelimeleri de aynı mantıkla dilimize geçmiştir. PERŞEMBE: Bu kelime birleşik bir kelimedir. “Penç (beş)” ve “şimbe (gün)” kelimelerinden oluşur. Beşinci gün anlamındadır. PENCİK: Aslı “penc-i yek”tir. Farsçada beş ve bir anlamına gelen penç ve yek kelimelerinden türetilmiş bir kelimedir. Osmanlıda savaşlarda elde edilen esirlerin beşte birinin asker olarak istihdam edilmesi usulünü ifade eden bir sistemin adıdır. PENÇE: Bu kelime farsça beş anlamındaki “penç” kelimesinden türetilmiştir. İnsandaki beş parmağın pençe şeklindeki halini ifade eder. DESTE: Bu kelime Farsça el anlamındaki “dest” kelimesinden dilimize geçmiştir. Bir deste gül derken bir ele sığabilecek gül miktarını ifade ediyoruz. TEZGAH: Bu kelime de birleşik bir Farsça kelimedir. Aslı “dest-gâh”tır. Yani el işlerinin yapıldığı yer anlamındadır. ABDEST: Bu kelime birleşik bir Farsça kelimedir. “Ab (su)” ve “dest (el)” kelimelerinin bir araya gelmesiyle oluşur. Namaz için kullanılan el suyu demektir. NUMARA: Adresimizi yazarken ev numarasına geldiğimizde kısaltma olarak neden “nu” değil de “no” yazarız, hiç düşündünüz mü? Bu kelime Fransızca “nomero” kelimesinden dilimize geçmiştir. Önce numara şekline gelmiş zamanla numara yapmak, numaradan hasta, numaracı gibi bugün Fransızların bile duyduklarında Fransız kalacakları pek çok deyimin içine girmiştir. CÜMBÜR CEMAAT: Bu ifadenin aslı cumhur-u cemaat iken zamanla garip bir şekilde cümbür cemaat olmuştur. Cumhur-u cemaat cemaat topluluğu manasına gelmektedir.

Osmanlı Devletinde Bir Üst Kurul Osmanlı Devleti, Meşrutiyet’in ilânından itibaren iki meclisli bir yönetim yapısına sahip olmuştur. Kanun teklifleri, ilk olarak halk tarafından seçilen Meclis-i Mebûsân’da görüşülürdü. Meclis-i Mebûsân’da kabul edilen teklifler, üyeleri Padişah tarafından seçilen Meclis-i A’yân’a sevkedilirdi. Bu sayımızda, bir nevi senato vazifesi gören Meclis-i A’yân’da görüşülen ve kabul edilen Dârü’l-Hikmeti’l-İslâmiye isminde bir üst kurulun tesisi hakkındaki kanun teklifi ile ilgili yazışmalara yer vereceğiz. Şeyhülislâmlık Makamına bağlı olarak kurulan Dârü’l-Hikmeti’l-İslâmiye, isminden de anlaşılacağı üzere, halkı İslâm dini hakkında bilinçlendirmek ve eğitmek üzere kurulmuştur. İleriki yıllarda taşra teşkilâtı da oluşturulmak istenen kurulun ömrü dört sene sürmüştür. Kurul, 1 başkan (reis) ve 9 üyeden (a’zâ) oluşmaktaydı. Kurulun tesisi ile ilgili yayınlayacağımız ilk vesika, Meclis-i A’yân’dan Sadrazamlık makâmına yazılan ve ekinde ilgili kanunun kabul edildiğine dair kararname bulunan vesikadır: 16 Cemâziye’l-evvel 1336 (28 Şubat 1918) tarihli vesika (BOA, İ..DUİT, 58/83): “Meclis-i A’yân Riyâseti Aded 166/80 Huzûr-u Sâmi-i Cenâb-ı Sadrazam’a Dâire-i Meşîhat’da bir Dâr’ül Hikmet’il İslâmiye te’sîsi ve Meclis-i Meşâyih’in tevsî’i ve müftülerin iki sınıfa tefrîki hakkındaki lâyiha-i kânûniyeye dâir Hey’et-i A’yânca kaleme alınan karârnâme ve teferruâtı leffen takdîm kılındı. Ol-bâbda emr u fermân hazret-i veliyyü’l-emrindir. 16 Cemâziye’l-evvel 1336 - 28 Şubat 1334 - Meclis-i A’yân Reîsi Kâtib-i Umûmî” 16 Cemâziye’l-evvel 1336 (28 Şubat 1918) tarihli vesikanın (BOA, İ..DUİT, 58/83) eki karârnâme: “Meclis-i A’yân Karârnâme Dâire-i Meşîhatta bir Dârü’l-Hikme te’sîsi ve Meclis-i Meşâyih teşkîlât-ı hâzırasının tevsî’i ve müftülerin iki sınıfa tefrîkı ile maâşlarının hadd-i lâyıkına iblâğı hakkında Hükûmetçe tanzîm ve Meclis-i Meb’ûsânca ta’dîlen bi’l-kabûl 7 Şubat 1334 tarih ve yedi yüz seksen iki numaralı tezkere ile irsâl olunan lâyiha-i kânûniye Meclis-i A’yân Adliye ve Mâliye Encümenlerinde tedkîk olunduktan sonra hey’et-i umûmiye-i a’yânda lede’l-müzâkere 25 Şubat 1334 tarihinde Meclis-i Meb’ûsânın ta’dîli vechle kabûl edilmiş olmakla Kânûn-u Esâsî’nin otuzuncu maddesi mûcibince muâmele-i lâzımesi îfâ ve ale’l-usûl Cerîde-i Resmiye ile i’lân edilmek üzere kuvve-i icrâiyeye tevdî’ olunur. 16 Cemâziye’l-evvel 1336 28 Şubat 1334 Meclis-i A’yân-ı Osmânî Meclis-i A’yân Reîsi … A’yândan Kâtib Fâik A’yândan Kâtib Nûrî” يايينلاياجغمز ايكنجي وثيقه  ايسه  دارالحكمة الاسلاميه نڭ مجلس اعيانجه  قبول ايديلن قورولوش قانوننڭ بولونديغي وثيقه در. بو وثيقه نڭ أكنده ، قورولڭ رئيس، اعضا و مأمورلرينڭ صاييلريني و معاشلرينڭ مقدارينى گوسترن جدول بولونمقده در: Yayınlayacağımız ikinci vesika ise Dâr’ül Hikmet’il-İslâmiye’nin Meclis-i A’yânca kabul edilen kuruluş kanununun bulunduğu vesikadır. Bu vesikanın ekinde, kurulun reis, aza ve memurlarının sayılarını ve maaşlarının miktarını gösteren cetvel bulunmaktadır: 13 Cemâziye’l-evvel 1336 (25 Şubat 1918) tarihli vesika (BOA, İ..DUİT, 58/83): “Meclis-i A’yân Lâyiha-i Kânûniye Lâyiha-i Kânûniyenin Meclis-i A’yân’da târih-i kabûlü: 13 Cemâziye’l-evvel 1336 ve 25 Şubat 1334 Birinci Madde: Dâire-i Meşîhat’ta hakâik-i dîniye ve meâli-i İslâmiye’yi neşr ve ta’mîm ile mükellef ve üç encümene münkasım bir Dârü’l-Hikmet’il-İslâmiye te’sîs olunmuştur. Dârü’l-Hikme’nin bir reîsi bulunur. A’zâsı bütçe ile kabûl edilecek tahsîsât dâiresinde bi’t-tedrîc tezyîd edilmek sûretiyle dokuzdan dûn ve yirmi birden efzûn olamaz. İkinci Madde: Meclis-i Meşâyih bir reîs ile yedi a’zâdan mürekkebdir. Üçüncü Madde: Dârü’l-Hikme ile Meclis-i Meşâyih’in rüesâ ve a’zâsıyla hey’et-i kalemiye ve hademesinin mikdâr-ı maâşâtını mübeyyen cedvel işbu kânûna merbûttur. Dördüncü Madde: Dârü’l-Hikme ve Meclis-i Meşâyih rüesâ ve a’zâsının vezâif ve evsâf-ı lâzımesi ve sûret-i intihâb ve ta’yînleri ile müftülerin terfî’ve zamm-ı maâşa nâiliyetleri nizâmnâme ile ta’yîn edilir. Beşinci Madde: Vilâyât ve elviye merâkiziyle memâlik-i ecnebiyede müstahdem müftüler birinci ve kazâ merâkizindekiler ikinci sınıf olup bulundukları mevâki’in ehemmiyetine ve kendilerinin kıdem-i hizmetine göre birinci sınıfın maâş-ı şehrîsi bin kuruştan üç bin kuruşa ve ikinci sınıfın maâşı altı yüz kuruştan bin kuruşa kadardır. Maâşât-ı mevcûdeye zamâim-i icrâsı ile hadd-i a’zâmîye iblâğı her sene bütçede fasl-ı mahsûsuna konulacak mebâliğin müsâid olmasına vâbestedir. Altıncı Madde: İşbu kânûnun hükmü bin üç yüz otuz dört sene-i mâliyesi Mart’ından i’tibâren mer’iyyü’l-icrâdır. Yedinci Madde: İşbu kânûnun icrâsına Şeyhü’l-islâm me’mûrdur. Meclis-i A’yân ve Meb’ûsân’ca kabûl edilen işbu lâyihanın mer’iyyetini ve kavânin-i devlete ilâvesini irâde eyledim. Fî 21 Cemâziye’l-ûlâ sene 1336 ve Fî 5 Mart sene 1334 Meclis-i A’yân Kâtib-i Umûmiliği Kâtib-i Umûmî  Şeyhü’l-islâm Musa Kâzım  Sadra’zam Mehmed Talat” 13 Cemâziye’l-evvel 1336 (25 Şubat 1918) tarihli vesikanın (BOA, İ..DUİT, 58/83) eki cetvel: (1)   “Meclis-i A’yân (2) Metn-i kânûnda mezkûr cedvel (3)  Dârü’l-Hikmet’il-İslâmiye (4) Şehrî Lira             Me’mûriyet                Aded (5) 100                        Reîs                          1 (6) 50                        A’zâ                          9 (7) 50                      Başkâtib                      1 (8) 10                Birinci Sınıf Kâtib            3 (9) 8                 İkinci Sınıf Kâtib              3 (10) 5                      Hademe                       3 (11)                Meclis-i Meşâyih (12)    50                       Reîs                           1 (13)     20                      A’zâ                           7 (14)     20                   Başkâtib                        1 (15)     8                        Kâtib                          1 (16)     5                      Hademe                       1

عزم ایدنجه  ياش درد اولمقدن چيقييور سزه ، ايلگينچ عثمانلي تركجه سي أوگرنمه  حكايه مي آڭلاتاجغم. امكلي صنديغندن امكلي اولدقدن صوڭره  بر بوشلغه  دوشمش گبي اولدم. نه  ياپابيليرم دييه  دوشونوركن، عقلمه  أونيورسيته  صيناولرينه  گيرمك گلدي. اسكيشهر آناطولي أونيورسيته سي آچيق أوگرتيم فاكولته سني قازاندم. أوڭجه  بورو يوڭتيمي ( أوڭ لسانس) صوڭره  ايشلتمه  فاكولته سي ( لسانس) و داها صوڭره  ده  اقتصاد فاكولته سني ( لسانس) بيتيردم. ٢٠٠٢ ييلنده  باشلادىغم بو يولجيلقده  - او زمان- ٦٢ ياشنده  ايدم. شو آنده  ٧٥ ياشنده يم. طبیعی بنم بو ياشمي گوز أوڭنه  آلان آناطولي أونيورسيته سي، بني اسكيشهره  دعوت ايدرك، بنمله  عبّاس گوچلينڭ ده  قاتيلديغي بر قونفه رانس گرچكلشديرديلر. ”بر داها أوگرنجی سچمه امتحاننه  گيروب ٤ ييللق ترك ديلي و ادبياتي بولومنه  گيرمك ايستييورم“ ديدم.  ”نه دن ترك ديلي و ادبياتي؟“ دييه  صورديلر. بن ده  ”او بولومي طوتديرابيليرم، آيريجه  او بولومده  عثمانلي تركجه سي درسنڭ اولديغني أوگرندم. غايه م عثمانليجه يي تام اولارق أوگرندكدن صوڭره ، عثمانلي آرشيولرينه  گيدوب اوراده  آراشديرمه  ياپمق. باقالم ’بز ارمنيلره  صوي قيريم ياپدقمي ياپمدقمي‘ دييه  برنجي ألدن أوگرنمك ايستييورم؛ اونڭ ايچون بو بولومي ايستييورم“ ديينجه ، صالونده كي يوزلرجه  كيشي قهقهه لرله  گولدي. بن  ده  ”سز گولڭ باقالم، درت سنه  صوڭره  گوروشورز“ ديدم. ديديگم گبي امتحانه  گيردم؛ او بولومي طوتديردم. شيمدي أوچنجي صنفه  گچدم. هدفمه  آديم آديم ياقلاشييورم. بو آراده  ٢٠١٣’ده  يايينه  باشلايان و هر ٣ آيده  بر چيقان عثمانلي درگيلريني آلدم. باشلادم چاليشمه يه . صوڭره  خيرات وقفنڭ ملّي اگيتيم باقانلغي ايله  دوزنله مش اولديغي قورسلره  - چيگلي ايثار درنگنه -  قيديمي  ياپديردم. بو آراده  عثمانليجه  درگيسنه  آبونه  اولدم. شيمدي هر آي أويمه  مننظمًا گلييور. درگي يي چيقارانلره  ده  بر تشكّر بورجم وار. بو درنكده   ١ و ٢ نجي قورلري بيتيردم. سرتيفيقه لريمي آلدم. سلام و سوگيلرله  محمد دڭز Azmedince Yaş Dert Olmaktan Çıkıyor Size, ilginç Osmanlı Türkçesi öğrenme hikâyemi anlatacağım. Emekli Sandığından emekli olduktan sonra bir boşluğa düşmüş gibi oldum. Ne yapabilirim diye düşünürken, aklıma üniversite sınavlarına girmek geldi. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesini kazandım. Önce BüroYönetimi (Ön Lisans) sonra İşletme Fakültesi (Lisans) ve daha sonra da İktisat Fakültesini (Lisans) bitirdim. 2002 yılında başladığım bu yolculukta -o zaman- 62 yaşında idim. Şu anda 75 yaşındayım. Tabi benim bu yaşımı göz önüne alan Anadolu Üniversitesi, beni Eskişehir'e davet ederek, benimle Abbas Güçlü'nün de katıldığı bir konferans gerçekleştirdiler. “Bir daha ÖSS’ye girip 4 yıllık Türk Dili ve Edebiyatı bölümüne girmek istiyorum” dedim.  “Neden Türk Dili ve Edebiyatı?” diye sordular. Ben de “O bölümü tutturabilirim, ayrıca o bölümde Osmanlı Türkçesi Dersinin olduğunu öğrendim. Gayem Osmanlıcayı tam olarak öğrendikten sonra, Osmanlı arşivlerine gidip orada araştırma yapmak. Bakalım ‘biz Ermenilere soy kırım yaptık mı yapmadık mı’ diye birinci elden öğrenmek istiyorum; onun için bu bölümü istiyorum” deyince, salondaki yüzlerce kişi kahkahalarla güldü. Ben  de “Siz gülün bakalım, dört sene sonra görüşürüz” dedim. Dediğim gibi imtihana girdim; o bölümü tutturdum. Şimdi üçüncü sınıfa geçtim. Hedefime adım adım yaklaşıyorum. Bu arada 2013’de yayına başlayan ve her 3 ayda bir çıkan Osmanlı dergilerini aldım. Başladım çalışmaya. Sonra Hayrat Vakfı'nın Milli Eğitim Bakanlığı ile düzenlemiş olduğu kurslara -Çiğli İsar Derneğine-  kaydımı  yaptırdım. Bu arada Osmanlıca Dergisine abone oldum. Şimdi her ay evime muntazaman geliyor. Dergiyi çıkaranlara da bir teşekkür borcum var. Bu dernekte  1 ve 2’nci kurları bitirdim. Sertifikalarımı aldım. Selam ve sevgilerle… Mehmet Deniz

عثمانلي آرمه سي ١٨ نجی عصر صوڭلرنده  ميدانه  گلمه يه  باشلايوب، قراقتريستيك أوزللكلريني ایكنجی عبدالحميد خان دورنده  قازانمشدر. بو دورده  دولتڭ عنصرلريني آرمه يه  يرلشديرمه  فكري أوڭ پلانه  چيقمشدي. سلطنت و اوردويي تمثيل ايدن موتيفلر قوللانيلمشدر. ونش موتيفي، پادشاهڭ گونشه  بڭزتيلمه سندن ايلري گلير. ٢- ایكنجی عبدالحميدڭ طغراسي. ٣- صورغوچلي صاريق: عثمان غازي يي و عثمانلي تختنى تمثيل ايدر. ٤- قالقان: اورته سنده  سیتيلیزه  ايديلمش بر گونش موتيفي وار. ١٢ ييلديز: روايته  گوره  بو ١٢ ييلديز ١٢ بورجی تمثيل ايدر. گونش بو برجلر أوزرنده  حركت ايدر. بويله جه  عثمانلي كائناتڭ مركزي عد ايديلمشدر. باشقه  بر روايته  گوره  عثمانلينڭ ١٢ ايالتنى تمثيل ايدر. ٥- عثمانلي سنجاغي: باغيمسزلغي سيمگه لر. ٦- مزراق: صوڭ دونم مزراقلي سواري آلايلريني رمز ايدر. ٧- تك طرفلي تبر (بالطه): تورن سلاحيدر. ٨- چفت طرفلي تبر: اوردوده  أوست دوزي گوروليلر طرفندن أوستونلك سمبولي اولارق قوللانيلمشدر. ٩- مزراق. ١٠- ال سپرلكلي تورن قیليجي: بو قيليچ قلاسيك ترك قیليجي اولمايوب، او دورده كي صوبايلر طرفندن قوللانيليردي. ١١- طوپ: طوپجي اوجاقلريني تمثيل ايدر. ١٢- قيليچ: گله نكسل ترك قليجي. ١٣- طوپ گله لري. ١٤- بوريزن: مودرن ميزيقه  طاقيمنڭ قوللانديغي چالغي آلتيدر. ١٥- ياي. ١٦- چاپه : عثمانلي دڭزجيلگنى تمثيل ايدر. ١٧- بركت بوينوزي: بوللغی، ئورتكنلگی و بركتلی عثمانلی طوپراقلرینی تمثیل ایدر. ١٨- خلافت سنجاغي: اسلامیته باغلیلغی تمثیل ایدر. ١٩- (أوستده ) قرآن كريم. (آلتده ) قانوننامه لر (بويله جه  دولتڭ عدالتنڭ عثمانلي يازيلي قانونلري و شريعت ايله  صاغلانديغي رمز ايديلييور) . ٢٠- ترازو: دولتڭ و سلطانڭ عدالتني تمثيل ايدر. ٢١- عصا و ششپر(آلتي ديليملي طوپوز) ششپر: اصالت و أوستونلگي رمز ايدر. عصا: حضرت موسينڭ عصاسني رمز ايدر. ٢٢- طوپلي طبانجه : ١٨٤٠’دن اعتبارًا بتون صوبايلرڭ قوللانديغي سلاحدي. عثمانلي اوردوسنڭ مودرنيزه  ايديلديگني رمز ايدن بر موتيف. ٢٣- قيليچ. ٢٤- چفت طرفلي تبر. ٢٥- سونگولي تفنك: نظام جديدله  برلكده  عثمانلي اوردوسنڭ اصل سلاحي اولمشدر. ٢٦- شفقت نيشاني: ١٨٧٨’ده  ایكنجی عبدالحميد خان طرفندن احداث ايديلمش اولوب؛ صواش زماننده ، بيوك آفتلرده  دولته ، ملّته  خدمت ايدن قادينلره  ويريليردي. ٢٧- مجيدي نشاني: بش آيري درجه سي واردركه  كيشينڭ باشاريلري آرتدقجه  بر أوست درجه سي ويريليردي. أوست درجه  ويريلنجه  آلت درجه  گري آلينيردي. صواشلرده  أوستون باشاري گوسترن عسكرلره  ويريليردي. ٢٨- نيشان افتخار: سلطان عبدالمجيد دونمنده  احداث ايديلمشدر. أوست دوزي دولت خدمتليلري و عسكرلره  ويريليردي. ٢٩- نيشان عثماني: سلطان عبدالعزيز خان طرفندن ١٨٦٢’ده  احداث ايديلمش اولوب، دولت خدمتنده  أوستون باشاري صاغلايانلره  ويريليردي. ٣٠- نيشان عالی امتياز: دولت آدينه  فائده لي ايشلرده  بولونمش علم آدملري، اداره جي و عسكرلره  ويريلمك أوزره  ١٨٧٦’ده  ایكنجی عبدالحميد خان طرفندن احداث ايديلمشدر.

Mülâkat: Eski Kültür Bakanı İsmail KAHRAMANMülâkatı Yapan: Metin UÇAR كولتور اسكي باقاني اسماعيل قهرمان - ملاقات: متین اوچار صايين باقانم، سزي قيصه جه  طانييابيليرمي يز؟ سزي البته  هركس طانييور اما گنجلرڭ ده  طانيمه سي ايچون سز كنديڭزي ناصل طانيتيرسڭز، ناصل آڭلاتيرسڭز؟ ١٩٤٠ ريزه  طوغوملي يم. چوجقلغم ايلك، اورته ، ليسه  ١ و ٢ نجی صنف قره بوكده  اولدي. بابام تجارتده يدي. ليسه  صوڭي استانبوله  نقل ايتديگمز ايچون حيدر پاشا ليسه سني بيتيردم. استانبول أونيورسيته سي حقوق فاكولته سنه  گيردم. حقوق فاكولته سي طلبه  جمعيتي باشقانلغي ياپدم. ١،٥ ييل ملّي ترك طلبه  برلگي گنل باشقانلغي ياپدم ٢،٥ ييل (١٩٦٧-١٩٦٩) . بالاخره  ملّي نظام پارتيسي قورولوشنده  بولوندم. ١٩٩٥-١٩٩٩ دونمنده ، استانبول ١ نجی بولگه دن رفاه پارتيسندن ملّت وكيلي اولدم. ٥٤ نجی حكومت دونمنده  ده  كولتور باقانلغي گورونده  بولوندم. صوڭره كي دونمده ، سياسي فعاليتلر اورتاق قبه يسه  اونلري آياقده  طوتاجق ستونلردر. او ستونلرده  طوپلومي سيويل طوپلوم اولارق قبه يي دستكله مه سي گركييور، او چاليشمه لري يوروته يم ديدم. ملّي ترك طلبه  برلگي درنگمز، جمعيت فعاليتلري طولاييسيله  بزي وقف قورمه يه  گوتوردي. برلك وقفي اسميله  قورولان وقفمز، بوگون چاليشمه لرينه  دوام ايدييور. كولتوريمزده  آيري بر يري وار، او فعاليتلري سورديرويورز. صايين باقانم، سز تركيه ده  - دولت طرفنده - عثمانليجه  فعاليتلرينی باشلاتان ايلك كيشيسڭز. چوق أونملي بر قاتقيڭز وار.  بيلديگم قدريله  ايلك دفعه  ملّي ترك طلبه  برلگنده  باشلادى بو فعاليتلر. صوڭره سنده ، ٩٧’ده  كولتور باقاني اولديغڭز دونمده ، خيرات وقفيله  ياپيلان پروطوقول ایله  دوام ايتدي. بو سورجي آڭلاتابيليرميسڭز؟ خيرات وقفنڭ تمل ديركلرندن اولان احمد سميزله  آرقداشلغم ١٩٦٥’ده  باشلار. ملّي ترك طلبه  برلگي دونممز چوق شعشعه لي بر دونمدر. چوق اجراآت ياپديغمز بر دونمدر. ركوعده  و سجده ده  اولان طوپلومڭ قيامه ، آياغه  قالقمسي حادثه سني صاغلايان، برچوق چاليشمه نڭ ياپيلديغي بر دونمدر. او دونمده  احمد سميز بك ده  باصين يايين مديريمزدي. ملّي گنجلك دييه  بر درگي چيقارييوردق. او گونلرده  آزدق اما اينانچ جهتنده  محكمدي. گوزل چاليشمه لر ياپدق. صوڭره  - باقانلغم صيره سنده - احمد بگله  عثمانليجه  قورس پروژه سني حياته  گچيردك. كندي كولتوريمزه  يبانجي قيلينمشدق. كندي آلفابه مزڭ طيشنده  بر آلفابه  گلدي و بر گيجه ده  بتون ملّت جاهل اولدي. كيمي مدرّس، كيمي مهندس، كيمي دوقتور، كيمي رنجبردي. بر صباح قالقيلديكه  لاتين حرفلري گلمش. حرف انقلابي، ١٩٢٣ اختلالنى ياپانلرڭ چوق بيوك بر خطاسيدر. نيجه  ال يازمسي كتابلريمز، درين كولتوريمز بوگون رافلرده ، دپولرده  چورومكده در. صباح قالقييورسڭز، هركس ايلك اوقوله  باشلامه  چاغنده … انقلابلر آراسنده كي اڭ بيوك تخريباتي ياپان، حرف انقلابيدر. بز بيلمييورز او اسكي كتابلري. اون بيڭلرجه  اسكي كتاب وار. قبر طاشلريني اوقويامييورز. عثمانليجه نڭ سیته نو گبي اولان گوزل امكاننى غائب ايتدك. دقّت ايديڭز، حرف انقلابي ياپيلمش اولمه سنه  رغمًا، اوني ياپان قادرو هپ اسكيمز يازي يي قوللانمشلردر. عثمانليجه  چوق راحت اوقونور، چوق راحت يازيلير. چوق فائده ليدر. البته  كندي كولتوريمزه  اینه بيلمك ايچون، او اثرلري اوقويابيلمه مز ايچون عثمانليجه  قورسلري شرط. خيرات وقفي -للّٰه راضي اولسون- بو ساحه ده  فوق العاده  بيوك چاليشمه لر ياپييور. كندي كولتوريمزه  اولاشمه نڭ يولي بو؛ چوق أونمليدر، چوق مهمدر. بز باقانلغمز دونمنده ، خيرات وقفيله  ياپديغمز پروطوقول ایله ، عثمانليجه  قورسني ٥٢ يرده  آچدق. و ٣٩٠٠ كيشي مأذون اولدي. اللّٰه، بتون خدمت ويرنلردن راضي اولسون. ذاتًا خيرات وقفنى قوران خسرو افندي اسمي، سمبول بر اسمدر. بديع الزمانڭ او بيوك خدمتلرينڭ دوامنده  بر وسيله در. هيچ بر تجاري غايه  گوتمدن، صرف اللّٰه رضاسي ايچون چاليشان بر وقفدر. خلفم اولارق گلن ايستميخان طالايڭ ايلك ياپديغي اجراآت، ١ تمّوزده ، ١٠٢ يرده  باشلاياجغمز قورسلرڭ صوڭه  ايرديريلديگي و پروطوقولڭ حكمسز اولديغي حقّنده در. ايستميخان بك ايي بر آدمدي اما قونژونكتور او قراره  واردیردي. غريب، او قورسلرڭ ابطالنڭ يازيلديغي يازيدن تام ١٥ گون صوڭره ، ١٥ تمّوزده  خارویرد أونيورسيته سي باندرمه ده  عثمانليجه  قورسي آچدي. كنديمزه  نه دن بو قدر قارشي يز؟ بوندن سيلكينمه مز لازم. بو سيلكينمه يي بوگون گورويورز. اگيتيمده  بوڭا عائد يڭيلكلر اولدي. حمله لر اولدي و شيمدي يينه  خيرات وقفي، ملّي اگيتيم باقانلغي و گنجلك سپور باقانلغيله  ياپديغي پروطوقوللرله ، بزم او ٤ بيڭلي ٦ بيڭلي رقملريمزي ٢٠، ٣٠’لره  قاتلادي. چوق فائده لي اولدي. بو يولده كي غيرتي گوسترن باش باقانمزي ده  تبريك ايتمه مز لازم. طيّب بك، دعواسنڭ، دعوانڭ فرقنده  اولان بر انساندر. تركيه  ساده جه  كندينڭ دگل، كولتور جغرافيه سنڭ ده  أوڭدري بر ئولكه در. بو خدمتلر، ان شاء اللّٰه بزي داها أوته لره  طاشيياجقدر. سزه  صيقلقله  صورمشلردر محتملاً، او دونمده  ياپيلاجق برچوق كولتورل فعاليت واركن نه دن عثمانليجه ؟ اسماعيل قهرمان، نه دن عثمانليجه يي أوڭه  چيقاردي او دونمده  و انسانلرڭ عثمانليجه  أوگرنمه سنه  سبب اولدي؟ شيمدي كولتوري قيصه جه  تعريف ايده يم. كولتور أشيتدر دين. آمريقه لي صوسيولوغ قومت ، كولتوري بويله  طانيملار. كولتور، ديندر دير. و كولتور، حياتڭ كنديسيدر. انسان طوغومندن ئولومنه  قدر گچن زمانڭ آدينه  كولتور ديرلر. كولتورسز هيچ بر انسان يوقدر. بوگون كولتوري معلومات صاحبي اولمقله  قاريشديرييورلر. طوغان چوجغڭ قولاغنه  اوقونان اذان ده  كولتوردر. سنّت ده  كولتوردر. اولنمه  مراسمي ده  كولتوردر. حياتڭ تمامي كولتوردر. كولتورڭ تملي ده  ديندر. بر بنانڭ ٣ نجی قاتنده  اولابيلمه ڭز ايچون تملنڭ صاغلام اولمسي لازم. تملمز عثمانليجه در، قرآن يازيسيدر. كنديمزه  دونمه مزڭ وسيله سيدر. بز لاتين دگلز. بز آلمان دگلز. بز روس دگلز. يارين بر اختلال ياپيلسه  كيريل آلفابه سنه  گلڭ دينيلسه ، دوشونيڭز تركيه  نه  طورومه  دوشر؟ شيمدي يرلشمش حرفلر وار؛ لاتين آلفابه سي. بو دوام ايده جك، بو قدر اثر يايينلاندي؛ اما تملده كي، كوكده كي آلفابه مزي بيلمه مز گركيركه  كندي كولتوريمزي أوته له ميه لم. و بر كولتور امپرياليزمنه  تابع اولمايالم. كولتور امپرياليزمنه  اسير اولمايالم. بونڭ تملي، يازيدن گچييور. لاف اوچار، يازي قالير. بو يوزدن چوق أونمليدر. بز بو فعاليتلر يوروركن شویله سوزلرله  ده  قارشيلاشييورز. سز عثمانليجه يي خلقڭ أوڭنه  قويديڭز و ادّعا ايدييورسڭز، ”عثمانليجه  أوگرنمك قولاي گرچكدن زور دگل“. بونڭله  ده  بر طلب اولوشديریيورسڭز؛ ايي ده  عثمانليجه يي ملّت أوگرنسه  نه  أوگرنمه سه  نه . سز كولتور باقاني گوزلگيله ، اوني گورن بريسي اولارق نه لر سويلرسڭز. نيیه  أوگرنسين ملّت عثمانليجه يي؟ تاريخنى أوگرنمسي ايچون أوگرنسين. اثرلري بيلمسي ايچون أوگرنسين. آنا كتابي قرآن كريممزي اوقويابيلمسي ايچون أوگرنسين. ماضي يي بيلمسي ايچون أوگرنسين. ماضيسي اولمايانڭ كوكي يوقدر. كوكي اولمايان، صاقسيده كي چيچكدر. كوكمزي بيلمه مز الزمدر. بوگون دنيا بر لسانله  اكتفا ايتمييور. بو آلانده  چشيتلي بولوملر و بريملر وار. اوت، بز بر آلفابه يي بيراقوب ئوبور آلفابه يه  گچمك گبي بر نقطه ده  اولمييورز، اما بزم كندي آلفابه مزي ده  بيلمه مز گركديگنه  اينانييورم. كوكمزي بيلمه مز آچيسندن عثمانليجه  لزومليدر. بوڭا نه  لزوم وار ديينلر، پوزيتيويزمڭ، دنيويلگڭ تأثيرنده  قالمش كيشيلردر. شو طرفي ده  وارمي: كولتورل آڭلامده  انسانلره  بر شيلر قاتابيلمك، زنگين بر قايناقدن بسلنمه نڭ أوروني اولارق اورته يه  چيقار. بوگون بو قونوده  براز قيصيرمي يز عجبا؟ هم يازيمزي بر طرفه  بيراقدق، هم كلمه لريمزي. انسانڭ مرامنى افاده  ايده بيلمه سنده  آراچ اولان كلمه لر نه  قدر آزاليرسه  كنديمزي او قدر افاده  ايده مه يز. كنديمزي ايي افاده  ايده مزسه ك، او قدر بربريمزه  گيررز. انگليزجه ده  ٢٠٠ بيڭڭ أوزرنده  كلمه  وار. عثمانليجه ده  ١٦٠ بيڭڭ أوزرنده  كلمه  واردر. بوگون ٦ بيڭ جوارنده  كلمه يله  قونوشور يازار اولدق. او يوزدن سوركلي يبانجي كلمه لري قوللانييورز. غريب، ترك ديل قورومي آري تركجه  دييه رك، أوز تركجه  دييه رك كلمه لري آتدي. فارسجه  كلمه يي آتدي. عربجه  كلمه يي آتدي. اويسه  كلمه لر ئولكه لره  بڭزر. فتح ايدرسه ڭز سزڭدر. سزه  عائددر آرتق بو كلمه لر. نیيه  آتييورسڭز، داها چوغالتڭ؛ بو كلمه لري آڭلايابيلمه مز، آشابيلمه مز لازم. آرشيويمزه  گيريڭز باقالم، قاچ كيشي قالدي اسكي آرشيولري اورته يه  قويابيله جك، يوق. عثمانليجه يي بيلن يوق. بر خزينه در آرشيولريمز؛ بيوك شانلي بر دولتز بز، بر جهان دولتي يز. طوپراقلري ٢٠ ميليون متره  قاره يه  چيقمش، ٣ قطعه ده  ٧ دڭزده  حاكم اولمش بر دولتز. بونڭ ميراثنى طاشييورز. او ميراثڭ يوكي، شرفي بزه  عائددر. دنيا بزي بكلييور. ٢٠١٣ سنه سنده  كندي كولتور جغرافيه مزده  ياپديغمز طيش يارديملر ٣ ميليار دولار اولمش. دون ”لوكسمبورغ بزه  بر ميليون دولار پاره  ويرسين“ ديين تركيه دن گلديگمز نقطه يه  باقين. اصلمزه  دونرك بو اولويور؛ ماضيمزي، عرفانمزي، حرصمزي بيلمكله  ممكن اولويور بونلر. ملّي اگيتيم باقانلغنڭ، گنجلك سپور باقانلغنڭ بو نقطه ده  ياپديغي قورسلر وار. زنگين بر آلانه  ياييلمش، مخاطبلري چوغالمش، اوقوللرده  سچمه لي درس اولديغي؛ شو آن أوگرتمنلرڭ اگيتيملري دوام ايدييور. فرقلي قوروم و قورولوشلرله  بو چاليشمه لر آرتارق دوام ايدييور. بو گلينن نقطه لرده كي چاليشمه لري ناصل گورويورسڭز؟ چوق ممنونم. كتابمزدن اوزاقلاشديريلان بر طوپلومدن، كتابنه  قاووشان بر طوپلوم حالنه  گلدك. انسان بر باشقه سنڭ كيملگيله  ياشاياماز. هركس كندي كيملگيله  ياشار؛ تاريخيله ، شخصيتيله ، ماضيسيله ، ادبياتيله . . . كنديمزه  دونديگمز زمان داها أوته لره  گيدرز. داها گوچلي اولورز. غوغالردن ده  واز گچرز. غوغاجي بر طوپلومده يز شو آنده . اسكي يي أوگرندكجه ، او گونلرده كي حياتي بيلدكجه ، او اردملري فضيلتلري أوگرندكجه ، بز ده  اونلره  بڭزه مك غيرتنه  گيررز. بوگون سز اولسه يديڭز ويا سزه  دانيشيلسه يدي ”داها نه لر ياپيلابيلير“ دينيلسه يدي، نه لر توصيه  ايدرديڭز؟ بوني گليشديرمك، داها أوته يه  طاشيمق گركير. كندي تاريخمزه  كوسز بز. بعض كتابلر واردر؛ عائشه  حر ”أوته كي تاريخ“ دير؛ مصطفي مفتي اوغل الاون ”يالان سويله ين تاريخ اوتانسين“ دييه  كتابي وار. تاريخمزي، گرچك تاريخمزي أوگرتمه مز لازم. گنجلريمزه  بيلديرمه مز لازم. اكسيگيله  آرتيسيله  كنديمز اولمه مز لازم. صايين باقانم، سز بو ايشڭ هم هيجاننى ياشامش هم ده  چله سني چكمش بريسيسڭز. بوگون ٢٠١٣’دن اعتبارًا عثمانليجه  بر درگي يايينلانييور و شو آنده  سزڭله  روپورتاژ ياپييورز. ناصل بر دويغو بو حال؟ بيوك گليشمه . ماشاء اللّٰه فوق العاده  بر قادرو، غايت ايي بر چاليشمه  ياپييورسڭز. چوق گوزل، چوق ممنون اولدم. بتون امك ويرنلري تبريك ايدييورم. شخصڭزده  ديگر بتون آرقداشلره  باشاريلر ديلييورم. صايين باقانم، اوقويوجيلريمزه ، عثمانليجه  سوداليلرينه  صوڭ اولارق نه لر سويله مك ايسترسڭز؟ يوجل چاقماقلينڭ قورولوش فيلمنده  اورخان غازي، ياتاقده  خسته  ياتان باباسي عثمان غازي يه  دييوركه  ”بابا، بروسه يي آلدق.“ عثمان غازينڭ جوابي شو؛ ”داها أوته لره ، داها أوته لره !“ ايده آل آرتق صوڭسزده ؛ اولاشيلاماز اما ياقلاشيلير. تبريك ايدييورم، يوله  دوام. بز تشكّر ايدييورز، اللّٰه راضي اولسون. گلينن بو نقطه ده  بز، هم سزلرڭ او چاليشمه لرندن گوچ آلييورز هم ده  او گون آتيلان آديملر اولماسه يدي بوگونڭ اولماياجغنى چوق ايي بيلييورز. بو نقطه دن طولايي ده  هر زمان سزلره  متشكّرز. بو بر نصيب، جناب حقّ نصيب ايتدي. اوندن طولايي چوق بحتيارم. اللّٰه، بتون امك ويرنلردن، خصوصًا بو ايشڭ چله سني چكن خيرات وقفندن راضي اولسون.

Osmanlıca yazabilmek için kök ve eklere ait bazı kuralları şimdiye kadar öğrendik. Bazı kuralların varlığı ise kök ve eklerin birleşmesinde önemli olacaktır. Şimdi bu kuralları öğrenmeden önce önceden öğrendiğimiz bir kısım kaideleri hatırlayalım. 1. Aşağıdaki harfler, kendinden sonra gelen harflerle birleşmezler. 2. Kendinden sonra gelen harflere birleşmeyen bir harfle biten bir kelime, ek almaya devam ettiğinde gelen hece, a. Açık hece ise okutucu alır. b. Kapalı hece ise okutucu almaz. Aşağıdaki kelimeleri siz yazınız. Kendinden sonraki harflere birleşen harflerde durum aynı değildir. Açık hece de olsa okutucu gelmez.   Aşağıdaki cümleyi Osmanlıca olarak yazınız   Güneş batmak üzere. Dağların ardına akıyor. Onu karanlık kovalıyor. Birazdan göz gözü görmeyecek. Işıkların yanmadığı bir gece düşünsenize. Düşünmesi bile zorluyorsa sizi, varın gerisini siz ne yapın. Cırcır böceklerinin sesi değil mi o? Ses bile varlıktan. Birilerinin var olduğunu bilmek sevindiriyor bizleri. Kimse yoksun olmasın. Yalnız kalmasın. Gönlünüz iyi olsun. Gününüz aydınlık. Geceniz birlikte. Sağlamız deyin. Çünkü biriz, beraberiz. Sesimize ses verin. Sesinizi bize işittirin. Nasıl da geçmiş dakikalar. Bakın güneş doğuyor. Onu ışık takip ediyor. Herkes burada mı? Haydi hep beraber el sallayın.                                             C E V A P                                               

ياز تعطيلنده  عثمانليجه  برقاچ گون صوڭره  اوقوللر قاپاناجق. چوجقلريمز شيمديدن تعطيل پلانلريني ياپمش اولمليلر. بو دونم ظرفنده  چاليشمه  پلانلري ياپانلر ده  وار هيچ شبهه سز. ياز تعطيلي افاده سي يالڭزجه  ملّي اگيتيم باقانلغنڭ مفردات ترمينولوژيسنده  قارشيلغي اولان بر كلمه . اويسه  بز بتون ملّت اولارق اوني گرچكدن بر تعطيل (عطالت، مسكينلك، طوراغانلق، حركتسزلك وس. ) اولارق آلغيلامه يه  هوسلي يز. چوجقلريمزڭ ده  درت آيلق قوجه  بر زمان ديليمنى هايلازلق ايدرك گچيرمه لرينه  مع الاسف گوز يومويورز. حالبوكه  بو باشي بوشلقدن اونلر ده  ممنون دگللر، عطالتدن چوجقلريمز و گنجلريمز ده  شكايتجي. بعض آننه  بابالر طورومڭ فرقنده لر. اوقوللرڭ قاپانديغي گوندن اعتبارًا چوجقلرينڭ گله جگي ايچون بر پلان ياپييورلر و چوق اصابتلي بر قرارله  چوجقلري يا بر درسخانه  قورسنه ، يا بر صنعت آتوليه سنه  يا ده  بر زناعت مساعيسنه  يوڭلنديرييورلر. بنم سزه  توصيه  ايده جگم قورس ايسه  بونلردن براز فرقلي اولاجق. گرچه  بو قورس گنجلريمزه  و چوجقلريمزه  پاره  قزانديرماياجق، درسلريله  علاقه لي بيلگيلر ده  قزانديرماياجق؛ اما امين اوليڭز بو قورس اونلره  قوص قوجه  بر كيملك قزانديراجق. اونڭ ايچون بنجه  سز بو ياز چوجقلريڭزي آتالرينڭ ديليني أوگرنه بيله جكلري بر عثمانليجه  قورسنه  گوندريڭز. أوسته لك بو قورس بر يبانجي ديل گبي ايكي سنه ،SBS  ويا ÖSS گبي قورلر ياخود دونملر بويي سورمز. درت آيلق ياز موسمنده  أوگرنيلوب بيتيريلير. بو سويله دكلرمدن طولايي بعض چوره لرڭ شيمدي بني گريجيلكله  صوچلاياجقلريني بيلييورم. اولسون. بلكه  بورادن يوله  چيقارق اونلر ده  چوجقلريني باتي ديللرندن برينى أوگرنمك أوزره  بر قورسه  يازديرمقده  عجله  ايدرلر. زيرا بن هركسڭ بر يبانجي ديلي، أوزللكله  ده  انگليزجه يي ايي أوگرنمه سندن يانايم. تركجه  بيلينجي آيري، يبانجي ديل أوگرنوب دنيا وطنداشي اولمق آيريدر چونكه . گل گله لم بر ترك چوجغنڭ عثمانليجه  بيلمدن ياشامه سي، بڭا گوره ، اكسيك ياشامق صاييلير. يبانجي ديل انساني چوغالتير اما آتالرينڭ ديلني بيلمك انساني تماملار. بو باقيمدن عثمانلي تركجه سني بيلمك، آيدين اولمه نڭ ده  گركلرندن بريدر. اسكي حرفلري أوگرنن انسان همن أورومجك قفالي اولماياجغي گبي آرتق طوپلومڭ پك چوق كسيمي عثمانليجه  تركجه سني بيلمه نڭ ضرورتندن بحث ايتمكده در. بوڭا رغمًا أوگرنمه مكده  و چوجقلرينه  أوگرتمه مكده  ديرننلر مع الاسف چوغونلقده در. أوسته لك اونلر بوني مودرنلك آدينه  ياپمقده درلر. نه يسه كه  بن بونلره  فضله  أونم ويرمييورم. چونكه  اونلره  گوره  مودرن انسان بويله  گري فكرلرله  اوغراشمامليدر. چونكه  اونلره  گوره  مودرن اولان شي هركسه  پارماق ايصيرتمليدر. مثلا صورسه ڭز، معناسي اولمايان هذيانلر مودرن شعر، آڭلاشيلمازلغي أوڭ پلانده  اولان روحسز ياپيت مودرن صنعت، ايكي كره  ايكي يدي ايدر صاچمه لغي مودرن ماتماتيك، ""بر شي مادامكه  گوزلدر، او حالده  چركينڭ ضدي دگلدر! "" أوڭرمه سي مودرن منطق، اينترنتده كي - كه  تام بر بيلگي چوپلگيدر- اوقوديغي بر يوروم أوزرينه  آتالرينه  سوگمك مودرن تاريخ، صلوغان ايدينمه يي بيلگي ايدينمه يه  يگله ين اوچوق چوجقلر ده  مودرن گنجلكدر. ايسترسه ڭز شيمدي او مودرن گنجلگي يتيشديرن ابوينلر أوزرينه  بر ميزانسن اويديرالم: بر آننه  اولارق اوقوللرڭ قاپانديغنڭ ايرته سي گوني قيزيڭزي انگليزجه  قورسنه  باشلاتديڭز دييه لم. صاغده كي قومشوڭزڭ خانمي صولده كيله  شويله  قونوشويور اولاجق: - هو! قومشو! واللّٰه قيصقاندم شو قاديني! قيزيني انگليزجه  قورسنه  يازديرمش. هم ده  هيچ وقت غائب ايتمدن! جانم ايشته  بويله  اولملي انسان. - طوغري دیرسڭ قومشو! چوجقلريمزڭ گله جگنى كاشكه  بز ده  بويله  پلانلايابيلسه يدك! اما نرده  گزر، باباسي ايلگيلنمييوركه . آيول بنم ده  زمانم يوق. - واللّٰه گيدوب شو قاديني تبريك ايده سم گلييور اما. . . شيمدي ميزانسنده  كوچك بر دگيشيكلك ياپالم و سز اوقوللرڭ قاپانديغنڭ ايرته سي گوني قيزيڭزي عثمانليجه  قورسنه  باشلاتمش اولڭ. بو سفر ده  صاغده كي قومشوڭزڭ خانمي صولده كيله  شويله  قونوشويور اولاجقدر: - هو! قومشو! واللّٰه انسان سيڭير اولويور جانم! شو يان قومشودن بحث ايدييورم. قيزيني عثمانليجه  قورسنه  يازديرمش. جانم چوجق سكز آيدر ذاتًا اوقوله  گيدوب گلييور، قفاسي يورولدي زواللينڭ. آزيجق ديڭلنسه  اولمازمي؟ هم نه يمش او بو چاغده  اسكي يازي فلان!. . - طوغري دیرسڭ قومشو! چوجغڭ قفاسني أورومجك فكرلرله  طولديراجق. هيچ ده  أويله  گري قفالي برينه  بڭزه مييوردي اما ديمككه  انسانڭ آلاجه سي ايچنده . . . - شيطان دييور، قالق گيت، چوجغنه  آجيمييورميسڭ دييه  حساب صور شو قاديندن. . . - آه ه ! آه! نه  گونلره  قالدق! اوت! مع الاسف ئولكه مزده  طوروم بودر و سز صاقين گورونتويه  آلدانمايڭ. چوجقلريڭزي عثمانليجه  قورسنه  گوندرڭ و اونلره  بو ياز كنديلريني هديه  ايدڭ. يوقسه  أوز چوجغڭزي ملّي كتبخانه سنده  بولونان آنا اثرلري اوقومقدن محروم ايدرك جاهل بيراقمش اولاجقسڭز. اويسه  سز اونلره  عثمانليجه  أوگرته رك گنلريني طاشيدقلري بيوك يازارلرڭ قاپيلرينى آچابيلير و اوزاقلرده  اونوتوب غائب ايتدكلري گوزللكلرله  يڭيدن قارشيلاشمه لرينه  امكان حاضرلايابيليرسڭز. قورقمايڭ، قارشيلاشدقلري گوزللكلر اونلري گري يه  گوتورميه جك، بالعكس گله جگه  يوروركن داها امين آديملرله  و كنديلرينه  گوگنله  يورومه يي أوگرته جك. كندي ديللرينڭ، كولتورلرينڭ، مدنيت زنگينلكلرينڭ فرقنه  وارمه لرينى صاغلاياجق. يوزلرينه  گولومسه مه لر گله جك، گوڭللرينه  اصيل رنكلر و دسنلر ياڭسيياجق. چوجقلريڭزه  عثمانليجه  أوگرتمكدن غوجونمايڭ آرتق. ييللردن قاچده يز اللّٰه عشقنه ؟! اسكندر پالا Birkaç gün sonra okullar kapanacak. Çocuklarımız şimdiden tatil planlarını yapmış olmalılar. Bu dönem zarfında çalışma planları yapanlar da var hiç şüphesiz. 'Yaz tatili' ifadesi yalnızca Milli Eğitim Bakanlığı'nın müfredat terminolojisinde karşılığı olan bir kelime. Oysa biz bütün millet olarak onu gerçekten bir tatil (atalet, miskinlik, durağanlık, hareketsizlik vs.) olarak algılamaya hevesliyiz. Çocuklarımızın da dört aylık koca bir zaman dilimini haylazlık ederek geçirmelerine maalesef göz yumuyoruz. Halbuki bu başıboşluktan onlar da memnun değiller, ataletten çocuklarımız ve gençlerimiz de şikayetçi. Bazı anne babalar durumun farkındalar. Okulların kapandığı günden itibaren çocuklarının geleceği için bir plan yapıyorlar ve çok isabetli bir kararla çocukları ya bir dershane kursuna, ya bir sanat atölyesine ya da bir zanaat mesaisine yönlendiriyorlar. Benim size tavsiye edeceğim kurs ise bunlardan biraz farklı olacak. Gerçi bu kurs gençlerimize ve çocuklarımıza para kazandırmayacak, dersleriyle alakalı bilgiler de kazandırmayacak; ama emin olunuz bu kurs onlara koskoca bir kimlik kazandıracak. Onun için bence siz bu yaz çocuklarınızı atalarının dilini öğrenebilecekleri bir Osmanlıca kursuna gönderiniz. Üstelik bu kurs bir yabancı dil gibi iki sene, SBS veya ÖSS gibi kurlar yahut dönemler boyu sürmez. Dört aylık yaz mevsiminde öğrenilip bitirilir. Bu söylediklerimden dolayı bazı çevrelerin şimdi beni gericilikle suçlayacaklarını biliyorum. Olsun. Belki buradan yola çıkarak onlar da çocuklarını Batı dillerinden birini öğrenmek üzere bir kursa yazdırmakta acele ederler. Zira ben herkesin bir yabancı dili, özellikle de İngilizceyi iyi öğrenmesinden yanayım. Türkçe bilinci ayrı, yabancı dil öğrenip dünya vatandaşı olmak ayrıdır çünkü. Gel gelelim bir Türk çocuğunun Osmanlıca bilmeden yaşaması, bana göre, eksik yaşamak sayılır. Yabancı dil insanı çoğaltır ama atalarının dilini bilmek insanı tamamlar. Bu bakımdan Osmanlı Türkçesi'ni bilmek, aydın olmanın da gereklerinden biridir. Eski harfleri öğrenen insan hemen örümcek kafalı olmayacağı gibi artık toplumun pek çok kesimi Osmanlıca Türkçesi'ni bilmenin zaruretinden bahsetmektedir. Buna rağmen öğrenmemekte ve çocuklarına öğretmemekte direnenler maalesef çoğunluktadır. Üstelik onlar bunu modernlik adına yapmaktadırlar. Neyse ki ben bunlara fazla önem vermiyorum. Çünkü onlara göre modern insan böyle geri fikirlerle uğraşmamalıdır. Çünkü onlara göre modern olan şey herkese parmak ısırtmalıdır. Mesela sorsanız, manası olmayan hezeyanlar modern şiir, anlaşılmazlığı ön planda olan ruhsuz yapıt modern sanat, iki kere iki yedi eder saçmalığı modern matematik, "Bir şey mademki güzeldir, o halde çirkinin zıddı değildir!" önermesi modern mantık, internetteki -ki tam bir bilgi çöplüğüdür- okuduğu bir yorum üzerine atalarına sövmek modern tarih, slogan edinmeyi bilgi edinmeye yeğleyen uçuk çocuklar da modern gençliktir. İsterseniz şimdi o modern gençliği yetiştiren ebeveynler üzerine bir mizansen uyduralım: Bir anne olarak okulların kapandığının ertesi günü kızınızı İngilizce kursuna başlattınız diyelim. Sağdaki komşunuzun hanımı soldakiyle şöyle konuşuyor olacak: - Huuu! Komşu! Vallahi kıskandım şu kadını! Kızını İngilizce kursuna yazdırmış. Hem de hiç vakit kaybetmeden! Canım işte böyle olmalı insan. - Doğru dersin komşu! Çocuklarımızın geleceğini keşke biz de böyle planlayabilseydik! Ama nerde gezer, babası ilgilenmiyor ki. Ayol benim de zamanım yok. - Vallahi gidip şu kadını tebrik edesim geliyor ama... Şimdi mizansende küçük bir değişiklik yapalım ve siz okulların kapandığının ertesi günü kızınızı Osmanlıca kursuna başlatmış olun. Bu sefer de sağdaki komşunuzun hanımı soldakiyle şöyle konuşuyor olacaktır: - Huuu! Komşu! Vallahi insan sinir oluyor canım! Şu yan komşudan bahsediyorum. Kızını Osmanlıca kursuna yazdırmış. Canım çocuk sekiz aydır zaten okula gidip geliyor, kafası yoruldu zavallının. Azıcık dinlense olmaz mı? Hem neymiş o bu çağda eski yazı falan!.. - Doğru dersin komşu! Çocuğun kafasını örümcek fikirlerle dolduracak. Hiç de öyle geri kafalı birine benzemiyordu ama demek ki insanın alacası içinde... - Şeytan diyor, kalk git, çocuğuna acımıyor musun diye hesap sor şu kadından... - Aaah! Ah! Ne günlere kaldık! Evet! Maalesef ülkemizde durum budur ve siz sakın görüntüye aldanmayın. Çocuklarınızı Osmanlıca kursuna gönderin ve onlara bu yaz kendilerini hediye edin. Yoksa öz çocuğunuzu milli kütüphanesinde bulunan ana eserleri okumaktan mahrum ederek cahil bırakmış olacaksınız. Oysa siz onlara Osmanlıca öğreterek genlerini taşıdıkları büyük yazarların kapılarını açabilir ve uzaklarda unutup kaybettikleri güzelliklerle yeniden karşılaşmalarına imkan hazırlayabilirsiniz. Korkmayın, karşılaştıkları güzellikler onları geriye götürmeyecek, bilakis geleceğe yürürken daha emin adımlarla ve kendilerine güvenle yürümeyi öğretecek. Kendi dillerinin, kültürlerinin, medeniyet zenginliklerinin farkına varmalarını sağlayacak. Yüzlerine gülümsemeler gelecek, gönüllerine asil renkler ve desenler yansıyacak. Çocuklarınıza Osmanlıca öğretmekten gocunmayın artık. Yıllardan kaçtayız Allah aşkına?! İskender Pala

III. Ahmed Çeşmesi Kitâbesi, İstanbul Sandıklı Ulu Camii (Cami-İ Kebir) Tamir Kitabesi, Afyon  Hat Örnekleri اختيارمله  عجب بن هيچ اولورميدم طبيبكر بيله يدم عالمڭ بونجه  دواسز دردينى İhtiyârımla aceb ben hiç olur muydum tabîbGer bileydim âlemin bunca devâsız derdini احبا شيوۀ يغماده  مبهوت ايلر اعدايي،.خدا گوسترمسون آثار اضمحلال بر يرده Ehibbâ şîve-i yağmada mebhut eyler a’dâyı,.Hudâ göstermesin âsâr-ı izmihlal bir yerde بوده  كچر ياهو Bu da geçer ya Hû

Delil, vesika, senet anlamlarına gelen hüccet, kadı tarafından verilen fakat hüküm ihtiva etmeyen, alım-satım, borç, ferağ, adak, vasiyet, vekâlet gibi mevzularda iki tarafın anlaştıklarına dair kadı huzurunda tanzim olunan belgedir. Günümüzdeki noter belgeleri hüccete benzemektedir. Hüccetlerde metne geçilmeden kadının tasdiki yer alır. Bu tasdikler Arapça olup farklı şekillerde yazılmıştır. Bundan sonra başlangıç formülü vardır ki; “sebeb-i tahrîr-i kitâb budur ki”, “sebeb-i tahrîr-i kitâb-ı sıhhat-nisâb oldur ki”, “vech-i tahrîr-i huruf budur ki” şeklinde formüller kullanılmıştır. Sonra i‘lâmda olduğu gibi tarafların takdimi yer alır, bunu takiben “meclis-i şer‘-i şerîf-i enverde”, “mahfil-i kazâda” tarzında mahkeme huzurunda olduğu yazılır, taraflar arasındaki konuyu açıklamak üzere “ikrâr-ı sahîh-i şer‘î ve i‘tirâf-ı sarîh-i mer‘î kılup” gibi bir ifade kullanılıp konunun anlatılmasına geçilir. Konular bey‘-i kat‘î denilen kesin satış olabileceği gibi, sulh, akit, kira, ikrâr veya itiraf, teslim gibi mevzularda da hüccetler yazılırdı. En sonunda tespit edilen hususun kayda geçtiğini belirtmek üzere “mâ vaka‘a bi’t-taleb ketb olundu”, “mâ hüve’l-vâki‘ bi’t-taleb sebt-i sicil olundu” tarzında ifadeler yer alırdı. Tarihleri Arapça olarak yazılan hüccetlerin önemli bir özelliği de sonunda “Şuhûdü’l-hâl” denilen, görüşmede hazır bulunanların ismini ihtiva eden bölümdür. Belgenin Transkripsiyonu: Sebeb-i tahrîr-i kitâb-ı şerʻî ve mûcib-i tastîr-i hitâb-ı merʻî oldur ki; Bi’l-fiʻil İskenderun voyvodaları olan fahru’l-emâsil ve’l-akrân Ramazan Ağa ve Mustafa Ağa meclis-i şerʻ-i şerîf-i lâzımü’t-tevkîrde İngiliz balyozunun vekîli olan Hoca Tomasi nâm kâfir mahzarında şöyle takrîr-i kelâm ve taʻbîr-i merâm eylediler ki; bundan akdem her sene İngiliz vilâyetinden ticâret ile bir iki pâre gemi İskenderun iskelesine gelüp mîrîye yedi sekiz bin guruş her sene tâife-i mezbûrenin gelen gemilerinden gümrük-i pâdişâhî ve resm-i şehinşâhî alınup her sebe zabt iden voyvodaların muhâsebe defterlerinde mestûr ve mukayyeddir. İşbu zabt eylediğimiz sene-i mezkûrede bir seneden bir seneye varıncaya değin iskele-i mezbûreye tâife-i mezbûrenin gemilerinden bir gemi gelmemek ile mal-ı mîrîye gadr ve her birimize hayf olmuşdur. Tâife-i mezbûrenin vekîlinden suâl olunup takrîr tahrîr olunması matlûbumuzdur didiklerinde gıbbe’s-suâl merkûm Hoca Tomasi şöyle edâ-i merâm eylediği fi’l-hakîka bu sene bilâyetimizde azîm tâûn olmağla eğer bâzergânlarımız ve eğer vilâyetimizde olan kimesnelerin her birisi perâkende ve perîşân olmuşlardır. Ol ecilden gemilerimiz gelmedi deyü bi’t-tavʻi’s-sâf ikrâr ve iʻtirâf eyledi(kde)n sonra yine hakîkat-i hâl iskele-i mezbûrede olan tüccârdan vukûf-ı şuʻûru olan müslümânlardan istifsâr olundukda her birisi sene-i mezbûrede İngiliz gemilerinden gemi gelmeyüp ve mezbûrânın muhâsebelerine her vechile nakz îrâs eylediği mukarrer ve muhakkakdır deyü meclis-i şerʻde alâ-tarîki’ş-şehâde ihbâr eylediklerinde merkûm Ramazan Ağa’nın ve Mustafa Ağa’nın fi’l-hakîka her vechile mağdûriyetleri zâhir ve bâhir olmağın evvelki hakîkat-i hâldir. İnde’t-tahkîk alâ-vukûʻihî ketb ve tahrîr olunup yedlerine vazʻ ve defʻ olundu. Cerâ zâlike ve hurrire fî evâsıt-ı Cemâziye’l-âhire sene hamse ve selâsîn ve elf. Şuhûdü’l-hâl: -Yusuf Çelebi Serdâr ibn Abdi -Ve Hasan Çelebi el-Kâtib -Ve Mustafa bin Lütfullah -Ve Yunus el-Muhzır (TS.MA.d, 1341/6) Belgenin Özeti: İskenderun voyvodaları Ramazan ve Mustafa ağalar, mahkemede İngiliz Balyozunun vekili muvacehesinde bundan evvel her sene İngiltere’nin bir iki ticaret gemisi gelerek miriye yedi sekiz bin kuruş gümrük resmi ve padişah aidatı alındığı ve tahsil edilen para miktarının muhasebe defterlerinde kayıtlı olduğunu, fakat bir seneden beri hiçbir gemi gelmediğinden hem miriye ve hem de kendilerine zarar husule geldiğini, keyfiyetin Tomasi’den sorulmasını talep ettiklerini bildirmeleri üzerine muma-ileyh Tomasi, memleketlerinde hüküm süren taun afeti sebebiyle bir seneden beri hiçbir gemi gelmediğini beyan ile voyvodaların ifadesini tasdik etmiş ve ayrıca tüccardan ve vakıf sahiplerinden yapılan istilama da aynı suretle cevap alındığından işbu vesikanın tanzim edilerek kendilerine verildiği hakkında ikrar hücceti. 20 Cemâziye’l-âhir 1035. Belgede Geçen Bazı Kelimelerin Yazılış Şekilleri 1. “Nun” harfi dat kelimesinin içine yerleştirilmiş ve nokta iki harfe de bakar bir vaziyette.2. “Dal” ve “he” harflerinin bu tarz birleşimini iyice hafızamıza aldık artık.3. “Her” kelimesindeki “he” harfinin yazılımı alıştığımızın dışında. Talik hattında “he” harfi başta böyle yazılıyor.4. “İki” kelimesinin yazımında “elif” harfi “kef”in ardındaki “ye” harfi ile güzel bir birleşme gerçekleştirmiş.5. Yine bu kelimede de “lam” ve “ra” harfleri düz bir çizgi gibi birleşmiş, fark edebildiniz mi?6. Burada da ilk bakışta fark edilmese de “he” ve “ye” harfi birleşmiş.7. “Sin” ve “ye” harflerini fark ettiniz mi?8. “Vilayetimiz” kelimesinde “mim” ve “ze” harflerinin birleşimine dikkat ediniz.9. “Muhakkak” kelimesinde “mim” ve “ha” kelimelerinin birleşim şekli ve sondaki “kaf” harfinin noktasının yerleşme şekline dikkat ediniz.10. “Kef” harfinin keşidesi “hemze” gibi bir görüntü vermiş.11. Daha önce de bazı kelimelerde geçti, “ye” harfi olmasına rağmen noktalar konulmamış...12. “Vav” ve “elif” kelimelerinin harika birleşimine dikkat ediniz.13. “Bin” kelimesindeki “be” ve “nun” kelimelerinin yazılışına dikkat ediniz. Kelimeler: Sebeb-i tahrîr-i kitâb-ı şer‘î: Kanuni yazının yazılmasının sebebiMûcib-i tastîr-i hitâb-ı mer‘î: Hükmü geçen konuşmanın yazılmasının gereğiMeclis-i şer‘-i şerîf-i lâzımü’t-tevkîrde: Tazim edilmesi gereken şerefli kanun meclisindeTakrîr-i kelâm: İfadede bulunmakTa‘bîr-i merâm: Amacını anlatmakMîrî: Devlete ait olanTâife-i mezbûre: Adı geçen grupMestur: Yazılı olanSene-i mezkûre: Adı geçen seneTahrîr: YazmakFi’l-hakîka: GerçekteBi’t-tav‘i’s-sâf: İsteyerekİstifsâr: İfade istemeAlâ-tarîki’ş-şehâde: Şahitlik yoluylaİhbâr: Haber vermeİnde’t-tahkîk: Araştırma sırasındaAlâ-vukû‘ihî: Olayın gerçekleşmesi üzerineŞuhûdü’l-hâl: Olayın şahitleri

اخيلك اخيلگڭ تمل أوگه لري دين و مسلكدر. داها طوغريسي اخيلك ديني قوراللر چرچوه سنده  مسلكي ياپيلانمه در. اخيلكده  تمل مسلك صاحبي اولمايان بر اخي تصوير ايديله مز. هر شخص، بجريسنه ، امكانلرينه  گوره  بر مسلگڭ مهارت و هنرلريني قازانير، او ايشڭ پيري اولور و هم كندينه  هم ده  طوپلومه  قاتقي صاغلار. مسلگي اولمايان برينڭ نه  كندينه  نه  طوپلومه  فائده سي اولور. اخيلك گبي بر قورومڭ اولوشديرولمه سنده كي تمل آماچ انسانلغه  خدمت ايتمكدر. مكمّل طوپلوملره  آنجق اخلاقله  يوغرولمش، قرداشلكله  پيشمش فردلر يتيشديره رك اولاشابيليرسڭز. فردلر مكمّل اولورسه  اونلردن ميدانه  گلن طوپليلقلر ده  مكمّل اولور. بوني گرچكلشديرديگڭز زمان دنيايي دوزنه  صوقابيليرسڭز. بو يوزدن اخيلكده  أوڭجه لك، فردلرڭ كيشيلكلريني بر دوزنه  صوقمقده در. اخي اولمه يي سچن برينڭ أوچ شيئي باغلانير، أوچ شيئي آچيلير: گوزي حرامه ، آغزي گناه سوزه ، الي ظلمه  باغلانير؛ قاپيسي قونوقلره ، كيسه سي احتياجي اولانلره ، سفره سي آچ اولانلره  آچيلير. Ahilik Ahiliğin temel öğeleri din ve meslektir. Daha doğrusu Ahilik dini kurallar çerçevesinde mesleki yapılanmadır. Ahilikte temel meslek sahibi olmayan bir ahi tasvir edilemez. Her şahıs, becerisine, imkânlarına göre bir mesleğin maharet ve hünerlerini kazanır, o işin piri olur ve hem kendine hem de topluma katkı sağlar. Mesleği olmayan birinin ne kendine ne topluma faydası olur. Ahilik gibi bir kurumun oluşturulmasındaki temel amaç insanlığa hizmet etmektir. Mükemmel toplumlara ancak ahlakla yoğrulmuş, kardeşlikle pişmiş fertler yetiştirerek ulaşabilirsiniz. Fertler mükemmel olursa onlardan meydana gelen topluluklar da mükemmel olur. Bunu gerçekleştirdiğiniz zaman dünyayı düzene sokabilirsiniz. Bu yüzden Ahilikte öncelik, fertlerin kişiliklerini bir düzene sokmaktadır. Ahi olmayı seçen birinin üç şeyi bağlanır, üç şeyi açılır: gözü harama, ağzı günah söze, eli zulme bağlanır; kapısı konuklara, kesesi ihtiyacı olanlara, sofrası aç olanlara açılır. ياقيشيقسز تكليف ياووز سلطان سليم خان، مصر سفرينه  چيقمشدي. بو سفر، هر قونوده  زور و چتين گچمشدي. خزينه  چوق صيقينتي يه  دوشمشدي، پاره  باقيمندن تام طاقيردي. خزينه دار طورومي پادشاهه  ارض ايتمه دن أوڭجه  ايشي حلّ ايتمه  يولنه  گيتمش، بر بزرگاندن بورج پاره  آلمشدي. سفر دونوشي بزرگانڭ پاره سي أودنه جكدي. أويله  ده  اولدي. خزينه  صورومليسي، بزرگاني چاغيرمش و بورج اولارق ويرديگي مقداري كنديسنه  أوده مشدي. بزرگان خزينه  صورومليسنه  شويله  بر تكليفده  بولونور: دولتڭ سايه سنده  ثروتم چوغالدي. وارث اولارق بر اوغلمدن باشقه  كيمسه م يوق. سزه  بورج اولارق ويرديگم پاره يي دولته  باغيشلايورم، قارشيلغنده  ده  اوغلمه  دولتده  بر ايش ويرڭ. بو تكليفي خزينه دار ايي قارشيلامش، طورومي پادشاهه  بيلديرمك أوزره  حضوره  چيقمشدي. خزينه دارينى ديڭله ين ياووز، أوفكه يله  آياغه  قالقدي و باغيردي: ”بڭا بويله  اخلاقسز بر تكليفله  ناصل گليرسڭز؟“ بو تكليفدن طولايي سني ده  بزرگاني ده  جزالانديريردم. آنجق بنم ايچون، ”ثروتنه  طمع ايتديگي ايچون جزالانديردي.“ ديمه لرندن چكيندم. درحال بزرگانڭ پاره سني ويرڭ و بر داها ده  بڭا بويله  ياقيشيقسز تكليفلرله  گلمه يڭ. Yakışıksız Teklif Yavuz Sultan Selim Han, Mısır seferine çıkmıştı. Bu sefer, her konuda zor ve çetin geçmişti. Hazine çok sıkıntıya düşmüştü, para bakımından tam takırdı. Hazinedar durumu padişaha arz etmeden önce işi halletme yoluna gitmiş, bir bezirgândan borç para almıştı. Sefer dönüşü bezirgânın parası ödenecekti. Öyle de oldu. Hazine sorumlusu, bezirgânı çağırmış ve borç olarak verdiği miktarı kendisine ödemişti. Bezirgân hazine sorumlusuna şöyle bir teklifte bulunur: Devletin sayesinde servetim çoğaldı. Varis olarak bir oğlumdan başka kimsem yok. Size borç olarak verdiğim parayı devlete bağışlıyorum, karşılığında da oğluma devlette bir iş verin. Bu teklifi hazinedar iyi karşılamış, durumu Padişaha bildirmek üzere huzura çıkmıştı. Hazinedarını dinleyen Yavuz, öfkeyle ayağa kalktı ve bağırdı: “Bana böyle ahlâksız bir teklifle nasıl gelirsiniz?” Bu tekliften dolayı seni de bezirgânı da cezalandırırdım. Ancak benim için, “Servetine tamah ettiği için cezalandırdı.” demelerinden çekindim. Derhal bezirgânın parasını verin ve bir daha da bana böyle yakışıksız tekliflerle gelmeyin. پادشاه بن ايسه م سلطان محمد ١٢ ياشنه  گلديگنده  باباسي سلطان مراد اوغلنه  تختي بيراقوب مغنيسايه  انزوايه  چكيلير. بو خبر أوزرينه  خرستيانلر عثمانلي تختنده  بر چوجق اولديغي ايچون خاچلي اوردوسي طوپلايوب عثمانلينڭ أوزرينه  صالديرمه يه  قرار ويرر. بو اولايي خبر آلان سلطان محمد باباسني چاغيرير فقط باباسي آرتق سنسڭ دييه  گلمز. بونڭ أوزرينه  سلطان محمد باباسنه  شو تاريخي مساژي يوللار: ”بابا، اگر پادشاه سز ايسه ڭز گليڭز و اوردونڭ باشنه  گچيڭز، يوق اگر پادشاه بن ايسه م سزه  امر ايدييورم گلوب اوردونڭ باشنه  گچيڭز.“ Padişah Ben İsem Sultan Mehmet 12 yaşına geldiğinde babası Sultan Murat oğluna tahtı bırakıp Manisa’ya inzivaya çekilir. Bu haber üzerine Hristiyanlar Osmanlı tahtında bir çocuk olduğu için Haçlı ordusu toplayıp Osmanlının üzerine saldırmaya karar verir. Bu olayı haber alan Sultan Mehmet babasını çağırır fakat babası artık sensin diye gelmez. Bunun üzerine Sultan Mehmet babasına şu tarihi mesajı yollar: “Baba, eğer Padişah siz iseniz geliniz ve ordunun başına geçiniz, yok eğer padişah ben isem size emrediyorum gelip ordunun başına geçiniz.” ٢. عبدالحميد خاندن بني اوهاملي صانييورلردي خير! بن ساده جه  غافل دگلدم، او قدر. تاريخ دگل، خطالر تكرّر ايدييور! دشمانمڭ قورتولوش رچته سي ئولديرمك ايچوندر. اسارتڭ بر چشيدي ده  بورجلانديرمه در. صاواش يالڭز صينيرلرده  اولماز. صاواش بر ملّتڭ طوپ يكون آتشه  گيرمسيدر. اگر بو بتونلك صاغلانمامشسه  ظفر تصادفي، يڭيلگي قدردر. بر قاريش دخي اولسه  وطن طوپراغنى صاتمام، زيرا بو وطن بڭا دگل ملّتمه  عائددر. ملّتم ده  بو طوپراقلري آنجق آلديغي فيئاته  ويرر؛ چونكه  بو طوپراقلر قانله  آلينمشدر، قانله  ويريلير! ايجابي حالنده  طونانمه يي غائب ايتمه مك ايچون جانمي ويرمه يه  حاضرم. 2. Abdülhamid Han’dan Beni evhamlı sanıyorlardı HAYIR! Ben sadece gafil değildim, o kadar. Tarih değil, hatalar tekerrür ediyor! Düşmanımın kurtuluş reçetesi öldürmek içindir. Esaretin bir çeşidi de borçlandırmadır. Savaş yalnız sınırlarda olmaz. Savaş bir milletin topyekûn ateşe girmesidir. Eğer bu bütünlük sağlanmamışsa zafer tesadüfi, yenilgi kaderdir. Bir karış dahi olsa vatan toprağını satmam, zira bu vatan bana değil milletime aittir. Milletim de bu toprakları ancak aldığı fiyata verir; çünkü bu topraklar kanla alınmıştır, kanla verilir! İcabı halinde donanmayı kaybetmemek için canımı vermeye hazırım. tarihtennotlar.com

Merhaba arkadaşlar! Aşağıdaki kelimeler Osmanlıca olarak harf tablosunda sağdan sola, yukarıdan aşağı ve çapraz olarak yerleştirilmiştir. Latin harfleri ile verilen kelimelerin Osmanlıca yazılışlarını altlarındaki boşluklara yazınız ve harf tablosu içerisinde bularak işaretleyiniz. Doğru cevabın fotoğrafını çekip mektup@osmanlicadergi.com mail adresine gönderebilirsiniz. Gönderenlerin arasından 5 kişiye “Osmanlı Türkçesi İmlâ Kitabı Türkçe Unsurlar” hediye edilecektir.                              Ç Ö Z Ü M